Nýtt Helgafell - 01.11.1957, Blaðsíða 13

KRISTJÁN ALBERTSSON:
Jón Sigurösson
frá Kaldaðarnesi
Endurreisn íslenzkrar sagnagerðar, sem
hefst með Grasaferð Jónasar Hallgríms-
sonar og lýkur sínum fyrsta áfanga með
sögum Einars Kvarans, Jóns Trausta,
Þorgils gjallanda og Guðmundar Friðjóns-
sonar, var að stíl og málfari göfgað tungu-
tak hins almælta daglega máls, með alinn-
lendum blæ, stoð i fornu sögumáli, en að
langmestu leyti hefðbundið samtímamál,
bæði Reykjavíkur og sveitanna. En á öðr-
um áratug þessarar aldar hefst málþróun,
sem fjarlægist óbrotinn stíl, meir en nokk-
uð sem á undan var ritað, og verður fyrir
margvíslegum áhrifum af erlendum bók-
menntum.
Einar Benediktsson hafði gerbreytt ís-
lenzkum ljóðastíl í nýrænna horf, og í þátt-
um hans og sögum var nýr máltónn, og
listræn tilþrif, sem stungu í stúf við allt
annað, sem þá var ritað. En að öðru leyti
marka þrjú íát tímamótin í íslenzkri stíl-
þróun, með litmeira málfari og blæbrigða-
ríkara, en áður hafði tíðkast, strangari stíl
og hárfínni, djarfari og auðugri að hug-
kvæmd og nýbreytni, en nokkuð sem á
undan var skrifað.
Þessi þrjú rit eru, í réttri tímaröð, þýð-
ing Jóns Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi á
Viktoríu, skáldsögu Knut Hamsuns, leik-
urinn Hcidda Padda eftir Kamban, og Ilel,
ijóðaþættir Nordals í óbundnu máli.
Tungur allra þjóða hafa liðkazt og magn-
azt á að endursegja hugsun, orðaða á öðru
máli, og bókmenntir, jafnt stærri þjóða
sem ininni, sótt örvun og endurnýjun í
það sem nýstárlegast var þýtt á tungu
þeirra. Hinar merkustu þýðingar hafa jafn-
vel stundum haft meira gildi en flest sem
frumsamið var samtímis — leyst úr læð-
ingi krafta, sem urðu upphaf nýs tíma.
Þannig hófst íslenzk ritöld fyrir sjö
hundruð árum með þýðingum á helgra
manna sögum og latneskri sagnfræði. Eftir
þær tóku Islendingar að átta sig á því, að
þeirra eigin munnlega frásagnarlist kynni
að vera merkari en þeir höfðu gert sér
Ijóst, og að nær væri að verja kröftum og
kálfsskinni til að bjarga norrænum sagna-
auði frá gleymsku, en til þess að snúa suð-
rænum ræðum á íslenzku.
Þýðing Jóns Sigurðssonar á VUctoríu
hafði vafalaust um langt skeið meiri áhrif,
en hægt er að gera sér fulla grein fyrir.
Eftir þá'bók gátu hinir gömlu einir leyft
sér að halda áfram að skrifa, eins og ekkert
hefði gerzt.
Jón Sigurðsson las norrænu og iðkaði
skáldskap á stúdentsárum sínum í Kaup-
mannahöfn. Hann skrifaði eina af beztu
smásögum þeirra tíma, Anglang, sem m.
a. er prentuð í úrvali af íslenzkum smá-
sögum, og orti sérkennileg og falleg kvæði,
sem allir Ijóðavinir rnuna, enda eiga þau
fastan sess í úrvalssöfnum af kvæðum þess-
arar aldar. En einhverntíma hefur hann
fundið sterkari köllun til að þýða en til að