Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.2007, Síða 37

DV Helgarblað föstudagur 5. OKtÓBEr 2007 37
veit! Ég er að verða svo svakalega stjórnsöm
með árunum og vil hafa hlutina eftir mínu
höfði.“
Bandaríska skólakerfið betra en það
íslenska
Þegar ég spyr Eddu hvort Róbert Ólíver
sonur hennar hafi verið fyllilega sáttur við
að flytja með henni til Bandaríkjanna svarar
hún:
„Ekki fyrstu fjóra dagana eftir að ég nefndi
það við hann, nei! Hann horfði á mig og
spurði hvort ég væri brjáluð að taka sig frá
öllum vinunum. Á fimmta degi sagði hann
svo: „Mamma, ég held að þetta verði ofboðs-
lega gaman. Ég hlakka til að flytja til Ameríku.“
Róbert Ólíver er með sígaunablóðið mitt. Við
erum alltaf tilbúin að hendast milli staða. Við
bjuggum í fjóra mánuði á Rhodos, hálft ár á
Sólheimum í Grímsnesi og svo bjó hann í hálft
ár á Kanaríeyjum með pabba sínum. Hann er
alltaf tilbúinn að koma með mér hvert sem er
og er himinlifandi hér. Mamma er með okkur
og það er svo skrýtið að þótt við höfum búið
þrjú í sama húsinu heima á Íslandi er allt öðru-
vísi að vera hér. Hérna höfum við miklu meiri
tíma hvert fyrir annað og njótum þess að fara
í langar gönguferðir og ræða saman. Það var
einfaldlega aldrei tími heima til að gera svona
hluti.“
Aðdáun Eddu á bandarísku skólakerfi
leynir sér ekki.
„Ég er mjög hrifin af skólakerfinu hér. Það
er dásamlegt að sjá hvernig tekið er á móti
barni sem stendur höllum fæti í málfari og
fylgjast með þeim öfluga stuðningi sem veitt-
ur er. Auðvitað er erfitt að hoppa inn í ungl-
ingaskóla og eiga allt í einu að læra „mathem-
atics“ á útlensku – en mannlegu samskiptin
og hlýjan eru í öndvegi hér í öllum skólum og
þá er allt annað svo auðvelt. Hér er lögð mikil
áhersla á mannrækt. Við erum svo aftarlega á
merinni í skólakerfinu á Íslandi þegar kemur
að því að leggja rækt við sálina og sýna með-
bræðrum okkar kærleika. Þess vegna þarf full-
orðið fólk á Íslandi virkilega á því að halda að
dvelja endalaust á jákvæðni- og sjálfsstyrking-
arnámskeiðum. Það vantar alveg manngæsku
í íslenska skólakerfið. Ég verð alltaf jafn hissa
á því hvað við erum komin stutt og maður er
minntur rækilega á það þegar maður kemur í
aðra heimsálfu og kynnist skólakerfinu þar.“
Börn verðlaunuð fyrir hjartahlýju
„Hér er börnin látin skrifa undir það hvort
þau samþykkja að vera jákvæð, góð og hlýleg
hvert við annað; ekki stríða, ekki segja ljóta
hluti og bera virðingu fyrir samnemendum og
kennurunum – sem skrifa líka undir sams kon-
ar samninga og allir leggjast á eitt að gera skóla-
umhverfið að eftirsóknarverðu starfsumhverfi
fyrir alla. Það fer til dæmis heill fundur í það að
ræða við börnin hvort þau séu tilbúin til að lifa
lífinu á þennan hátt og brýnt fyrir þeim að það
sé tekið á hverju einasta máli sem upp kemur
og unnið úr því af heiðarleika og réttsýni. Það
er líka brýnt fyrir börnunum að ef þau verði
fyrir áreiti eigi þau að segja strax frá því og ef
þeim finnist undirtektirnar dræmar hjá þeim
sem þau tala við eigi þau hiklaust að snúa sér
eitthvert annað og hætta ekki fyrr en þau nái
eyrum einhvers fullorðins sem virkilega geng-
ur í málið og hjálpar til við að leysa úr vandan-
um. Þetta er frábært. Litla vinkona mín, Bríet,
dóttir Steinunnar Ólínu, sem er tólf ára, hún er
búin að fá mörg verðlaun fyrir að vera hlýleg
og hjálpsöm manneskja. Hún hefur reynslu
núna af þremur skólum og alls staðar er metið
við hana hvað hún er góð manneskja og hún
verðlaunuð fyrir það. Ekki minnist ég þess að
neitt af þeim yndislegu, góðu og hjartahlýju
börnum sem ég þekki á Íslandi hafi nokkurn
tíma verið verðlaunuð fyrir manngæsku. Þau
fá mörg hver verðlaun fyrir stærðfræðikunn-
áttu og lestrargetu en að það sé metið að þau
hafi félagsfærni og sýni mannkærleika – það er
af og frá. Er það kannski skýringin á því hvað
íslensk börn mælast vansæl og full af vanmeta-
kennd ár eftir ár, samkvæmt fjölmörgum al-
þjóðlegum könnunum sem gerðar eru reglu-
lega á grunnskólabörnum?“
Ekki hægt að kenna húmor
Meistararitgerðin þín fjallar um húmor í
stjórnun. Er hægt að kenna fólki að vera fynd-
ið?
