Fréttatíminn - 14.03.2014, Blaðsíða 80

— 8 — 14. mars 2014
„Eins og staðan er núna get ég ekki
hugsað mér að koma heim. Ástæðan er
einfaldlega sú að bæði kaup og kjör og
svo starfsaðstæður á Íslandi eru ekki
samkeppnishæf við Svíþjóð,“ segir Guð-
björg Vignisdóttir, læknir í Gautaborg.
Í ágúst lýkur Guðbjörg fimm ára sér-
námi í heimilislækningum. Hún starfar
á einkarekinni heilsugæslu.
Guðbjörg er meðal þeirra ungu
lækna í sérnámi erlendis sem standa
frammi fyrir þeirri ákvörðun hvort flytja
eigi heim að námi loknu eða setjast að
erlendis.
„Planið var að koma heim en það er
erfitt að ætla að sér það. Ofan á starfs-
aðstæðurnar og launin spilar efnahags-
ástandið á Íslandi líka inn í. Við erum
svo sem ekki búin að taka endanlega
ákvörðun um það að verða sænsk en við
ætlum að vera hér í einhvern tíma í við-
bót. Eitt eða tvö ár, svo sér maður til.“
Aðspurð segir Guðbjörg að launin
sem henni bjóðast í Svíþjóð séu umtals-
vert hærri en á Íslandi. „Það er verið
að bjóða nýútskrifuðum læknum á
opinberum heilsugæslum í kringum
63 þúsund sænskar krónur á mánuði.
Það er það lægsta. Fólk getur verið að
fá upp í 85 þúsund krónur sænskar fyr-
ir 40 tíma dagvinnu.“
Þetta gerir á bilinu 1,1 milljón ís-
lenskar krónur og upp í 1,5 milljón
íslenskar krónur á mánuði fyrir dag-
vinnu. Til samanburðar þá bjóðast
nýútskrifuðum heimilislæknum á Ís-
landi í kringum 600 þúsund krónur á
mánuði.
„Þetta snýst auðvitað ekki bara um
laun heldur líka starfsaðstæður. Starfið
snýst um fólk, líf og heilsu fólks. Að
vinna sem læknir á undirmannaðri
heilsugæslu felur í sér mikið álag,“
segir Guðbjörg. Hún segir að taka
verði með í reikninginn að algengt sé
að læknar á Íslandi hækki laun sín með
því að taka aukavaktir og á móti þeim
komi oftast engin frí. „Ég á þrjú börn
og mér finnst æðislegt að þurfa ekki að
vinna um kvöld og helgar.“
Eins og áður sagði starfar Guðbjörg
á lítilli einkarekinni heilsugæslustöð.
Svíar eru ekki þekktir fyrir annað en
að gæta jafnræðis og því er forvitni-
legt að spyrja hvernig þeim hafi tek-
ist til með einkarekna heilsugæslu.
„Þetta er kerfi sem leyfir einkarekstur
en það leyfir ekki að fólk geti keypt
sig framhjá kerfinu. Kerfið er hann-
að þannig að allir eiga að hafa sömu
möguleika á góðri heilbrigðisþjónustu
og það er vel fylgst með því að allir
sinni því verkefni sem lagt var upp
með,“ segir Guðbjörg en hið opinbera
fjármagnar allt kerfið og fjármagnið
fylgir sjúklingnum. „Mér finnst þetta
sanngjarnt að flestu leyti – mér líður
vel að vinna í þessu kerfi,“ segir hún.
Guðbjörg segir að frá því þetta kerfi
var innleitt árið 2009 hafi námslæknum
í heimilislækningum fjölgað umtals-
vert. „Svíarnir leggja áherslu á heilsu-
gæsluna og þetta kerfi virðist hjálpa
til við að lokka fólk inn í þetta fag. Hér
eru heimilislæknar líka almennt með
hærri laun en sjúkrahúslæknar. Því var
breytt í þá veru til að fá fleiri lækna til
að sérhæfa sig í heimilislækningum.
