Morgunblaðið - 15.11.2011, Qupperneq 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 2011
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Höfundar frumvarpsdraga um tak-
mörkun framleiðslu einstakra svína-
kjötsframleiðenda telja að ákvæði
frumvarpsins brjóti ekki í bága við
eignarréttar- og atvinnufrelsisákvæði
stjórnarskrárinnar. Skrifstofa lög-
gjafarmála í forsætisráðuneytinu ósk-
aði eftir nánari rökstuðningi fyrir
þeirri leið sem valin var. Karl Axels-
son, hrl. og dósent við HÍ, segist ekki
sjá hvaða rök séu fyrir því að grípa
sérstaklega inn í þessa atvinnugrein
en ekki notaðar heimildir samkeppn-
islöggjafarinnar.
Einstökum framleiðendum verður
ekki heimilt að framleiða meira en
15% af heildarframleiðslu svínaaf-
urða, samkvæmt drögum að frum-
varpi sem sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðherra hefur kynnt í ríkis-
stjórn. Mun frumvarpið, verði það að
lögum, hafa afdrifarík áhrif á helsta
svínakjötsframleiðanda landsins,
Stjörnugrís, sem nú er með um 50%
framleiðslunnar. Eitt til tvö bú til við-
bótar munu vera nálægt mörkunum.
Önnur bú eru með langt undir 10%
hlutdeild.
Frumvarpið ber það með sér að
hafa verið samið að mestu leyti áður
en endanlegur úrskurður samkeppn-
isyfirvalda féll í máli Stjörnugríss og
Arion banka en með honum var sam-
runi búa bankans á Kjalarnesi og í
Borgarfirði við Stjörnugrís ógiltur.
Jafnframt kom það fram að Sam-
keppniseftirlitið myndi grípa til ráð-
stafana til að tryggja að virk sam-
keppni yrði á þessum markaði.
Verða að þola bótalaust
Í drögum að athugasemdum með
frumvarpinu er töluverðu púðri eytt í
að rökstyðja þá skoðun að breyting-
arnar sem frumvarpið hefði í för með
sér brjóti ekki í bága við ákvæði
stjórnarskrárinnar um atvinnufrelsi
og friðhelgi eignarréttar. Virðist
þetta gert vegna umsagnar skrifstofu
löggjafarmála í forsætisráðuneytinu
sem telur að til að íhlutun í atvinnu-
frelsi og eignarréttindi sem njóti
verndar stjórnarskrárinnar fái staðist
þurfi meðal annars að sýna fram á al-
mannaþörf eða almannahagsmuni og
að meðalhófs sé gætt.
Í athugasemdum frumvarpsins
segir að unnt sé að takmarka eign-
arrétt og atvinnufrelsi með almennum
hætti. Hlutaðeigandi svínabændur
verði að þola þessa íhlutun bótalaust.
Bent er á vandamál sem skapast
hefðu við óviðráðanlegan samruna
svínabúa, að óbreyttum lögum, en auk
þess sé með frumvarpinu reynt að
tryggja að framleiðsla á svínakjöti
verði miðuð við innlendan markað og
dregið úr hættu vegna ófyrirséðra
sjúkdómafaraldra. Þar sé um að ræða
almenna þjóðhagslega hagsmuni sem
varði framtíð íslensku þjóðarinnar og
því nauðsynlegt að grípa til þeirra að-
gerða sem kveðið er á um í frumvarp-
inu.
Í athugasemdum frumvarpsins er
sagt frá takmörkunum á atvinnu-
rekstri sem felist í lögum um stjórn
fiskveiða. Í umsögn skrifstofu lög-
gjafarmála er bent á að fiskistofnarn-
ir séu takmörkuð auðlind og ekki séu
sambærilegar náttúrulegar takmark-
anir við fjölda svína í landinu.
Almennar reglur í gildi
Karl Axelsson, hrl. og dósent við
lagadeild Háskóla Íslands, segist ekki
sjá hvaða rök séu til þess að gripið
verði sérstaklega inn í þessa atvinnu-
grein. Bendir hann á að samkeppn-
islöggjöfin búi yfir ýmsum tækjum og
tólum til að taka á slíkum málum. Það
séu almennar reglur. Telur Karl að
sýna þurfi fram á að þau dugi ekki,
áður en gripið er til sértækra reglna.
Varðandi stöðu þess framleiðanda
sem þarf að minnka sína framleiðslu
úr um 50% í 15% á nokkrum árum,
verði frumvarpið að lögum, segir Karl
að þeir sem fjárfest hafi í góðri trú
eigi rétt á bótum ef bótaskyldar höml-
ur séu settar við atvinnufrelsi þeirra
eða eignarrétti.
Framtíð íslensku
þjóðarinnar í húfi?
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Grísir Svínin leggja til um fjórðung kjötsins á innlenda markaðnum.
 Inngrip í starfsskilyrði svínaræktar óheimil nema almenn-
ingsþörf krefji  Duga ekki ákvæði samkeppnislaga?
