Sagnir - 01.04.1984, Side 27

BRENNIVÍNIÐ FÆR Á SIG ÓORÐ
pr Öllum þ eim mönnum sem
ekkert ætla að kaupa er harð-
lega bannað að standa í búð-
inni. Reykjavík þ. 1. Janúar 1887. Auglýsing um bann við búðarstiiðum.
Auglýsing um bann við búðar-
stöðum Mun vera úr Porláksbúð.
Þorlákur Ó.Johnson var einn affrum-
kvöðlum Sjómannaklúbbsins enda kunni
hann illa búðarstöðum sjómanna og
fannst niðurlæging í að sníkja sér snafsa.
Staupagjafirog önnur ókeypis vínveiting
í sölubúðum var bönnuð með lógum árið
1887 og einnig smásala víns án sérstaks
leyfis.
Gesti Pálssyni rithöfundi var
kannski ekki mjög illa við vín en
hann fagnaði því árið 1888 að
staupagjafir höfðu lagst af í versl-
unum og minna væri um búðar-
stöður. Hann taldi langdvalir í
búðum og staupagjafir hættuleg-
ar, fannst þær ala á undirgefni og
auðmýkt sjómanna gagnvart
kaupmönnum.
Menn munu ýmsir hafa séð
samband milli bindindis, fram-
farasóknar og árangurs í frelsis-
baráttu; vera má að með þessu
megi helst skýra hversu skjótt
gekk að telja mönnum hughvarfí
vínmálum.
Heimildaskrá
Ágúst Guðmundsson, Halakoti:
Þættir af Suðurnesjum. Endur-
minningar (1942) 83, 103
Alþingistíðindi - Tíðindi frá al-
þingi fslendinga 1873. II (1873)
295-98 (um brennivínstoll)
Alþingistíðindi 1875. II (1875-76)
55 (sama)
Alþingistíðindi 1879. I (1879)
352-53 (sama)
Árni Óla: Strönd og Vogar (1961)
Árni Thorsteinson: Harpa minn-
Nýir tímar
Þegar þilskipaútgerð hófst fyrir
alvöru í Reykjavík um 1890 hlaut
að verða minna um landlegur og
„dauða“ tíma og þar með minna
um búðarstöður. En vafalaust
horfði til framfara að menn
skyldu átta sig betur en áður á
hættu mikillar drykkju og varast
staupagjafir í búðum. Á hitt ber
að líta að brennivín var mikil
huggun og heilsubót þegar lítið
var um lyf. Kaupmenn tóku nú
sem ákafast að auglýsa Kínalífsel-
ixír og aðra slíka „töfradrykki“
inganna. Ingólfur Kristjánsson
færði í letur (1955) 76 (kisa)
Ástríður Melsteð, sjá Gömul
Reykjavíkurbréf (1965) 196
Benedikt Gröndal, sjá Gömul
Reykjavíkurbréf (1965) 239 (um
góðtemplara)
Sami: „Reykjavík um aldamótin
1900“. Eimreiðin VI (1900) 122-
23 (um brennivínsberserki)
Browne, J. Ross: íslandsferð J.
Ross Browne 1862 (1976) 59,
61
Burton, Richard F.: Ultima
sem virðast hafa runnið út. En var
fólk nokkru bættara?
Ekki má skilja þessa stuttu
samantekt svo að þjóðin, og þá
einkum sjómenn, hafí stefnt
sjálfum sér í voða sökum mikillar
víndrykkju þegar vín var sem
ódýrast. Er ekki annað vitað en að
menn hafi stundað sjóinn af kappi
þegar gaf og óvíst að fleiri hafi
verið ofurseldir víni þá en nú,
hlutfallslega. En áður en hin mikla
afneitunaralda reis á bilinu 1880-
90 var brennivínið helsta huggun
og heilsubót, ekki síst sjómanna
hér syðra.
Thule; or, A Summer in lce-
land. I (1875) 359-62 (þýtt hér)
Fréttir frá íslandi 1872 eftir Valdi-
mar Briem (1873) 3 (brenni-
vínstollur); 1873 (1874) 32
(bindindisfélög), 75 (sama);
1875 (1876) 54 (Sjómanna-
klúbbur); 1876 (1877) 32 (fisk-
brestur); 1877 (1878) 19 (fisk-
brestur)
Gestur Pálsson: Lífið í Reykjavík
(1888) 11 (um búðarstöður)
Guðrún Borgfjörð: Minningar.
Agnar Kl. Jónsson gaf út (1947)
SAGNIR 25