Fréttatíminn - 14.03.2014, Blaðsíða 86

— 14 —
Dagn ý HulDa Er lEnDsDót tir
F élag íslenskra hjúkrunarfræðinga vinnur nú að gerð jafnréttisstefnu og er eitt af verkefnunum fram-undan að fjölga körlum í faginu.
Hér á landi eru um 3.500 hjúkrunarfræð-
ingar en aðeins 67 þeirra eru karlmenn,
eða tvö prósent. Á hinum Norðurlöndun-
um er hlutfallið um tíu prósent. Ólafur G.
Skúlason, formaður félagsins, segir mikil-
vægt að vinna gegn ríkjandi staðalímynd
um hjúkrunarfræðinga – að þeir séu góðar
konur sem vinni á spítölum því stéttin sé
mun margbreytilegri en svo.
Á dögunum boðaði Ólafur nokkra
karlkyns hjúkrunarfræðinga á sinn fund
til að ræða hvað gerði það að verkum að
karlmenn sækja síður í hjúkrunarfræði-
menntun en konur. Hann segir það eink-
um lág laun, viðhorf samfélagsins og innan
stéttarinnar sem geti verið karlmönnum í
hjúkrun hindrun. „Þegar karlmaður fer í
nám í hjúkrunarfræði finnum við fyrir því
ríkjandi viðhorfi í samfélaginu að hann hafi
valið hjúkrun því eitthvað annað gekk ekki
upp. Fólk spyr hvers vegna maður fór ekki í
læknisfræði eða verkfræði. Við finnum líka
fyrir því að meiri virðing er borin fyrir hefð-
bundnum karla- en kvennastörfum sem er
alveg ótrúlegt núna árið 2014,“ segir hann.
Ólafur leggur áherslu á að karlmenn
velji hjúkrun af sömu ástæðum og konur.
Að starfið sé fjölbreytt og bjóði upp á ýmsa
möguleika, starfsöryggi, vinnu með fólki
og að í því felist að hjálpa öðrum. „Karl-
menn, eins og konur, velta því fyrir sér
hvernig þeir eigi að sjá fyrir sér og sínum
og það hefur áhrif á starfsval. Laun hjúkr-
unarfræðinga eru ekki há.“ Hann bendir
á að sé miðað við laun viðskipta- og hag-
fræðinga hjá ríkinu séu þeir með um 19
prósent hærri dagvinnulaun að meðaltali
en hjúkrunarfræðingar. Þegar heildarlaun
séu borin saman er munurinn 4 prósent
þrátt fyrir vaktir hjúkrunarfræðinga. „Við-
skipta- og hagfræðingar hjá ríkinu hafa
þriggja ára grunnnám að baki, hjúkrunar-
14. mars 2014
Fólk spyr
hvers
vegna
maður
fór ekki
í læknis-
fræði eða
verkfræði.
Vilja fjölga körlum í hjúkrun
Aðeins tvö prósent íslenskra hjúkrunarfræðinga eru karlar. Karlkyns fyrirmyndir í hjúkrun skortir og karlar sem velja sér hjúkrun sem starf mæta
skilningsleysi samfélagsins og jafnvel innan stéttarinnar. Þá hafa launakjör áhrif og segir formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga með
ólíkindum að árið 2014 séu enn greidd hærri laun fyrir hefðbundin karlastörf en fyrir hefðbundin kvennastörf.
Myndin var tekin þegar allir hjúkrunarfræðingar á skurðstofu 3 á Landspítala við Hringbraut voru karlmenn. Frá vinstri standa Ólafur G. Skúlason, Birgir Örn Ólafsson, Unn-
steinn Alfonsson og Neil Kyamko Mamalis. Skurðlæknirinn og aðstoðarlæknirinn voru konur svo kynjaskiptingin var ólík því sem áður þekktist.
Tengsl höfuðáverka
og Alzheimers
Ný rannsókn sýnir að tengsl geta
verið á milli þess að hafa einhvern
tíma á ævinni fengið heilahristing
og magns mýildis í heila. Mýildi
er læknisfræðilegt heiti svokall-
aðra elliskellna eða óeðlilegrar
útfellingar eggjahvítuefna í heila.
Slíkar skellur eru oft áberandi í
heila Alzheimer sjúklinga. Michelle
Mielke hjá Mayo Clinic í Rochester í
Minnesota, einn vísindamannanna
sem að rannsókninni stóðu, segir
líkur á að tengsl séu á milli höfuð-
áverka og Alzheimers sjúkdómsins.
„Höfuðáverkar eru áhættuþáttur
þegar kemur að Alzheimers en þó
ber að varast að draga þá ályktun að
allir sem hafi fengið höfuðáverka fái
Alzheimers sjúkdóminn,“ segir hún.
