Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2007, Blaðsíða 6

„Skuldirnar hafa aukist jafnt og þétt
undanfarin tuttugu ár,“ segir Arnór
Sighvatsson, aðalhagfræðingur hjá
Seðlabankanum. Skuldir heimilanna
við bankakerfið jukust um 11,8 millj-
arða króna í júní frá maímánuði og
nema heildarskuldirnar rúmlega 756
milljörðum króna, samkvæmt tölum
frá Seðlabanka Íslands. Aukningin
í skuldum heimilanna var hlutfalls-
lega mest meðal gengisbundinna
lána sem jukust um 5,6 milljarða
króna á meðan verðtryggð lán juk-
ust um 6,2 milljarða. Miðað við að Ís-
lendingar eru þrjú hundruð þúsund
talsins, þýðir þetta að hver Íslending-
ur skuldar að meðaltali rúmlega tvær
og hálfa milljón króna.
Tekjur hafa aukist
Arnór segir að margar ástæður
liggi að baki þessari miklu aukningu
en þar muni helst um að ráðstöf-
unartekjur fólks hafa aukist mikið á
undanförnu ári. „Kaupmáttur launa
hefur aukist og kaupmáttur ráðstöf-
unartekna hefur aukist enn meira
því tekjuskattur lækkaði í byrjun árs-
ins. Neysluskattar lækkuðu einnig
sem leiddi til þess að verðbólgan var
talsvert minni en launabreytingarn-
ar sem eru nálægt tíu prósentum á
einu ári,“ segir Arnór og bætir því við
að atvinnutækifærum hefur fjölgað
og atvinnuleysi er í lágmarki. „Nið-
urstöður nýjustu vinnumarkaðs-
könnunarinnar sýna að heildarfjöldi
vinnustunda á öðrum ársfjórðungi er
um sex prósentum meiri heldur en á
sama tíma í fyrra. Þetta leiðir til þess
að fólk hefur meira ráðstöfunarfé
milli handanna og eyðir því meira.“
Bjartsýnisástand
Arnór segir að væntingavísitalan
sýni að landsmenn eru bjartsýnir á
meðan atvinnuástandið er í blóma
eins og um þessar mundir. Allt þetta
stuðlar að því að menn eru bjart-
sýnir um að framtíðartekjur þeirra
standi undir fjárfestingum. Hann
segir fólksfjölgunina spila töluvert
stórt hlutverk í þessari þróun því hún
skapi aukna eftirspurn eftir íbúðar-
húsnæði sem verður til þess að verð
lækkar ekki á meðan og fjárfestingin
í íbúðarkaupum verður meiri. Seg-
ir Arnór að flestar efnahagslegar að-
stæður séu hagstæðar eins og er og
því aukist skuldirnar samfara því.
Áratugalöng þróun
Skuldir heimilanna hafa auk-
ist jafnt og þétt undanfarin tuttugu
ár og segir Arnór að þær hafa verið
mjög lágar í upphafi níunda áratug-
arins. „Skuldirnar brunnu að mestu
leyti upp í verðbólgunni. Með til-
komu verðtrygginga jukust mögu-
leikar heimilanna til að skuldsetja sig
til lengri tíma og skuldirnar hættu að
brenna upp í verðbólgu. Síðan hefur
þessi þróun haldið áfram og skuld-
irnar verið að byggjast upp smátt og
smátt. Í byrjun tíunda áratugarins
var tekið upp vaxtabótakerfi sem var
skuldahvetjandi og hvatti til aukinn-
ar einkaeignar á húsnæði,“ segir Arn-
ór en ásamt Íslendingum eru Spán-
verjar sú þjóð sem á flest húsnæði í
einkaeign.
Aðspurður hvernig þessi þró-
un geti snúist við og skuldir heim-
ilanna minnkað segir Arnór að það
gæti komið til ef þjóðin yrði fyrir
efnahagslegum áföllum af einhverju
tagi. „Ef atvinnuástandið myndi
versna verulega og íbúðaverð færi
að lækka, þá yrði erfiðara að fjár-
magna íbúðarkaup. Það fer samt oft
saman að íbúðaverð hækkar á með-
an gengi krónunnar hækkar. Þegar
gengið veikist dregur úr húsnæðis-
verðbólgunni. Það er því mjög sterkt
samband þar á milli.“
Áhyggjuefni
„Heildarskuldir heimilanna hafa
aukist um átján prósent frá fyrsta
ársfjórðungi frá því í fyrra og af því
eru skuldirnar við bankakerfið 24
prósent,“ segir Ingunn S. Þorsteins-
dóttir, hagfræðingur hjá Alþýðusam-
bandi Íslands. Ingunn segir að í lok
árs 2006 hafi heildarskuldir heim-
ilanna verið 240 prósent af ráðstöf-
unartekjum heimilanna. „Þetta er
ískyggilega hátt hlutfall og með því
hæsta sem gerist í heiminum. Ef ég
man rétt eru Danmörk og Holland
einu þjóðirnar sem eru skuldsettari
en íslenska þjóðin. Erlendar skuldir
hafa aukist hratt undanfarna mán-
uði og segir Ingunn að það geti ver-
ið áhyggjuefni fyrir heimilin þeg-
ar krónan fer að veikjast. „Heimilin
þurfa að greiða niður þessar skuld-
ir og þegar krónan veikist verður
greiðslubyrðin í samræmi við veik-
ingu krónunnar. Ef skuldir einstakl-
ings nema einni milljón króna og
krónan fellur um tíu prósent, eykst
greiðslubyrðin sem því nemur.
Ingunn segir að kannanir hafi
sýnt að Íslendingar hafi eytt um efni
fram og neysla hafi verið fjármögnuð
með skuldum. „Þetta er áhyggjuefni
og við hjá ASÍ höfum varað við þess-
ari skuldastöðu heimilanna. Að sama
skapi hafa eignir verið að aukast og
það verður að taka tillit til þess.“
fimmtudagur 26. júlí 20076 Fréttir DV
LIFUM Á LÁNUM
Arnór Sighvatsson Segir ástæðu aukinnar skuldsetningar vera aukinn kaupmátt og
að atvinnuleysi sé í lágmarki.
EinAr Þór SigurðSSon
blaðamaður skrifar einar@dv.is
Skuldasöfnun
Skuldir heimilanna
hafa aukist en margir
eyða um efni fram,
segir ingunn S.
Þorsteinsdóttir.
Skuldir heimilanna hafa farið hækkandi jafnt
og þétt á undanförnum árum og jukust skuld-
irnar við bankakerfið um 11,8 milljarða í maí
og júní. Arnór Sighvatsson, hagfræðingur hjá
Seðlabankanum, segir að ástæðan sé sú að ráð-
stöfunartekjur og kaupmáttur fólks hefur auk-
ist. ingunn S. Þorsteinsdóttir, hagfræðingur
hjá ASÍ, segir þróunina vera mikið áhyggjuefni.