„Húmor er kannski ekki endilega fyndni
og það er ekki hægt að mæla húmor hjá fólki,
dæma það húmorslaust eða reyna að gróður-
setja húmorsfræ í einstaklinga, en það er hægt
að benda fólki á hvernig hægt er að nýta húm-
or til að auðvelda samskipti, gera andrúms-
loft betra og efla starfsanda og bæta vinnu-
umhverfi. Húmor er fyrirbæri sem erfitt er að
festa hendur á. Það er ekki hægt að segja við
fólk: „Þú ert því miður bara ekki með nógu
góða kímnigáfu – undirmönnum þínum finnst
þú svo leiðinlegur – þú verður að reyna að laga
það.“ Það er hægt að þjálfa sig í að koma auga
á hið kímilega og að beita húmor en það krefst
ákveðinnar einlægni og það er hægt að opna
augu fólks fyrir því að það borgar sig marg-
falt að gefa af sér, það skilar sér alltaf í gjöfulli
mannlegum samskiptum. Þeir sem ná lengst í
þessum heimi eru oftast þeir sem hafa húmor
fyrir sjálfum sér og þora að „blotta“ sig. Ég hef
fylgst með stjórnendum nokkurra fyrirtækja
sem virkilega hafa lagt áherslu á að byrja hvern
vinnudag á því að hrista starfsmenn saman
með því að slá á létta strengi og smita út frá sér
jákvæðni áður en tekist er á við erfið verkefni
dagsins.
Nú er ég að vinna að fyrirlestri um húmor
í stjórnun og ætla að koma heim um næstu
mánaðamót í stutta heimsókn og prufukeyra
þann fyrirlestur.“
Danir fremstir í flokki
Í ljósi þess að Edda dvelur í Bandaríkjunum
við gerð meistararitgerðarinnar kemur næsta
fullyrðing hennar svolítið á óvart.
„Það er magnað að Danir standa einna
fremst í því að rannsaka hvaða áhrif það hef-
ur á fyrirtæki, virkni þess, framfarir, starfs-
ánægju og svo framvegis, ef yfirmenn beita
húmor. Þetta hefur undraverð áhrif á allt sem
lýtur að samskiptum í viðkomandi fyrirtækj-
um. Það sem hefur verið skrifað af bókum og
greinum um þetta málefni kemur mikið til frá
Danmörku. Ég hélt til dæmis að Ameríkanar
væru mjög framarlega í þessu, en svo er ekki.
Hérna eru þeir með töluvert af námskeiðum
sem heita Humor in the workplace, eða eitt-
hvað álíka, en þeir aðilar í Ameríku og Evrópu
sem hafa skrifað mest um stjórnun og stjórn-
unarhætti, hafa lítið fjallað um gildi húmors á
vinnustöðum.“
Í dúkkulísubók
Meðan við tölum saman er Edda búin að
búa um rúmið sitt og ég bið hana að draga fyrir
mig upp mynd af því sem hún sér út um glugg-
ana.
„Hér blasa við mér pálmatré hvert sem ég
lít, undurfalleg hús og garðar. Það er nautn að
horfa á húsin hérna, ekki kvalræði eins og í
sumum hverfum heima þar sem það er bein-
línis meiðandi að horfa á arkitektúrinn. La
Jolla-hverfið er strandbær og er sambland af
öllu því sem hefur heillað mig mest. Þetta er
pínulítið eins og að vera í grísku sjávarþorpi og
svolítið eins og að vera staddur í Murder she
wrote-þáttunum eða Hercule Poirot-strand-
bæjunum á Englandi og svo blandast það
saman við Hampstead Heath-hverfið í Lond-
on, sem er uppáhaldshverfið mitt í þeirri borg.
