Læknablaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78; 309-12
309
Þorsteinn Blöndah), Hagerup Ísakssen2), Jónína Hafliðadóttir3)
REYKLAUSIR RÍKISSPÍTALAR:
Viðhorf til reykinga meðal sjúklinga og
deildarhjúkrunarfræðinga
ÁGRIP
I könnun á reykingavenjum sjúklinga og
starfsfólks sjúkradeilda á Ríkisspítölum í ágúst
1991 kom í ljós að ef aðspurðir reyktu ekki
sjálfir töldu 23-24% að sjúklingar reyktu inni
á sjúkrahúsunum en ef aðspurðir reyktu sjálfir
var talan 36-37%.
Hjá 63% þeirra sem reyktu en hjá 78%
þeirra sem ekki reyktu kom fram stuðningur
við reykingabann á Ríkisspítölum. Að
reykingabann hefði verið til bóta töldu 44%
reykingamanna, en 71% þeirra sem ekki
reyktu. Aðspurðir um þrjá valkosti: Obreytt
ástand; strangari reglur; að komið skyldi upp
lágmarksaðstöðu til reykinga, völdu 81%
reykingamanna en 53% þeirra sjúklinga sem
ekki reyktu þriðja kostinn.
INNGANGUR
Um áramótin 1990-1991 var hrint í
framkvæmd áætlun stjómamefndar
Ríkisspítala um reyklaust hús (1). Ætlunin
var að úthýsa öllum reykingum, nema
reykingum sjúklinga sem kynnu að hljóta
undanþágu frá banninu (2). Starfshópur
vann að undirbúningi framkvæmdar meðal
annars með útgáfu veggspjalda, bréfum til
starfsmanna, blaðaskrifum og merkjum um
reyklaust hús. Fjölmiðlar fjölluðu talsvert um
reykbannið fram að áramótum en lítið eftir
það.
Eftir hálft ár þótti rétt að kanna hvemig
reykingamálum væri háttað á Ríkisspítölum.
Þá þegar var vitað að útfærsla á
reykingabanninu hafði verið nokkuð
mismunandi á hinum ýmsu deildum. Var
ákveðið að kanna reykingavenjur sjúklinga
sem lágu inni á þessum tíma og viðhorf þeirra
til bannsins. Einnig var ákveðið að spyrja
deildarhjúkrunarfræðinga sömu spuminga
Frá 1)lyflækningadeild, 2)taugalækningadeild, 3)geödeild
Landspítala. Fyrirspurnir og bréfaskipti; Þorsteinn Blöndal.
þar eð talið var að það væri mjög undir þeim
komið hversu til tækist með framhaldið.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Könnunin var gerð í ágúst 1991. Ákveðið var
að spyrja helming af inniliggjandi sjúklingum
á hverri deild. Deildarhjúkrunarfræðingar
á hverri deild eða staðgenglar þeirra voru
einnig spurðir. Höfundar (JH og HÍ) sáu
um að spyrja auk aðstoðarlækna og annars
starfsfólks. Á hverri legudeild var helmingur
af sjúklingunum sem lágu inni spurðir. Voru
þeir valdir úr innskriftarbók deildarinnar, aftur
á bak uns tölunni var náð. Ef ekki náðist í
sjúkling eða hann var í rannnsóknum eða of
veikur til að taka þátt í könnuninni var næsti
fyrir ofan í innskriftarbók valinn.
Spumingalistanum svöruðu alls 265 manns
af 63 deildum, 213 sjúklingar og 52
hjúkrunardeildarstjórar. Þegar talað er um
þátttakendur hér að neðan er átt við allan
hópinn bæði sjúklinga og hjúkrunarfræðinga.
Þeir, sem aldrei höfðu reykt eða höfðu reykt
en voru hættir, voru fiokkaðir með þeim sem
»reyktu ekki«. Hinir sem reyktu daglega eða
minna en daglega voru sagðir »reykja«.
Af sjúklingum voru 52% karlar. Meðalaldur
var 53 ár (10-94). Meðal karlsjúklinga voru
41% reykingamenn en meðal kvensjúklinga
34%.
Deildarhjúkrunarfræðingar og staðgenglar
þeirra voru 52. Konur meðal þeirra voru 94%
(49/52). Meðalaldur var 41 ár (26-63 ára).
Meðal kvenhjúkrunarfræðinga reyktu 39%
(19/49) en meðal karlhjúkrunarfræðinga 100%
(3/3).
NIÐURSTÖÐUR
I töflu I sést að ef þátttakendur (aðspurðir)
reyktu ekki sjálfir töldu aðeins 11-17% að
sjúklingar reyktu inni á sjúkradeildum en ef
aðspurðir reyktu var talan um 26-41%.