Læknablaðið - 15.07.1996, Síða 6

502
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Ritstjórnargrein
Þögull kransæðasjúkdómur
Hver þegir? Er það hjartað eða úttaugakerf-
ið, miðtaugakerfið eða sjúklingurinn sjálfur?
Pótt brjóstverkur hafi löngum verið talinn
helsta einkenni kransæðasjúkdóms hafa þögul
eða verkjalaus form sjúkdómsins verið kunn
allt frá því að James B. Herrick lýsti fyrst þöglu
hjartadrepi árið 1912 (1).
Þögul blóðþurrð (silent myocardial ischemi)
er blóðþurrðarkast sem getur endurspeglast í
ST-T breytingum á hjartarafriti eða skertri
slökunar- eða samdráttarhæfni hjartavöðvans
án þess að valda brjóstverk eða annarri vanlíð-
an. Slík köst eru algeng meðal kransæðasjúk-
linga og er talið að á milli 60-100% sjúklinga
með hjartaöng fái slík einkennalaus köst (2) en
þau koma einnig fyrir hjá einstaklingum sem
fengið hafa hjartadrep sem og hjá þeim sem
ekki hafa þekktan kransæðasjúkdóm. Rann-
sóknir hafa sýnt að um 70% blóðþurrðarkasta
hjá sjúklingum með hjartaöng eru þögul (3) og
eins og önnur blóðþurrð hafa þau slæm áhrif á
horfur (4). Þessi þöglu blóðþurrðarköst virðast
hafa sama lífeðlisfræðilega bakgrunn (3) og
þau sem einkenni gefa og þau láta undan hefð-
bundinni meðferð við hjartaöng (5, 6). Það er
hins vegar óvíst hvort sú meðferð hefur áhrif á
horfur og flestar rannsóknir hafa miðast við
sjúklinga með þekktan kransæðasjúkdóm. Það
er því enn umdeilt hvort lyfjameðferð eigi að
beinast gegn þessum þöglu blóðþurrðarköst-
um (7). Niðurstöður íslenskra rannsókna hafa
staðfest að að minnsta kosti 30% hjartadrepa
meðal karlmanna eru þögul (8).
Áhugi og þekking manna á einkennalausum
kransæðasjúkdómi hefur vaxið mjög síðastlið-
in ár. Sú vitneskja sem fengist hefur í rannsókn
Hjartaverndar bendir til að hér sé um mikil-
vægt heilbrigðisvandamál að ræða og greining
og meðferð leggi drjúgan vanda á herðar starf-
andi læknum. Tvær greinar hafa nýlega birst í
erlendum læknatímaritum, sem byggja á efni-
viði Hjartaverndar, annars vegar um ógreint
hjartadrep (8) og hins vegar um klíníska þýð-
ingu þögulla ST-T breytinga á hjartarafriti
meðal karla sem ekki höfðu þekktan krans-
æðasjúkdóm (9). Fyrri rannsóknin leiddi í ljós
að um þriðjungur allra hjartadrepa var
ógreindur þegar þátttakendur rannsóknarinn-
ar komu fyrst í Hjartavernd; það er hjartadrep-
ið greindist fyrst á hjartarafriti sem tekið var í
hópskoðuninni. Almennt er talið að um helm-
ingur ógreindra hjartadrepa sé þögull en hinn
helmingurinn valdi svo óljósum einkennum að
hvorki sjúklingurinn né heilbrigðiskerfið gerir
sér grein fyrir að hann er að fá hjartadrep en
ekki flensu, kvef, magapest eða vöðvabólgu. í
rannsókn Hjartaverndar kom það hins vegar
glöggt fram að hinum ógreindu hjartadrepum
fylgdu jafnslæmar horfur og hjartadrepum sem
höfðu greinst sem slík. Áhættuþáttamyndin
var svipuð en saga um hjartaöng var miklu
sjaldgæfari meðal þeirra sem hlotið höfðu þög-
ult hjartadrep (34% á móti 58%). Slík saga um
hjartaöng hafði hins vegar í för með sér mun
verri áhrif á horfur en þegar einstaklingar sem
greinst höfðu með klínískt hjartadrep áttu í
hlut. Þessi miklu áhrif sem hjartaöng hefur á
horfur sjúklinga með þögult hjartadrep var
mönnum áður algerlega óþekkt og hún er enn
óútskýrð. Meðal sjúklinga sem lifað hafa af
þögult hjartadrep upplifa ef til vill aðeins þeir
hjartaöng sem hafa sérstaklega alvarlegan
kransæðasjúkdóm.
í nýbirtri rannsókn (9) var síðan kannað
hvaða klíníska þýðingu þöglar ST-T breytingar
hafa. Rannsakaðir voru einstaklingar sem ein-
göngu höfðu þöglar ST-T breytingar á hvíldar-
rafriti, breytingar sem samrýmst gátu krans-
æðasjúkdómi, en jafnframt var á kerfisbundinn
hátt búið að útiloka þá er höfðu einhver ein-