Sagnir - 01.04.1984, Qupperneq 96

ÍSTAKA Á TJÖRNINNI
best en stór hængur var á að nota
hana. Þorskurinn leit ekki við
lienni nema ferskri. Þá var hitt
ekki síður vandamál að sunnan-
og vestanlands þar sem mest barst
af fiski var ekki vitað um stórar
árvissar síldargöngur. Því þurfti
að flytja beituna að og geyma.
Fljótlega á skútuöld var þó farið
að gera tilraunir til síldveiða með
reknetum í Faxaflóa. En jafnvel
þótt síld veiddist var óleyst
vandamálið með geymsluna.
Árið 1894 boðar þáttaskil í
þessum efnum. Þá er stofnað
hlutafélag undir nafninu „ísfé-
lagið við Faxaflóa“ en verkefni
þess samkvæmt félagslögum var
„... að safna ís og geyma hann til
varðveizlu matvælum og beitu,
verzla með hann og það sem hann
varðveitir bæði innanlands og
utan, og styðja að viðgangi betri
veiðiaðferða við þær fiskitegund-
ir, er ábatasamt er að geyma í ís“.
Frumkvæðið að þessari íshús-
stofnun átti Tryggvi Gunnarsson
þá nýorðinn bankastjóri Lands-
bankans. Hann var mikill áhuga-
maður um útvegsmál og hafði
áður gert tilraunir með geymslu
síldar í rotvarnarefnum en þorsk-
urinn hafði, því miður, fúlsað við
henni þannig framreiddri.
Forsaga þessa máls er í stuttu
máli sú að á árunum í kringum
1887 þegar hvað mestir fólks-
flutningar voru héðan til Ame-
ríku, hafði farið þangað ungur
maður austan úr Mjóafirði að
nafni ísakjónsson. Eins og títt var
um unga menn hafði hann stund-
að sjóróðra og var því vel kunn-
ugur beituvandræðunum. Nokkr-
um árum eftir vesturförina fékk
ísak þann starfa ásamt fleiri að
reisa íshús í Selkirk í Kanada. Við
kynnin af þessum nýjungum fór
ekki hjá því að hugurinn hvarflaði
heim til íslands; hér væri fundið
bjargráð við beituskortinum. ísak
skrifaði því frændum sínum í
Mjóafirði en viðbrögð þeirra gáfu
ekki tilefni til bjartsýni. Því tók
hann sig til og skrifaði Tryggva
Gunnarssyni sem hann þekkti
Nordalsíshús í miðncetursól. íshús „ís-
félagsins við Faxaflóa “ var löngum kennt
við íshússtjórann Jóhannes Nordal.
Þótti það nýstárleg hygging.
fyrir. Tryggvi svaraði um hæl og
hvatti ísak til að koma heim hið
snarasta og reyna að fá með sér
annan mann kunnugan íshús-
rekstri. Þá fylgdi loforð um
aðstoð við að gera tilraun með
íshús. ísak réð með sér til heim-
ferðarinnar Jóhannes Nordal,
föður Sigurðar Nordals prófess-
ors.
Þegar heim kom var málum
þannig háttað að ekki var þörf
fyrir þá félaga báða í Reykjavík og
varð að sanrkomulagi að ísak
héldi austur á firði en Jóhannes
yrði eftir og tæki að sér rekstur
„ísfélagsins".
Það réðst svo í að reisa mikið
hús á þeirrar tíðar mælikvarða á
sjávarbakkanum við Lækjarósinn
á lóð Zimsensverslunar. Stóð það
austast í Hafnarstrætinu á svip-
uðum slóðum og bensínstöð
Olíufélagsins er nú. Þegar húsið
var risið var fluttur þangað ís af
Tjörninni og hófst nú umfangs-
mikil starfseini í anda félagslag-
anna. Fé var keypt á fæti í stórum
94 SAGNIR