Sveitarstjórnarmál - 01.01.2003, Blaðsíða 6

Húsaleigubætur
Bótaþegum fjölgar
og raunvirði hækkar
Fjöldi þeirra sem þiggja húsaleigubætur hefur margfaldast frá því tekið var að greiða þær út á
árinu 1995. Þá voru greiddar húsaleigubætur til 1.249 leigjenda en til 4.611 á árinu 2001.
Fjölgun bótaþega var um 8% á milli áranna 2000 og 2001.
Þetta kemur fram í nýrri
skýrslu samráðsnefndar um
húsaleigubætur. Þar kemur
fram með hverjum hætti
húsaleigubótakerfið hefur
verið að festa rætur á þeim
sjö árum sem liðin eru frá
því var komið á fót. í könn-
un Hagstofu íslands á húsa-
leigumarkaðinum frá árinu
1999 kemur fram að 27%
leigjenda nutu húsaleigu-
bóta á þeim tíma.
í dag er fjöldi leiguíbúða
á landinu talinn á bilinu 15
til 17 þúsund. Út frá því má
ætla að á bilinu 25 til 30%
leigjenda í almennum og
félagslegum leiguíbúðum
fái greiddar húsaleigubætur og skiptast bæturnar sem næst til
helminga á milli almennra og félagslegra leiguíbúða. Á árinu
2001 greiddu 97 sveitarfélög húsaleigubætur og eru öll stærstu
sveitarfélög landsins í þeim hópi. Þau 27 sveitarfélög sem ekki
höfðu tekið upp greiðslur húsaleigubóta eru flest fámennir dreif-
býlishreppar.
Fleiri og fleiri í félagslegum íbúðum
í upphafi voru húsaleigubætur
aðeins greiddar til íbúa í al-
mennum leiguíbúðum en á ár-
inu 1998 voru teknar upp
greiðslur bóta til íbúa í félags-
legum leiguíbúðum. Frá þeim tíma hefur hlutfall greiðslu bóta til
íbúa í félagslegum íbúðum hækkað ár frá ári og nálgaðist að vera
jafnt greiðslum húsaleigubóta
til íbúa á almennum leigu-
markaði á árinu 2001.
Ef litið er á stöðu bóta-
þega húsaleigubóta eins og
hún var í maí 2001 kemur
fram að aðeins 36% þeirra
voru á vinnumarkaði. Um
25% bótaþega voru öryrkjar,
14% eldri borgarar og 18%
bótaþeganna voru við nám.
Á sjö ára tímabili sem
greiðslur húsaleigubóta ná
yfir hefur hlutfall bótaþega á
meðal aldraðra og öryrkja
hækkað nokkuð en hlutfall
fólks í námi og á vinnumark-
aði lækkað nokkuð að sama
skapi. Barnafólk er í minni-
hluta bótaþega húsaleigubóta, eða um 38% heildarfjöldans.
Stöðug hækkun raunvirðis
Heildargreiðslur húsaleigubóta hafa farið stighækkandi ár frá ári
þau sjö ár sem bæturnar hafa verið greiddar. Árið 2001 var raun-
virði húsaleigubóta 2,67 sinnum hærra en á árinu 1995 þegar
þær voru fyrst greiddar. Mest varð aukning raunvirðis bótanna á
árinu 1998 eða um 30%. Raunvirðisaukningin varð 20% árið eft-
ir og á árunum 2000 og 2001
varð um 10% raunvirðis-
aukning húsaleigubóta hvort
árið um sig.
Skýrslu samráðsnefndar-
innar, sem ofangreindar upplýsingar eru sóttar í, má nálgast f
heild á vefsíðu félagsmálaráðuneytisins.
Á sjö ára tímabili sem greiðslur húsaleigubóta ná yfir hefur hlutfall bótaþega á meðal
aldraðra og öryrkja hækkað nokkuð en hlutfall fólks í námi og á vinnumarkaði lækkað
nokkuð að sama skapi.
Um 68% íbúa í félagslegum leiguíbúðum höfðu
lægri árstekjur en 1.400 þúsund krónur.
Breytingar á lögum um húsaleigubætur
Frá og með áramótum tóku gildi breytingar á lögum um húsa-
leigubætur. Helsta breytingin er í samræmi við samning sem und-
irritaður var f byrjun desember um fjármálaleg samskipti Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga og ríkisins. Ákvæði um þátttöku rík-
issjóðs í greiðslu húsaleigubóta var fellt niður en jafnframt var
gerð breyting á lögum um tekjustofna sveitarfélaga um að hluta
af framlagi ríkissjóðs til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga verði ráðstafað
til sveitarfélaga vegna greiðslu húsaleigubóta.
Þá hefur verið lögfest heimildarákvæði vegna veikinda um-
sækjanda um húsaleigubætur eða fjölskyldu hans. Þar með verð-
ur sveitarfélagi heimilt að greiða húsaleigubætur til leigjanda sem
þarf að búa tímabundið í öðru sveitarfélagi vegna veikinda. í slík-
um tilvikum er sótt um bætur til þess sveitarfélags þar sem um-
sækjandi hefur lögheimili. Ástæða þessarar heimildar er að f
mörgum tilvikum hefur annað hjóna eða sambýlisfólk þurft að
flytja til höfuðborgarsvæðisins til að fá læknisþjónustu sem það
hefur sjálft þurft á að halda eða börn þeirra og því fylgir jafnan
mikill kostnaður.
6