Læknablaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ
295
á ísafirði voru liðnar meira en 24 stundir
frá lyfjatöku. Hann var þá enn með sára
kviðverki, kastaði upp og reyndust lifrarprufur
óeðlilegar, ALAT 680 ein.
Sjúklingur var síðan fluttur á Borgarspítalann
og kom þangað um 48 stundum eftir lyfjatöku.
Var hann þá enn með sára kviðverki en
ástand að öðru leyti stöðugt. ALAT var ntikið
hækkað, 5.178 einingar, einnig var hann
með nokkra bílirúbínhækkun og lengdan
próþrombíntíma (mynd 2). A næstu 24
tímum, eða á fjórða degi eftir lyfjatöku,
hurfu kviðverkirnir smám saman og honum
virtist líða mun betur, en lifrarástand fór
versnandi samkvæmt blóðprufum. Þá var
hann og kominn nteð væga prótínúríu
og sermikreatínín, sem var eðlilegt við
komu, hækkaði í 170 /mrol á þriðja degi.
Þrátt fyrir versnandi lifrarpróf fékk hann
aldrei einkenni urn alvarlega lifrarbilun og
lifrarprófin fóru smám saman batnandi og
einnig hvarf prótínúrían og sermikreatínín
varð eðlilegt. Hann fékk einungis venjulega
stuðningsmeðferð með vökvagjöf. Við útskrift
var aðeins mjög væg brenglun á lifrarprófum,
próþrombíntími var eðlilegur, ASAT 70 og
ALAT 134 einingar. Bílirúbín var enn dálítið
hækkað, eða 106 /rmol/l. Hér er því dæntigerð
alvarleg parasetamóleitrun með merkjum um
lifrarskemmd og einnig fékk sjúklingur nokkra
nýmaskemmd, en einkenni gengu til baka,
nýmastarfsemi varð alveg eðlileg og lifrarpróf
vom næstum eðlileg þremur vikum eftir töku
lyfsins.
PARASETAMÓLEITRANIR Á
BORGARSPÍTALA
I rannsókn á lyfjaeitrunum sem gerð var á
Borgarspítalanum á 12 mánaða tímabili, 1983-
4 (5), var gerð lyfjaleit í blóði 104 sjúklinga
af 145 sem komu inn á slysadeild vegna
gruns um lyfjaeitrun. Parasetamól fannst í
blóði sex sjúklinga, eða 6,4% jákvæðra sýna,
og voru fimm þessara tilfella meðhöndluð
með N-acetyl-cysteini, en í einu tilfelli
var parasetamól það lágt að ekki þurfti
meðhöndlunar við.
Lyfjasaga sjúklings réði mestu um hvaða
lyfjamælingar voru gerðar og lyfjamælingar
voru einungis framkvæmdar þegar grunur
lék á að um alvarlega eitrun væri að ræða.
Komið hefur í ljós, bæði í þessari rannsókn
og ýmsum öðrum erlendum rannsóknum, að
Mynd 2. Mynd þessi sýnir breytingar á aspartat-
amínótransferasa (ASAT), alanín-amínótransferasa
(ALAT), sermisbilírúbín og próþrombíntíma á 20 daga
tímabili í sjúkdómstilfelli því, sem hér er lýst.
Tafla. Sérlyf sem sjúklingar tóku samkvœmt lyfjasögu.
Lyf Fjöldi
Lobac 11
Dolvipar 7
Kódípar 2
Parkódín 5
Tylenol 1
Norgesic 1
Parasetamól 11
saga sjúklings er mjög ónákvæmur mælikvarði
á, um hvers konar eitranir sé að ræða, og
lyfjamælinga því mun oftar þörf. Sérstaklega
eru lyfjamælingar gagnlegar við parasetamól-
eitranir þar sem einkenni eru tiltölulega væg
í fyrstu og öllu máli skiptir að fá greiningu
snemma svo hægt sé að hefja meðferð. Á
síðustu árum hefur því verið lögð rík áhersla
á að mæla parasetamól í blóði ef grunur
leikur á að um parasetamóleitrun geti verið
að ræða. Er hægt að fá þessar mælingar gerðar
hvenær sólarhrings sem er, ef nauðsyn krefur.
Við athugun á fjölda parasetamólmælinga á
rannsóknastofu Borgarspítalans á þriggja ára
tímabili, 1986-1988, kemur í ljós að alls voru
gerðar 118 mælingar hjá 72 einstaklingum og
mældist parasetamól í blóði 65 einstaklinga.
í flestum tilfellum var parasetamólþéttni
hins vegar innan lækningamarka en hjá níu
einstaklingum (12,5%) mældist parasetamól
yfir hættumörkum. Alls var N-acetyl-cystein
gefið í 21 tilfelli en meðferð hætt í 12
tilfellum þegar parasetamólmælingar bárust,
en níu einstaklingar fengu fulla meðferð.
Lifrarensím hækkuðu einungis hjá tveimur