Kjarninn - 17.04.2014, Blaðsíða 12

04/08 EfnahagSmáL
útlán án veða
Samhliða því að SPRON fjárfesti í áhættusömum hluta-
bréfum, að mestu beint eða óbeint í Existu og Icebank (síðar
Sparisjóðabankanum), reyndi sjóðurinn allt sem hann gat til
að stækka umfang sitt til að hanga í útrásarbönkunum. Útlán
hans jukust til að mynda gríðarlega á árunum fyrir hrun.
Vegna þessa þrefölduðust heildareignir SPRON á árunum
2006 til 2007 og voru í lok þess tímabils orðnar 224 milljarðar
króna.
Til að fjármagna allt þetta ævintýri jók SPRON mjög hlut-
fall erlendrar lántöku, aðallega frá þýskum og japönskum
fjármálastofnunum, mjög á síðustu árum starfsævi sinnar.
Hún þrefaldaðist til að mynda frá lokum árs 2005 og út árið
2007.
Samkvæmt skýrslunni voru útlánin aðallega drifin áfram
af lánum til fjárfestinga í byggingaverkefnum og hluta-
bréfum. Í henni segir: „Afskriftaframlagið hélt hvergi nærri
í við útlánavöxtin og var umtalsvert lægra
en hjá öðrum sparisjóðum, þar til í árslok
2008 þegar niðurfærsluhlutfallið nam tæp-
um 17% af útlánum.“ Í árslok 2008 voru 38
milljarðar króna á afskriftarreikningi SPRON.
Fyrir þann tíma höfðu þau mest verið um
1,4 milljarðar króna í árslok ársins 2007. Það
þýðir á mannamáli að 38 milljarðar króna af
útlánum sjóðsins hið minnsta voru því sem
næst tapaðir.
Þessi útlán, sérstaklega til
hlutabréfakaupa, vöktu athygli eftirlitsaðila. Fjármála-
eftirlitið gerði til að mynda athugun á útlánaáhættu sjóðsins
í september 2007 og gerði í kjölfarið alvarlega athugasemd
við að tryggingarþekja verðbréfa hefði lækkað mikið og
„væri ekki í samræmi við ákvæði í lánareglum sparisjóðsins“.
SPRON lánaði líka mikla fjármuni til kaupa á stofnfé í
sjálfum sér. Alls var sjóðurinn með handveð í 14 prósentum
af „framreiknuðu heildarnafnverði stofnfjárbréfa í spari-
sjóðnum“. Slíkt er andstætt lögum um fjármálafyrirtæki.
„Nefndin rannsakaði
stærstu lántakendur SPRON
sérstak lega. Í úrtakinu
voru 29 lánahópar. Umfang
fyrirgreiðslu þeirra nam
samtals 43,7 milljörðum
króna í lok árs 2008.“