Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.2007, Blaðsíða 10

miðvikudagur 30. maí 200710 Fréttir DV
Verð á leigukVóta
í sögulegu hámarki
Kvótakaup námu tæpum sjö millj-
örðum króna á fyrri hluta árs. Leiga á
kvóta hefur hækkað með stöðugum
hætti á undanförnum árum og er í
sögulegu hámarki sem stendur. Stór-
ar fjárhæðir skipta iðulega um hend-
ur í þessum geira og eru viðskipt-
in iðulega upp á tugi eða hundruð
milljóna króna.
Samtals hafa viðskipti með leigu-
kvóta verið fyrir tæplega sjö millj-
arða frá því í upphafi árs. Mestu við-
skiptin á einstökum degi voru um
180 milljónir króna 26. mars, en
minnstu viðskiptin tæpar 24 millj-
ónir 14. apríl. Ekki eru þó öll við-
skipti jafn stórvægileg og eru dæmi
um að lágar fjárhæðir skipti um
hendur. Til að mynda voru einung-
is borgaðar 50 krónur fyrir 5 kíló af
kolmunna 18. apríl síðastliðinn.
Hinn almenni neytandi hefur
ekki farið varhluta af verðþróun í
landinu og hefur verð á fiski hækkað
stöðugt og er nú í sögulegu hámarki
og kostar hvert kíló af þorskkvóta
um 200 krónur við leigu á aflaheim-
ildum. Til samanburðar má sjá að
kílóverð á þorski var í kringum 160
krónur í október á síðasta ári og í
kringum 100 krónur í júní árið 2001.
Af þessu má sjá að verðlagsþróun
hefur verið óvenjuhröð á stuttum
tíma og eftirspurn eftir leigukvóta
hækkar sífellt.
Gloppur í lögunum?
Lögum samkvæmt er fyrirtækjum
leyfilegt að leigja hálfan kvóta sinn
á ári, en helming hans ber að veiða.
Ef fyrirtæki veiðir hins vegar ekki
helming kvóta tvö ár í röð missir það
veiðiheimildir.
Guðjón Arnar Kristinsson, for-
maður Frjálslynda flokksins, fullyrð-
ir þó að sumar útgerðir leigi frá sér
allan sinn kvóta ár eftir ár án þess
að missa kvóta, þrátt fyrir að slíkt sé
ólöglegt. Lög segja til um að ann-
að hvert ár verði bátur að veiða að
minnsta kosti helming kvóta síns
sjálfur en hægt sé að komast í kring-
um það með klókindum eftir svo-
kallaðri „kínverskri aðferð“.
„Útgerðarmaður á kannski tvo
báta og hann er með allan kvótann
skráðan á annan bátinn en hann á að
missa veiðileyfið ef hann veiðir ekki
helminginn tvö ár í röð. En til þess
að koma í veg fyrir að það gerist,
færir hann aflamarkið á milli
báta á fiskveiðiáramót-
um og leigir hann út
aftur. Báturinn sem
á að svipta veiði-
heimildum er því án aflamarks þegar
kemur að því að svipta hann kvóta.
Fyrirtækið heldur sömu veiðiheim-
ildum ár eftir ár með þessu móti.
Farið er í kringum lögin og þau virka
ekki,“ segir Guðjón Arnar. Aðrir við-
mælendur staðfesta frásögn Guð-
jóns. Sumir bættu við að margar að-
ferðir séu notaðar til þess að „spila á
kerfið“.
Ekki hægt að leigja út allan
kvótann
Friðrik Arngrímsson fram-
kvæmdastjóri LÍÚ tekur undir
með Guðjóni um að þessi
lög hafi lítið vægi og tel-
ur hann skiljanlegt
að fyrirtæki láti það
ekki gerast að veiði-
heimildir falli nið-
ur. Verðmæti í
aflahlutdeild séu
alltof mikil til að
leyfa því að ger-
ast. Hins vegar
telur hann það
á misskilningi
byggt að hægt
sé að leigja út
allan kvótann á
einu ári, fyrir-
tæki verði
allt-
af að veiða um helming kvótahlut-
deildar sjálf.
Hann segir LÍÚ efast um núver-
andi kerfi og hafa lagt til við ríkis-
stjórnina að dregið verði úr heimild-
um manna til að leigja kvóta. Ástæðan
er þríþætt. Í fyrsta lagi er það vegna
þess að þeir sem eru að leigja heim-
ildir geri ekki rétt upp við sjómenn. Í
öðru lagi vegna þess að menn
hafa verið að reyna
að réttlæta brott-
kast því veiðiheim-
ildir séu svo dýrar.
Í þriðja lagi er það
vegna þess að
kerfið hefur ver-
ið lengi gagn-
rýnt af sjó-
mönnum og
ljóst að engin
sátt ríkir um
þetta kerfi.
Slæm þróun
fyrir smærri
bæjarfélög
Þróun á
verði á afla-
heimildum er
óheppileg fyrir
smærri bæj-
arfélög
sem
mörg hver eru háð afkomu stórrar
útgerðar. Hátt verð á aflaheimildum
getur verið þungur baggi á fyrirtækj-
um. Skemmst er að minnast frétta af
Kambi á Flateyri, sem nýlega lagði
upp laupana. Í máli stjórnenda kom
fram að hluti af ástæðu þess að starf-
semi var hætt hafi verið hækkandi
verð á leigukvóta.
Í fyrirspurn Jóhanns Ársælsson-
ar á Alþingi árið 2005 kom fram að
sá sem leigði út mestan kvóta inn-
an fiskveiðiárs var Samherji sem
leigði út um 10.000 tonn, þegar all-
ar heimildir höfðu verið reiknaðar
yfir í þorskgildisstuðla út frá verð-
mæti hverrar tegundar fyrir sig. Brim
og Vinnslustöðin í Vestmannaeyj-
um voru næststærstir með um 6.000
tonn. Þeir sem fengu mestan kvóta
til sín voru hins vegar Nesfiskur í
Garði með um fimm þúsund tonn
og Kambur á Flateyri sem fékk næst-
mest eða um 3.500 tonn.
Viðskipti með veiðiheimildir nema tugum
milljóna dag hvern. Heildarviðskipti með
leigukvóta frá áramótum nema tæpum sjö
milljörðum króna.
valur GrEttiSSon
blaðamaður skrifar: valur@dv.is
Guðjón arnar Kristinsson Fullyrðir að
útgerðarmenn spili á kerfið og leigi út allan
sinn kvóta þrátt fyrir að það sé ólöglegt.
„Farið er í kringum
lögin og þau virka ekki.“
Stærri kvótaútgerðir
leigja þeim minni
Síhækkandi verð á leigukvóta
gerir minni útgerðum oft og
tíðum erfitt fyrir.