La Jolla býr yfir því fallegasta af öllum þessum
stöðum. Svo skemmir ekki fyrir að hér fer hit-
inn aldrei niður fyrir 25 gráður allan veturinn,
þannig að hér verður jólaklæðnaðurinn í ár
stuttbuxur! Mér fannst fyrstu dagana ég vera
stödd í kvikmyndinni The Truman Show. Ég
bjóst hálfpartinn við því að það kæmi einhver
og pikkaði í mig og segði: Þetta er raunveru-
leikasjónvarp, Edda mín. Þetta er ekki svona í
alvöru. Líttu bara á bak við sviðsmyndina, þar
er allt í steik! Þetta er svolítið eins og að vera
staddur í dúkkulísubók.“
Strandlíf um helgar
Í fimm mínútna fjarlægð frá heimili Eddu er
strönd. Hún segir vissulega þurfa mikinn sjálf-
saga í að verja ekki dögunum í að busla í sjón-
um.
„Fyrstu dagana var ég eins og vitleysing-
ur í sumarfríi!“ segir hún skellihlæjandi. „Það
væri auðvitað freistandi að slá þessu öllu upp í
kæruleysi og liggja bara á ströndinni alla daga
eða hanga á kaffihúsum, en við Fríða styðjum
hvor aðra í náminu. Við erum búnar að finna
dásamlegt lítið bókasafn í næsta nágrenni sem
við tyllum okkur stundum inn á og við förum
ekki á ströndina nema um helgar. Þá er fjöl-
skylduferð... Hér er yndislegt að vera en ég
hlakka líka til að koma heim með alla þá vitn-
eskju sem ég er að viða að mér hér og fara á
fullt í leiklistina og fyrirlestra- og námskeiða-
hald.“
Þar sem enginn þekkir mann...
Það er ekki vert að tefja hana lengur. Ég held
að hún sé búin að búa um rúmið sitt mörgum
sinnum meðan við tölum. Það fer að styttast í
að skóladegi Róberts Ólívers ljúki og Edda á eft-
ir að vinna heilmikið fram að þeim tíma.
„Hér eru börn miklu lengur börn en heima.
Hér er ekkert um það að ræða að unglingar
séu að hangsa – eða eins og sonur minn seg-
ir „chilla“ eftir skóla. Þeir eru sóttir af foreldr-
um sínum og farið með þá heim að læra. Ungl-
ingar hér eiga erfiðara með að pukrast við að
reykja og drekka án þess að foreldrar viti. Þau
eru í fanginu á foreldrum sínum mun lengur
en heima á Íslandi og eru þar af leiðandi undir
smásjá alla daga.“
En hvernig er að vera óþekkt Edda Björg-
vins?
„Það er skemmtileg lífsreynsla að vera „no
name“,“ segir hún og skellihlær. „Þá fyrst upp-
götvar maður hvað þeir sem maður umgengst
eru í rauninni elskulegir. Hér í Bandaríkjun-
um er lagt mikið upp úr hjálpsemi og þjónustu
og flestir eru sérlega vingjarnlegir. Það er öll-
um hollt að öðlast þá lífsreynslu að vera svolít-
ið „Palli var einn í heiminum“ þar sem enginn
þekkir mann. Bara það að fara frá stórfjöl-
skyldunni og stóra vinahópnum gerir mann
sjálfkrafa að „no name“. Þessi reynsla hefur
sýnt mér hversu mikilvægt það er að taka vel á
móti útlendingum og það þurfum við Íslend-
ingar virkilega að gera gagnvart öllu því fólki
sem kýs að búa í landinu okkar. Íslendingar
mega eiga það að þeir eru mjög heilbrigð-
ir í framkomu við fólk sem er almannaeign,
hvort sem það eru heimsfrægir útlending-
ar eða þekktir Íslendingar, það er komið eins
fram við alla, tilgerðarlaust. Heima eru eigin-
lega allir frægir og tengslanetið er afar sterkt.
Það er ábyggilega hvergi eins gott að vera al-
mannaeign og heima á Íslandi.“
annakristine@dv.is
„Ég er eins og litla frænka mín sem sagðist vera fædd skáti
og hún þyrfti ekkert að fara í búning til þess, eða læra skáta-
hnútana! Ég ákvað sem sagt í fyrra að ég vildi fara að ráðsk-
ast meira með umhverfið. Ég vissi að staða leikhússtjóra
Borgarleikhússins myndi losna fljótlega, svo ég ákvað að ná
mér í meistaragráðu í stjórnun mennta- og menningarstofn-
ana og sækja síðan um leikhússtjórastöðuna.“
Alltaf glöð Edda hefur getið sér gott orð
sem gamanleikkona á Íslandi. Nú vinnur
hún að meistararitgerð í Bandaríkjunum.