Niðurstöður rannsóknarinnar voru
birtar í tímaritinu Neurology. Önnur
nýleg rannsókn hjá Cambrigde há-
skóla í Bretlandi sýndi einnig fram
á möguleg tengsl höfuðáverka og
Alzheimers.
Við rannsóknina var gerð heila-
skönnun á fólki 70 ára og eldra.
448 þeirra áttu ekki við nein
minnisvandamál að stríða en 141
glímdi við væg vandamál tengd
minni og hugsun. Í hópnum án
minnisvandamála höfðu 17 prósent
orðið fyrir áverkum á heila en 18
prósent í hópnum með minnis- og
hugsanavandamál. Niðurstaðan
var því sú að ekki væri teljandi mis-
munur á niðurstöðu heilaskönnunar
hópanna tveggja. Í ljós kom þó að
í hópnum sem átti við minnis- og
hugsanavanda að etja var magn
mýildis eða elliskellna að meðaltali
18 prósent hærra en hjá samanburð-
arhópnum.n
fræðingar fjögur ár. Ég get ekki séð að
ábyrgð þeirra sé meiri en hjúkrunar-
fræðinga. Þeir vinna með peninga en við
með mannslíf. Sá munur sem er augljós
milli stéttanna er að önnur er hefðbund-
in karlastétt en hin hefðbundin kvenna-
stétt.“
Að sögn Ólafs hentar hjúkrun bæði
konum og körlum og innan fagsins er
krafa um mikla tækniþekkingu. „Karl-
menn leita gjarnan í þann hluta hjúkr-
unar þar sem tæknin er, eins og á slysa-
deildir, skurðstofur og gjörgæslu. Þeir
hafa einnig sótt í að vinna á geðdeildum.“
Hann segir vanta karlkyns fyrirmyndir
í hjúkrun. „Við karlar í hjúkrun höfum
líka fundið fyrir því innan stéttarinnar að
þurfa að sanna okkur því við erum karlar
og það eru ekki allir stjórnendur jákvæð-
ir gagnvart því að ráða karlkyns hjúkrun-
arfræðing til starfa. Bæði hjúkrunarfræð-
ingar og samfélagið þurfa að viðurkenna
að karlar geti verið góðir hjúkrunarfræð-
ingar ekki síður en konur.“
Marsmánuður er helgaður baráttunni gegn
ristilkrabbameini hér á landi líkt og tíðkast
hefur víða um heim. Í byrjun mánaðarins var
áskorun send til stjórnvalda um að hefja sem
fyrst hópleit að ristilkrabbameini. Krabbamein
í ristli er þriðja algengasta meinið á Íslandi og
árlega deyja 50 til 55 úr sjúkdómnum. Með
skimun væri hægt að fækka í þeim hópi um
40 manns. Nýleg evrópsk rannsókn sýnir að
með skimun er hægt að minnka dánartíðni af
völdum sjúkdómsins um 82 prósent að meðal-
tali meðal kvenna en um 73 prósent hjá körlum.
Ásgeir Theodórs, sérfræðingur í meltingar-
sjúkdómum, segir gríðarlega mikilvægt að
hópleit hefjist sem fyrst því hún hafi gefið góða
raun víða um heim. Undirbúningur að slíkri
leit er vandasamur og þarf að hefjast strax.
Núna sé svokölluð tilfallaleit að meininu hér
á landi. „Þá skráir fólk sig sjálft í skoðun hjá
sérfræðingi og hefur orðið mikil aukning á
því á undanförnum árum og ánægjulegt að Ís-
lendingar skuli átta sig á því að sjúkdóminn sé
hægt að fyrirbyggja með því að mæta í skoðun,“
segir hann.
Ristilskrabbamein er eitt af fáum krabba-
meinum sem er með greinanlegt forstig sem
lýsir sér sem sepa í ristli. „Það verða ekki allir
separ illkynja en þegar þeir finnast við ristil-
speglun eru þeir strax fjarlægðir. Því hvetjum
við fólk til að koma í skoðun upp úr fimmtugu
þegar það er einkennalaust. Finnist meinið
þegar það er lengra gengið er erfiðara við það að
eiga og geisla- og lyfjameðferðir skerða verulega
lífsgæði fólks. Um 60 prósent þeirra sem eru
með einkenni eru með útbreiddan sjúkdóm og
því er til mikils að vinna að greina meinið á for-
stigi,“ segir Ásgeir.
Mikilvægt að greina forstig ristilkrabbameins
Tvær nýlegar rannsóknir sýna að
tengsl geti verið á milli höfuð-
áverka einhvern tíma á lífsleiðinni
og Alzheimers. Ljósmynd/GettyImages/
NordicPhotos
Forstig ristilkrabbameins eru separ eða
totur sem fjarlægð eru í ristilspeglun.
Ásgeir Theodórs, sérfræðingur í
ristilkrabbameini. Lj
ós
m
yn
d/
N
or
di
cP
ho
to
s/
G
et
ty