Morgunblaðið - 23.12.2011, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 2011
Meira í leiðinniWWW.N1.IS
JÓLAGJÖF
VEIÐIMANNSINS
Veiðikortið fæst á N1
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir ritstjorn@mbl.is Fréttastjórar Sunna Ósk Logadóttir, sunna@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, sisi@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is
Agnes Bragadóttir, fréttastjóri, agnes@mbl.is Menning menning@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins | Minningar mbl.is/sendagrein, Arnór Ragnarsson Íþróttir sport@mbl.is Víðir Sigurðsson,
vs@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is Marta María Jónasdóttir fréttastjóri dægurmála martamaria@mbl.is Prentun Landsprent ehf.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Margir landsmenn teyga í sig angan
af kæstri skötu í dag og sporðrenna
góðgætinu með sælusvip meðan
sumir aðrir fúlsa við kræsingunum.
Lionsmenn á Ísafirði hafa um
árabil kæst tindabikkju. Skötusalan
er aðalfjáröflunarleið klúbbsins.
Kári Þór Jóhannsson, Lionsmaður
og fisksali á Ísafirði, er öllum hnút-
um kunnugur í skötuverkuninni.
„Ég tek til hendinni með Lions-
félögunum í skötunni, þetta hefur
gefið mjög vel af sér,“ sagði Kári.
Hann sagði að skatan kæmi af bát-
um á svæðinu og að HG-menn
(Hraðfrystihúsið Gunnvör hf.) hefðu
verið sérlega liðlegir.
„Hann stjórnar alveg kæsingunni
hann Sveinn Guðbjartsson útiverk-
stjóri hjá HG,“ sagði Kári. Skatan
kemur fersk í land af togurunum.
Hún er síðan skorin og kæst í þrjár
til fjórar vikur við vinnuhita. Með
kæsingu er einfaldlega átt við að
skötunni er hrúgað í kös þar sem
hún er „látin ryðja sig“ eða verkast.
Skatan er ekki söltuð. Eftir verk-
unina er hún snyrt, roðrifin og henni
pakkað.
„Þetta er aðallega vest-
firsk tindabikkja og hér
fyrir vestan er hún
langvinsælust,“ sagði
Kári. „Það er unnið
við þetta af alúð og
Héraðsdómur Reykjavíkur hefur
úrskurðað Landsvaka í vil í máli
sem Hjartavernd höfðaði vegna
peninga sem samtökin fólu Lands-
vaka að ávaxta fyrir hrun. Hjarta-
vernd krafðist þess að fá greiddar
82,7 milljónir króna. Að sögn Gunn-
ars Sigurðssonar, stjórnarfor-
manns Hjartaverndar, hefur ekki
verið ákveðið hvort dóminum verð-
ur áfrýjað.
Þegar Landsbankinn féll í byrjun
október 2008 fengu þeir sem áttu
fjármuni í viðkomandi sjóði 68,8%
af höfuðstól, Hjartavernd fékk því
aðeins um 193 milljónir af 275,5.
Hjartavernd höfðaði mál til að
reyna að fá mismuninn end-
urheimtan ásamt vöxtum.
Hjartavernd sendi tölvupóst kl.
9:47 hinn 6. október 2008 og óskaði
eftir innlausn á hlutdeildarskírtein-
um sínum í fjárfestingarsjóðnum.
Samkvæmt bráðabirgðakvittun
Landsbankans er pöntunin skráð
kl. 15:50. Sama morgun kunngerði
Fjármálaeftirlitið þá ákvörðun sína
að stöðva tímabundið viðskipti með
alla fjármálagerninga sem gefnir
höfðu verið út af helstu fjármála-
fyrirtækjum landsins. Á stjórn-
arfundi hjá Landsvaka sem hófst kl.
9:30 og lauk kl. 10 var ákveðið að
loka fyrir viðskipti með hlutdeild-
arskírteini sjóða sem áttu bréf á
umrædd fjármálafyrirtæki.
„Telja verður að þær sérstöku
aðstæður hafi verið til staðar á fjár-
málamarkaði hinn 6. október 2008
að stefnda hafi verið heimilt að
fresta innlausn hlutdeildarskír-
teina,“ segir m.a. í dómi héraðs-
dóms. „Skiptir þá ekki máli hvenær
dags beiðni stefnanda um innlausn
barst enda liggur fyrir að ekki var
opnað fyrir innlausnir hlutdeild-
arskírteina hjá stefnda þann dag
eða síðar.“ kjon@mbl.is
Landsvaki þarf
ekki að greiða
vegna taps á sjóði
 Óvíst hvort Hjartavernd áfrýjar nið-
urstöðu héraðsdóms í málinu
Morgunblaðið/Kristinn
Dótturfélag Landsvaki er í eigu
Landsbankans og rekur ýmsa sjóði.
Lægð er vænt-
anleg yfir landið
á aðfangadags-
morgun og er út-
lit fyrir mikið
hvassviðri á
landinu öllu.
Rokinu fylgir úr-
koma sem gæti
orðið ýmist í
formi rigningar eða slyddu, en snjó-
koma er líklegust NV-til. Ekki er
útilokað að sumstaðar verði ófært
vegna veðurs á aðfangadag.
„Við mælum með því að fólk
reyni frekar að ferðast á Þorláks-
messu en á aðfangadag því það er
mjög ótryggt með veðurútlit,“ segir
Elín Björk Jónasdóttir, veðurfræð-
ingur á Veðurstofu Íslands.
