Sagnir - 01.04.1984, Qupperneq 8

REYKJAVÍK OG HAFIÐ
verið dreginn úr sjó. Verka þurfti aflann í sam-
ræmi við kröfur markaðsþjóðanna. Þegar líða
tók á 19. öld varð saltfiskur langmikilvægasta
útfutningsvara Reykvíkinga eins og raunar
þjóðariunar í Iteild. Saltfskverkunin í Reykja-
víkfórfram áfiskreitum, sem voru víðs vegar um
bæinn. Á 19. öld varþessu jafnanþannig háttað
að einstakir sjómenn ogfölskyldurþeirra höfðu
eigin fskreiti þar sem þurrkaður var sáfskur
sem fyrirvinnan hafði dregið úr sjó og raunar
einnig fskur frá kaupmönnum. Á síðustu ára-
tugum aldarinnar færðist hins vegar í vöxt að
kaupmetm, sem einnig voru stórtækir útgerðar-
menn, keyptu fskinn óverkaðan af sjómönnum
og útvegsmönnum og létu verka á eigin vegum.
Nefndistþetta blautfiskverslun og voru skoðanir
skiptar um ágæti hennar.
Um og eftir aldamótin risu upp ýmis stórút-
gerðarfyrirtæki í Reykjavík,fyrst í tengslum við
þilskipin ogsíðartogara. Á vegum stórfyrirtækj-
anna voru lagðir víðáttumiklir fiskreitir hér og
þar um bæinn og settu þeir eðlilega sterkan svip
á hið reykvíska umhverf. Reitirnir, stórir og
smáir, voru athafnasvæðifjöldafólks, sem ágóð-
viðrisdögum á sumrin breiddi fskinn til þerris.
Saltfiskbreiðurnar víða um bæinn voru bæjar-
búum kærkomin sjón; þær voru til vitnis um
blómlegt athafnalíf og verðmætasköpun. Gullið,
sem sótt hafði verið í greipar Ægis, glóði á sól-
björtum sumardögum.
Fiskvinnsla Reykvíkinga færðist af reitunum
inn í fskvinnsluhúsin þar sem frystingin sat í
fyrirrúmi. Reykvískt fskvinnslufólk breiðir nú
ekki lengur saltfsk til þerris á sólríkum sumar-
dögum heldur rýnir ífskfökin í upplýstum sal-
arkynnum til að reyna að koma auga á ormana,
sem ekki er talið æskilegt að komist úr landi.
Enda þótt mikilvægustu samskipti Reykvík-
inga við hafð haf tengst útgerð og fskvinnslu
hefur hafið snert líf Reykvíkinga á ýmsan annan
hátt. Þannig hefurfjaran til dæmisfrá ómunatíð
verið eftirsótt leiksvæði reykvískra barna, sem
ávallt hafagetaðfundið sér eitthvað til dundurs í
návist sjávaröldunnar. Þá má ekki gleyma því
að bæjarbúar vöndu löngum komur sínar niður
að ströndum höfuðstaðarins og þreyttu sund í
sjónum. Um 1885 kom til dæmis upp mikil
hreyfng um að kenna sjómönnum sund en ekki
voru allir á einu máli um nauðsyn þess.
Frá því um 1820 hefur Reykjavík þróast úr
smáþorpi í borg með nærri 100 þús. íbúa. Það
voru útgerð og fskvinnsla sem grunninn lögðu
að vexti Reykjavíkur á sínum tíma og fyrr á
þessari öld hafði stór hluti bæjarbúa framfæri sitt
af þessum atvinnugreinum. Enda þótt borgiti
þenjist enn út fer þeim Reykvíkingum sífellt
hlutfallslega fækkandi, sem standa í beinum
tengslum við sjávarútveginn, undirstöðuat-
vinnuveg þjóðarinnar.
En þráttfyrir breytta tíma er og verður liafð
með einum og öðrum hætti tengt líf þeirra sem í
Reykjavík búa. Borgarbúar hafa hafiðfyriraug-
unum hvern dag ogfylgjast oft af áhuga með því
sem þar berfyrir augu. Og ennþá er fskur tíður
gestur á borðum Reykvíkinga þó að þeir hafi
fæstir migið í saltan sjó. Hafð er órjúfanlegur
hluti af því umhverfi sem íbúar höfuðstaðarins
lifa og hrærast í. Þannig mun það verða ífram-
tíðinni þó að haldið verði áfram að ryðja grjóti,
sandi og möl í sjóinn undan Skúlagötu og íbúða-
byggingar rísi þar sem áður varfjörugt mannlíf í
tengslum við útgerð ogfskverkun.
Við skulum nú staldra ögn við og virðafyrir
okkur nokkur dæmi um það hvernig hafið hefur
mótaðlífogstarfReykvíkingaá 19. og20. öld.
6 SAGNIR