Nýtt Helgafell - 01.11.1957, Blaðsíða 49

BLAÐAÐ 1 BÓKUM
143
mannfélagshugmyndum og landsstjórn. Þetta
yrði upphaf frelsis og lýðræðis í veldi kommún-
ismans og endalok kommúnísks einokunarvalds
og alræðisstefnu. Áður en þetta verður, eru eng-
ar horfur á því, að neinar veigamiklar, róttækar
breytingar séu að gerast með kommúnismanum,
a. m. k. ekki að dómi þeirra manna, sem líta af
fullri alvöru á þjóðfélagslega þróun. (bls. 45—6)
Kommúnistar vita, bæði af reynslu sinni og
fræðisetningum, að allar stéttir og allir, sem
hafa aðrar skoðanir en þeir eru á móti þeim, og
þeir haga sér eftir því. Þeir berjast ekki ein-
göngu gegn raunverulegum andstæðingum, held-
ur einnig þeim, sem kynnu að geta snúizt til
andspyrnu. í Eystrasaltslöndunum voru þúsund-
ir manna „lagðar af“ á einni nóttu, með því að
tiltæk voru plögg, sem skýrðu frá stjórnmála-
skoðunum þeirra á liðinni tíð. Eftir svipuðum
forsendum myrtu kommúnistar nokkrar þúsund-
ir pólskra liðsforingja í Katyn skóginum. (bls. 27)
Eiginlega var það ekki nema fyrst í stað, að
leiðtogar Ráðstjórnarríkjanna neyddust til að
spila út skammgóðum loforðum um lýðfrelsi,
„þegar frá liði“. Nú halda þeir því einfaldlegast
fram, að frelsið sé komið til Ráðstjórnarríkj-
anna. Vitaskuld finna þeir jafnvel sjálfir frelsis-
hræringar undir fótum sér. Þeir eru sí og æ að
„göfga“ þjóðfélagsvitund manna, þeir hvetja
menn til að „framleiða“, þeir troða höfuð manna
full af skrælþurrum marxískum formúlum og
skrælþurrum stjórnmálaskoðunum foringjanna.
Verst er af öllu, að þeir þröngva mönnum til að
játa öllum stundum hollustu við sósíalismann og
trú á óskeikulleik og einlægni þeirra loforða,
sem foringjamir gefa.....
Árangurinn er ekki ýkja mikill. Að minnsta
kosti er hann engan veginn í réttu hlutfalli við
þá fyrirhöfn, sem kostað er til. Nema hjá hinni
nýju stétt, sem myndi sannfærð, hvort eð væri.
Eigi að síður næst allgóður árangur í því að gera
mönnum ókleift að láta uppi annars konar hug-
arfar en hið opinbera og sömuleiðis gengur vel
að reka aftur öndverðar skoðanir.
Jafnvel í kommúnistaríkjum hugsa menn, því
þeir geta ekki annað en verið að hugsa. Þeir
hugsa auk heldur öðruvísi en þeim er álagt.
Hugsun þeirra hefir tvö andlit: annað sem veit
að þeim, andlit þeira sjálfra; hitt snýr við öðr-
um, hið opinbera andlit.
Jafnvel í kommúnísku þjóðfélagi eru menn
ekki svo sljóvgaðir af einhæfum áróðri, að þeim
sé fyrii-munað að komast fyrir sannleikann eða
láta sér detta eitthvað nýtt í hug. í andlegum
efnum uppsker valdaklíkan lítinn ávöxt með ráð-
stöfunum sínum, heldur stöðnun, spillingu og
rotnun.....
Allt um það taka öll kommúnísk þjóðfélög
framförum í tæknilegum greinum. Þær gerast
að vísu með sérstökum hætti og það eru tíma-
skipti að þeim. . . .
Kommúnistaforingjarnir eru mjög hagsýnir
menn og leita óðara samvinnu við tæknisérfræð-
inga og vísindamenn og láta sig ,,borgaralegan“
hugsunarhátt þeirra litlu skipta. Foringjarnir
vita, að iðnþróunin getur ekki náð vexti, nema
tæknimenntað fólk sé með og þeim er jafnframt
ljóst að þetta fólk getur ekki eitt sér orðið þeim
hættulegt. (bls. 132—4)
Til þess að gæta valds síns, verður yfirráða-
stéttin að framkvæma umbætur í hvert sinn og
sú staðreynd blasir við fólkinu, að þeir fara með
eignir þjóðarinnar eins og þeir eigi þær sjálfir.
Slíkar umbætur eru ekki kallaðar réttu nafni,
heldur nefnast þaer, „áframhaldandi þróun sósíal-
ismans" og „sósíalsks lýðræðis“ . . . (Stéttin)
verður sífellt að vera að sanna það, að hún sé
með hinum bezta árangri að skapa hamingju-
samt þjóðfélag, þar sem allir njóti jafnréttis og
enginn reyni að hafa upp úr öðrum framar. Hin
nýja stétt kemst ekki hjá því að lenda sífellt í
óleysanlegum mótsögnum: hvað sem sögulegum
uppruna stéttarinnar líður, getur hún ekki lög-
leitt eignarumráð sín, og hún getur á hinn bóg-
inn ekki afsalað sér þeim, án þess að grafa und-
an sjálfri sér. Hún er þess vegna neydd til þess
að reyna að réttlæta sívaxandi vald sitt með
fjarstæðutn yfirlýsingum um óraunverulegar til-
ætlanir.
Þessi stétt hefir meira vald yfir mönnum en
nokkur önnur, sem sögur fara af. Þess vegna
eru sjónarmið þessarar stéttar mjög þröng, fölsk
sjónarmið og ótraust. . . . Hún hefir komið á
iðnskipun, þessi nýja stétt, og getur nú ekki
annað gert en að styrkja hin harðýðgislegu
valdatök sín og rupla frá fólkinu. Hún skapar
ekkert framar. Hinn andlega arfleifð hennar er
sokkin í myrkur. (bls. 68—69)
Erlendis mun George Orwell kunnastur
fyrir tvær pólitískar kynjasögur, 1984 og
Animal Farm (Félagi Napóleon í íslenzkri
þýðingu). Heimafyrir á Englandi voru rit-
gerðir hans mjög mikið lesnar og höfðu
víðtæk áhrif fyrstu árin eftir styrjöldina,
a. m. k. Orwell var allmörg ár blaðamað-
ur við Tribune og skrifaði þar um stjórn-
mál og bókmenntir. Greinar Orwells um
bókmenntir eru margar ákaflega skarp-
legar og einstaklega lausar við hégóma-
skap og tilfinningasemi, en dálítið óþýðleg-
ar. Harðsnúinni sérvizku bregður fyrir í