Hvassviðri og úr-
koma á aðfangadag
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Fram kemur í tímaritinu Heilbrigð-
ismálum, sem kemur út í dag, að
marktækar vísbendingar séu um
tengsl á milli krabbameins og
streitu. Rætt er við Unni A. Valdi-
marsdóttur faraldsfræðing sem
rannsakað hefur þessi tengsl og und-
irbýr nú stóra hóprannsókn sem
gæti varpað ljósi á málið.
Unnur er forstöðumaður Mið-
stöðvar í lýðheilsuvísindum hjá Há-
skóla Íslands. Hún segir í viðtalinu
að vegna góðra heilbrigðisskráa og
möguleika á að tengja þær saman sé
afar gott að stunda rannsóknir af
þessu tagi á Norðurlöndunum.
Unnur og samstarfsmenn hennar
hafa einnig komist að því að karlar
sem greinast með krabbamein í
blöðruhálskirtli eru líklegri til að fá
hjartaáfall eða fyrirfara sér en gerist
meðal annarra karla á sama aldri.
„Áhættan er áberandi mest á
fyrstu vikum og mánuðum eftir
greininguna, jafnvel áður en nokk-
urra áhrifa af meðferð gætir,“ segir
Unnur. „Þessar niðurstöður ættu að
leiða til þess að fylgst sé vel með
andlegri líðan sjúklinganna og þeim
sé veittur viðeigandi stuðningur
strax eftir greiningu. Einnig þarf að
vera vakandi fyrir einkennum frá
hjarta hjá þeim sem eru nýgreindir.“
Lengi hafi verið vitað að skyndileg
áföll, t.d. ástvinamissir, geti aukið
hratt hættuna á dauðsföllum vegna
hjartasjúkdóma. En nú sé búið að
sýna fram á að krabbameinsgreining
geti einnig haft slíkar afleiðingar.
Streita ýtir undir krabba
 Hærri tíðni sjálfsvíga og hjartaáfalla hjá körlum með blöðruhálskrabbamein en
meðal annarra karla á sama aldri  Ný rannsókn kynnt í Heilbrigðismálum
Áföll hafa áhrif
» Í rannsókn í Svíþjóð, sem
Unnur tók þátt í, komu í ljós
marktæk tengsl milli sýkinga-
tengdra krabbameina og þess
að missa barn.
» Vísbendingar eru um að
áföll snemma í lífinu geti haft
djúpstæðari áhrif en það sem
gerist síðar á lífsleiðinni.
Skötustappa var algengur matur á Þorláksmessu á árum áður fyrir vest-
an og víða við Húnaflóa, að því er segir í Íslenskum sjávarháttum. Skötu-
stappa er enn á borðum mestu skötuunnenda.
Skatan í stöppuna varð að vera vel kæst því best þótti þegar þefinn
lagði fram úr nefinu þegar skötunnar var neytt. Stór skata, eða lóða-
skata, þótti best í stöppuna. Eftir suðu var brjóskið hreinsað úr skötunni
og hún stöppuð í svo mikilli feiti, hamsatólg eða mörfloti, að hana mátti
skera eins og kæfu þegar hún var orðin köld.
Vestfirðingar borða gjarnan hnoðmör með skötunni. Mör-
inn er geymdur eftir sláturtíð þar til hann er aðeins farinn að
mygla eða „fleiðra“. Þá er hann brytjaður og hnoðaður í töfl-
ur. Mörinn var svo bræddur og hafður sem viðbit með fiski,
að því er segir í Íslenskri matarhefð eftir Hallgerði Gísladóttur.
Skötustappa og hnoðmör
SKATAN KÆST OG SÖLTUÐ
Skata tilheyrir Þor-
láksmessu.
samviskusemi af sextán Lions-
mönnum hér á Ísafirði.“
Engin brögð í tafli
Kári var spurður hvort rétt væri
að menn léttu á sér í skötubinginn til
að hraða kæsingunni. „Þetta er orð-
in svo eftirsótt vara að við höfum
engin vafasöm orð um það,“ sagði
Kári hlæjandi og neitaði því stað-
fastlega að þessi brögð væru viðhöfð
við verkunina nú til dags. „Ætli það
hafi ekki gerst í gamla daga, þegar
skatan lá úti við beitningaskúrana,
að menn hafi tappað af sér í sama
horninu?“
Kári sagði ekki gefið upp hvað
þeir Lionsmenn verkuðu mikið af
skötu, en sagði afraksturinn koma
sér vel fyrir samfélagið. Skatan væri
seld víða fyrir vestan og send suður í
verslanir og til einstaklinga. Kári
sagði að Vestfirðingar um allt land
og erlendis líka fengju senda kæsta
skötu fyrir Þorláksmessu.
Kári kvaðst snæða vel kæsta
skötu á Þorláksmessu á vetri með
stórfjölskyldunni og á Þorláksmessu
á sumri, 20. júlí, í Tjöruhúsinu á Ísa-
firði þar sem haldin væri skötuveisla
í fjáröflunarskyni. Svo vel vill til að
það er einmitt afmælisdagur Kára.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Skötuangan Kári Þór Jóhannsson, Lionsmaður og fisksali á Ísafirði, drakk í sig ilminn af kæstri tindabikkjunni.
Skötuilminn að vest-
an leggur yfir landið
 Kæst tindabikkja frá Ísafirði fer víða um heim