Sagnir - 01.04.1984, Page 137

EFNISFLOKKUN SAGNA 1.-5. ÁRGANGS
Þekkingaröjlun og gagnrýnin vinnu-
brögð, bls. 17-18. Viðmælendur
Sagna eru inntir álits á því að hve
miklu leyti sögukennsla eigi að
felast í að miðla þekkingu og
hversu mikla áherslu eigi að leggja
á að kenna nemendum að meta
sögulegar staðreyndir, setja þær í
orsakasamhengi, túlka þær og
skýra.
Þjóðemishyggja í sögu og sagna-
ritun (þema), 3. árg. Í982
Inngangur, bls. 69-71. í þessum
inngangi er ma. sagt að ætlunin
með þemanu sé að birta nokkur
dæmi um það hvernig þjóðernis-
hyggja hefur komið fram í
íslenskri sögu og sagnaritun og að
reynt verði að varpa nokkru ljósi
á það hvernig þjóðernishyggja
hafi mótað unrfjöllun manna á
sagnfræðilegum viðfangsefnum.
Andrés Eiríksson, íslendingar eða
norrænir menti? Urn upphaf
íslenskrar þjóðvitundar? bls. 77-
80. Andrés leitar svara við þeirri
spurningu hvenær íbúar íslands
hafi hætt að líta á sig sem Norð-
menn og tekið að líta á sig sem
sérstaka þjóð. Kemst hann ma. að
þeirri niðurstöðu að íslendingar
hafi amk. frá því í byrjun 13. aldar
litið á Norðmenn sem útlendinga
og þannig haft vitund um sjálfa
sig sem sérstaka þjóð.
Arnór Hannibalsson, Um þjóðir,
bls. 72-76. í grein sinni veltir
Arnór fyrir sér ýmsu varðandi
myndun þjóðríkja, eðli þeirra og
sögu svo og þjóðerni og grunn
þess. Segir hann að án skýrrar
þjóðarvitundar, skýrra þjóðar-
markmiða, verði sköpun þjóðar-
sögunnar samsafn tilviljunar-
verka.
Bergsteinn Jónsson, Föðurlandsást
— þjóðernisstefna - þjóðrembingur.
Páttur þjóðernisstefnu 19. aldar í
lífi og starfi þriggja stjórnmála-
manna, bls. 81-84. f grein sinni
íjallar Bergsteinn um áhrif þjóð-
ernishyggju á stjórnmálastörf og
stefnu þeirra Jóns Sigurðssonar,
Benedikts Sveinssonar eldri og
Hannesar Hafstein.
Gunnar Karlsson, Af þjóðhollum
dugnaðarmönnum. Um þjóðernis-
stefnu í sögukennslubókum, bls.
93-96. Gunnar hefur gert athugun
á þjóðernisstefnu þeirra íslands-
sögubóka sem mest hafa verið
notaðar í barnaskólum og birtir
hann hér nokkur atriði úr niður-
stöðum þeirrar könnunar.
Þjóðernishyggja og sagnaritun
(viðtal), bls. 85-86. Ingi Sigurðs-
son er spurður álits á því að hvaða
marki þjóðernishyggja hafi
mótað sagnaritun íslendinga og
hjá Þór Whitehead er leitað svara
við þeirri spurningu hvort þjóð-
ernishyggjan hafi „skekkt“ mynd
okkar af íslandssögunni.
Þórunn Valdimarsdóttir, Þjóðern-
ishyggja Gísla Brynjólfssonar, bls.
87—92. Þórunn segir ma. í grein
sinni að svo virðist sem óréttlátur
dómur hafi verið felldur yfir þeim
mönnum sem ekki voru í einu og
öllu sammála stefnu jóns Sigurðs-
sonar í sjálfstæðismálinu. Gísli
Brynjólfsson var einn þessara
manna og reynir Þórunn að sýna
franr á að þáttur hans í þjóðern-
isvakningu íslendinga hafi verið
mikilvægur að því leyti sérstak-
lega að hann opnaði augu landa
sinna fyrir þróun mála í Evrópu.
2. Sagnfræði
Halldór Bjarnason, Er sagnfrœði
nytsamleg?, 4. árg. 1983, bls. 27-34.
í grein sinni drepur Halldór ma. á
nokkur atriði sem menn telja gjarnan
sagnfræði til gildis. Hann segir ma.
að framtíð sagnfræðinnar sé mikið
undir því komin hvort unnt sé að
fmna henni eitthvert hlutverk í sam-
félaginu, þótt sjáfstætt menningarlegt
gildi sagnfræðinnar standi jafnframt í
fullu gildi.
Helgi Skúli Kjartansson, Sagnfræði,
afhverju og til hvers? 1. árg. 1980,
bls. 3-6. Helgi segir ma. í þessari
grein að sagnfræði sem sjálfstæð
rannsóknargrein sé meðal þess
menningarlega munaðar sem
tíðkist meðal okkar, að nokkru
leyti af hefð eða vana og mörgum
til nokkurs yndisauka, en varla til
neinna áþreifanlegra nytsemda
eða bóta fyrir fólk eða þjóðfélag.
Loftur Guttormsson, Fólksfjölda-
saga og söguleg lýðfræði. Fátt eitt
um rannsóknarhefðir og nýmæli.
1. árg. 1980, bls. 15-29. Loftur
segir að á vettvangi félagssögu sé
söguleg lýðfræði (historisk demo-
grafi) sú grein sem einna mestur
vöxtur hafi hlaupið í á síðustu
árum. VíkurLofturma. nokkrum
orðum að þroskaskilyrðum
greinarinnar, aðferðafræði hennar
og þeim ávinningum sem hún geti
státað af, bæði varðandi spurn-
ingar og svör sem sagnfræðingar
reyni að sækja í greipar fortíðar.
Sagan sem pólitískt vopn, 1. árg.
1980, bls. 12-14. GunnarKarlsson
og Þór Whitehead segja álit sitt á
því hvort hægt sé að nota söguna
í pólitískum tilgangi og hvernig
það hafi helst verið gert á íslandi.
Sagnfræði-félagsfræði, 1. árg. 1980,
bls. 69-71. Ingólfur Á. Jóhannes-
son, Már Jónsson og Sveinbjörn
Rsf: sson svara þeirri spurningu
hvort tengsl sagnfræði og félags-
fræði séu það mikil að réttara væri
að .kenna ságnfræði við háskóla í
félagsvísindadeild.
SAGNIR 135