Svíarnir vilja nefnilega að heilsugæslan
sé fyrsti staðurinn sem sjúklingar leita
á þegar þeir veikjast.“
Ísland ekki samkeppnishæft
N ú, fimm árum frá hruni heldur niðurskurður til Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins áfram en á þessu ári er stofnuninni gert að skera niður um 100 milljónir. Á tímabilinu 2008 til 2012 var skorið
niður um 400 milljónir. Á sama tíma eru kynntar umfangs-
miklar breytingar á heilbrigðiskerfinu sem taka eiga gildi á
næstu þremur árum þar sem heilsugæslan á að gegna lykil-
hlutverki í grunnþjónustu þar sem stefnt er að betra aðgengi
og styttri biðtíma. Svanhvít Jakobsdóttir, forstjóri Heilsu-
gæslu höfuðborgarsvæðisins, segir niðurskurð þessa árs ekki
rýma við fyrirhugaðar breytingar sem fylgja þjónustustýringu
og stærra hlutverki stofnunarinnar. „Þessi niðurskurður kem-
ur mjög þungt niður á okkur eftir það sem á undan er gengið.
Eigi þjónustustýringin að ganga upp þarf þvert á móti að efla
heilsugæsluna hvað varðar mannskap og fjárveitingar því
hún mun væntanlega taka við verkefnum annars staðar frá.
Við getum ekki bætt við okkur umfram það sem við höfum í
dag,“ segir Svanhvít.
Til að mæta niðurskurði þessa árs er verið að skoða stytt-
ingu síðdegisvakta á heilsugæslum á höfuðborgarsvæðinu.
„Annað hvort verða vaktir sameinaðar þannig að þær verði
færri eða vakttíminn styttur á einstökum stöðvum,“ segir
hún. Fyrir fólk sem ekki hefur heimilislækni eða kemst ekki
að hjá sínum lækni er síðdegismóttaka á heilsugæslustöð eina
úrræðið og segir Svanhvít mjög bagalegt að þurfa að þrengja
að þeim þætti starfseminnar. „Heilsugæslan er dagvinnu-
stofnun í grunninn svo möguleikar okkar eru ekki margir
þegar kemur að niðurskurði.“ Ekki verður ráðið í lausar stöð-
ur eða til afleysinga hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
og á árinu verður störfum hjúkrunarfræðinga fækkað um 7,5.
Breytingar í skugga niðurskurðar
Á næstu þremur árum verða gerðar umfangsmiklar breytingar á íslenska heilbrigðiskerfinu sem fela meðal
annars í sér þjónustustýringu þar sem heilsugæslunni er ætlað lykilhlutverk. Á sama tíma er áfram skorið
niður hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Á þessu ári verður skorið niður þar um 100 milljónir. Forstjóri
stofnunarinnar segir niðurskurðinn ekki í takt í við áætlanir um stærra hlutverk heilsugæslunnar í veitingu
grunnþjónustu.
Heilsugæslu-
læknar á Ís-
landi
 Meðalaldur fastra
heimilislækna er 54,1
ár
 Meðalaldur þeirra sem
hafa hætt er 46,8 ár
 33 prósent heimilis-
lækna eru 60 ára og
eldri
 2009 voru 93 starf-
andi heimilislæknar
undir 50 ára. Nú eru
þeir 47.
 Á næsta áratug láta 40
prósent heimilislækna
af störfum vegna
aldurs.
Guðbjörg Vignisdóttir starfar á einkarekinni heilsugæslu í Gautaborg. Hún lýkur
sérnámi í haust og ætlar ekki að flytja heim til Íslands að sinni.
Formaður Félags íslenskra heimilislækna, Þór-
arinn Ingólfsson, tekur í sama streng og Svanhvít
og segir fyrirhugaðar breytingar jákvæðar en að
áframhaldandi niðurskurður hjá Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins hafi dregið eldmóðinn úr stétt-
inni. „Til að innleiðing á svo stórum breytingum
geti átt sér stað þurfa að koma til peningar,“ segir
hann. Um 13.000 manns leituðu á síðasta ári til
bráðamóttöku Landspítalans með erindi sem hefði
mátt leysa í heilsugæslunni. Þórarinn segir að eigi
að beina þeim fjölda til heilsugæslunnar þurfi fyrst
að leysa ýmis mál innan hennar, eins og skort á
heimilislæknum því ekki sé ásókn í lausar stöður.
„Stétt heimilislækna er að eldast og eftir fimm til
sex ár verður staðan orðin mjög slæm. Við þurfum
að vona að þeir eldri vilji vinna til sjötugs en hætti
ekki 67 ára.“ Þá bendir hann á að laun þeirra hafi
verið lækkuð að meðaltali um 15 prósent árið 2009
og ekki verið leiðrétt síðan og því hafi margir heim-
ilislæknar snúið sér að öðru.
Árið 2009 voru starfandi sérfræðingar í heim-
Framhald á næstu opnu