Sagnir - 01.04.1984, Side 21

TÓMTHÚSMENN í BÆJARPÓLITÍKINNI
Jón Jónsson landshöfðingjaritari.
góðu eða slæmu. Þegar fjárkláði
geisaði á áttunda áratugnum var
hann einskonar lögreglustjóri og
gekk eftir að menn hlýddu fyrir-
mælum stjórnvalda. Harðfylgi
Jóns í kláðamálinu bakaði honurn
óvild sumra. Einn þeirra var Hall-
dór Friðriksson, yfirkennari í
Reykjavík, en óvinátta þeirra
kemur við sögu hér á eftir.
Skörungsskapur Jóns þótti ekki
rcdnni, er hann var settur bæjar-
hógeti í Reykjavík 1878. Það var
lengi í minnum haft er bæjarfóget-
inn tók að hlaupa ríðandi menn
uppi og sekta, þætti honunr þeir
fara of geyst. Sem settur bæjar-
fógeti tókjón einnig að sér að vera
útvörður siðgæðis í bænum og
sagði hjónaleysum í sambúð stríð
á hendur. Indriði Einarsson ritar:
“Hann fór inn á þess háttar hjóna-
leysi um nætur til að sanna að þau
svæfu saman ..."
Halldór Friðriksson, sem áður
er getið, var þá einn atkvæðamesti
bæjarfulltrúinn og notaði aðstöðu
sína til að leggja steina í götujóns.
Meðal annars aftraði Halldór
framgangi ýmissa mála, sem hann
bar fram. Þegar Jón ritari hvarf
frá bæjarfógetaembætti taldi hann
sig því eiga óuppgerðar sakir við
Halldór.
Þess er áður getið að bæjar-
menn létu kosningar ekki raska
ró sinni, en fyrir meirihlutakosn-
ingarnar 1879 bar nokkuð nýrra
við. Þá urðu æsingar í bænum
með fundarhöldum, dreifibréfum
og öðru tilheyrandi. Potturinn og
pannan í þessu reyndist vera Jón
ritari, sem í samblæstri með
þremur tómthúsmönnum og Agli
Egilssyni í Glasgow myndaði lista
„lýðhollra" eða „dcmókrata“.
Helsta mark framboðsins var vit-
anlega að „hreinsa til“ í bæjar-
stjórn og „sópa út“ höfðingjun-
um, sem voru Halldór Friðriks-
son og aðrir góðborgarar.
Jón var aðalhöfundur dreifi-
bréfanna, sem báru nöfn eins og
„Assessorarnir í öngum sínum“
eða ,,„Intellígentsían“ gegn „dón-
unum““. Þar var meðal annars
sagt frá kosningaundirbúningi
„intellígentsíunnar“, sem að sögn
höfundar fór fram á háhelgum
dcgi (þ.e. nýársdegi) áopinberum
veitingastað yfir bjórglösum og
toddýi.
„Lýðhollir" höfðu erindi sem
erfiði því allir fimm komust að.
Jón hafði þannig komið fram
hefndum á Halldóri Friðrikssyni,
sem féll úr bæjarstjórninni, og
tómthúsmenn voru orðnir áhrifa-
mesta stéttin þar. Árið 1882
reyndi Jón enn að brugga góð-
borgurum vont kál. Þá áttu þeir
að kjósa fjóra menn sem minni-
hluta bæjarstjórnar og segir í Ár-
bókutn Reykjavíkur að „Listi, sem
Jón ritari hafði sett á laggirnar (í
óþökk sumra, sem á listanum
voru), fékk lítinn byr.“
Að lokum
Við höfum nú fylgt tómthús-
mönnum í gegnum hluta aldar-
SAGNIR 19