Ákvæði stjórnarskrár
» Eignarrétturinn er frið-
helgur. Engan má skylda til að
láta af hendi eign sína nema al-
menningsþörf krefji. Þarf til
þess lagafyrirmæli og komi
fullt verð fyrir. (72. gr.)
» Öllum er frjálst að stunda þá
atvinnu sem þeir kjósa. Þessu
frelsi má þó setja skorður með
lögum, enda krefjist almanna-
hagsmunir þess. (75. gr.)
„Mér sýnist að ráðherrann sé að leggja línurnar til að
tryggja að þessi grein verði hluti af íslenskum land-
búnaði til lengri tíma,“ segir Hörður Harðarson, for-
maður Svínaræktarfélags Íslands. Hann vísar til
þess að frumvarpið er byggt á niðurstöðum starfs-
hóps ráðherra um eflingu svínaræktar og innlendrar
kjarnfóðurframleiðslu.
Svínaræktarfélagið hefur ekki fjallað um frum-
varpsdrögin en Hörður telur að þau séu í ágætu sam-
ræmi við ályktun aðalfundar þar sem varað var við
samþjöppun framleiðslunnar. Hann tekur fram að
ýmis álitamál geti verið uppi um útfærslu.
Hörður segir að svínaræktin sé mikilvæg. Hún
framleiði um fjórðung þess kjöts sem hér er fram-
leitt fyrir innlendan markað. „Það er líka spurning
hvað þjóðin vill. Hvernig sér hún fyrir sér að starf-
semi til sveita fari fram? Hvert á hlut-
verk landbúnaðarins að vera? Mikið
er talað um að halda landinu í
byggð og tryggja jafnframt sjálf-
bærni í framleiðslu, að skepnum
líði vel og vel sé gengið um
landið. Við þurfum að geta boð-
ið neytendum holla og góða vöru
á verði sem neytendur og fram-
leiðendur eru sáttir við,“ segir
Hörður og vonast til að frum-
varpið stuðli að þeim
markmiðum.
Greinin verði hluti af
íslenskum landbúnaði
FORMAÐUR SVÍNARÆKTARFÉLAGS ÍSLANDS
„Það setur að mér hroll, ekki það að mér sé kalt. Mér
sýnist þetta vera lélegur brandari – eða nýtt komm-
únistaávarp í svínslegum búningi,“ segir Geir Gunnar
Geirsson, einn eigenda svínabúsins Stjörnugríss hf.,
um frumvarp landbúnaðarráðherra um takmörkun
framleiðslu einstakra svínabúa.
„Ef manninum er alvara og það ótrúlega gerist að
honum takist að fá þetta í gegn á þinginu er þetta
náttúrlega rothögg á alla svínakjötsframleiðslu hér.
Það stefnir í stöðugt meiri innflutning á þessum af-
urðum, samkvæmt alþjóðlegum samþykktum. Þetta
frumvarp gerir ekkert annað en að slá af alla mögu-
leika til að keppa við innflutning. En kannski er það
einmitt ætlunin? Þegar betur er að gáð kemur í ljós
að skólastjóri Bændaskólans á Hólum, Jón Bjarnason,
var svo áhugalaus um þessa búgrein að hann sinnti
því í engu að bjóða upp á hana sem náms-
efni fyrir verðandi bændur. Í dag þykist
hann svo vera undrandi á því að það
skuli ekki vera ræktuð svín á öðru
hverju sveitabýli hér,“ segir Geir
Gunnar.
Hann segir að ákvæði frumvarpsins
um að setja 15% hámark á framleiðslu
einstakra búa kippi grund-
vellinum undan rekstri
fyrirtækis síns. Fari
frumvarpið í gegn verði
hann að grípa til varna.
Rothögg á alla
svínakjötsframleiðslu
EIGANDI STJÖRNUGRÍSS Á KJALARNESI
Hörður Harðarson Geir Gunnar Geirsson
Í jólablaðinu í ár komum við víða við,
heimsækjum fjölda fólks og verðum
með fullt af spennandi efni fyrir alla
aldurshópa.
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan 16
mánudaginn 21. nóvember.
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
JÓLABLAÐIÐ
Morgunblaðið gefur út
stórglæsilegt jólablað
laugardaginn 26. nóv. 2011
–– Meira fyrir lesendur
Uppáhalds
jólauppskriftirnar.
Uppskriftir að ýmsu
góðgæti til að borða á
aðventu og jólum.
Villibráð.
Hefðbundnir jólaréttir og
jólamatur.
Smákökur.
Eftirréttir.
Jólakonfekt.
Grænmetisréttir og
einnig réttir fyrir þá sem
hafa hollustuna í huga
þegar jólin ganga í garð.
Jólasiðir og jólamatur í
útlöndum
Jólabjór og vínin.
Gjafapakkningar.
Tónlistarviðburðir, söfn,
kirkjur á aðventu
og í kringum jólahátíðina.
Kerti og aðventukransar.
Jólagjafir
Heimagerð jólakort.
Jólaföndur.
Jólabækur og jólatónlist.
Jólaundirbúningur með
börnunum.
Margar skemmtilegar
greinar
sem tengjast þessari
hátíð ljóss og friðar.
Ásamt fullt af öðru
spennandi efni.