Morgunblaðið - 28.02.2012, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. FEBRÚAR 2012
Ríkisstjórnin vill
enn á ný rannsaka
einkavæðingu rík-
isbankanna tveggja,
en vandlega hefur
samt, verið fjallað um
þá framkvæmd.
Ríkisendurskoðun
og Rannsóknarnefnd
alþingis fóru vandlega
yfir einkavæðing-
arferlið.
Af einhverjum und-
arlegum ástæðum virðist rík-
isstjórnin kenna einkavæðingunni
um efnahagshrunið, en valið á
kaupendum bankanna hafði engin
áhrif á aðdraganda hrunsins.
Í fyrsta bindi skýrslu Rannsókn-
arnefndar alþingis, er fjallað um
aðdraganda hrunsins í víðu sam-
hengi.
Að sögn skýrsluhöfunda hafði
safnast upp í ýmsum löndum gíf-
urlegt fjármagn sem leitaði ávöxt-
unar.
Á þeim tíma sem bankarnir voru
einkavæddir ríkti mikið traust í
fjármálaheiminum.
Hið mikla traust orsakaðist m.a.
af því að dregið hafði úr flökti
helstu hagstærða og draga má þá
ályktun að margir fræðimenn hafi
talið að loksins hefði náðst var-
anlegur stöðugleiki á fjármálamörk-
uðum heimsins.
Hagkerfi heimsins höfðu orðið
fyrir færri og vægari sveiflum á
löngu tímabili, þannig að markaður-
inn var orðinn ansi rólegur.
Íslensku bankarnir nutu einnig
góðs af góðri lánshæfiseinkunn ís-
lenska ríkisins.
En þrátt fyrir bjartsýni fjár-
málaheimsins er því miður ekkert
góðæri endalaust og árið 2006 voru
uppi ákveðnar efasemdir um ís-
lensku bankana.
Vinstri stjórnin
reynir að kenna sjálf-
stæðismönnum um að
hafa ekki brugðist við
neikvæðri umfjöllun
greiningaraðila um ís-
lensku bankana árið
2006, en skilaboð er-
lendra greiningaraðila
voru misvísandi á
þessum tíma.
Í sumarhefti Þjóð-
mála árið 2006 fer
Gunnar Haraldsson
hagfræðingur ágæt-
lega yfir það, sem útlendir aðilar
sögðu um íslenska bankakerfið.
Á meðan eitt matsfyrirtæki taldi
hættu vera á hruni vera til staðar
benti annað á að hættan væri mjög
lítil.
Gunnar segir frá því, að hinn 7.
mars árið 2006 hafi Merril Lynch
dregið upp dökka mynd af stöðu
bankanna en rúmum tveimur mán-
uðum síðar var sama fyrirtæki
bjartsýnna á stöðuna og þá bjugg-
ust þeir við ójafnri lendingu, en
töldu brotlendingu mjög ólíklega. Í
grein Gunnars er einnig sagt frá
því að Société Generale hafi birt
nákvæma skýrslu um stöðu ís-
lensku bankanna, farið vítt yfir
sviðið og kafað djúpt í einstaka
þætti. Sú skýrsla taldi nánast engar
líkur á því að Ísland myndi lenda í
fjármálakreppu né heldur það að
bankarnir myndu hrynja.
Hægt er fyrir áhugasama að hafa
samband við ritstjóra Þjóðmála og
nálgast fyrrgreint hefti til að lesa
alla greinina.
Þetta var nú stemningin á því
herrans ári 2006, en sumir misvitrir
álitsgjafar fullyrða að allur heim-
urinn hafi þá vitað að hverju
stefndi.
Traustið hrundi á fjármálamörk-
uðum þegar Lehman Brother féll,
þá gátu íslensku bankarnir ekki
endurfjármagnað sig. Traust skiptir
mestu máli í bankaheiminum og ef
stjórnvöld á Íslandi hefðu sýnt um-
heiminum það að þau vantreystu ís-
lensku bönkunum hefðu þeir hrunið
á einni nóttu.
Hvaða stjórnmálamaður hefði
viljað axla ábyrgð á því?
Ef forystulið Samfylkingarinnar
vill meina að ónógt eftirlit hafi ver-
ið til staðar, þá mega þau ekki
gleyma því að þau völdu við-
skiptaráðherrann og hann er yf-
irmaður FME. Viðskiptaráðherra
Samfylkingarinnar ekki bara
treysti bönkunum, heldur lofaði
hann þá í hástert þar til þeir
hrundu.
Það þótti engin ástæða til að van-
treysta bönkunum, þeir sýndu fram
á góða stöðu og þótt síðar hafi kom-
ið í ljós að upplýsingar frá þeim
voru villandi má ekki gleyma því að
stjórnmálamenn sjá ekki allt fyrir.
Engin ástæða er fyrir neinn að
óttast rannsókn á einkavæðingu
bankanna, en ólíklegt er að sú
rannsókn skili nokkru, enda hefur
hún verið rannsökuð í tvígang.
En væri ekki sniðugra að rann-
saka einkavæðingarferli núverandi
ríkisstjórnar eða óttast hún að eitt-
hvað óþægilegt komi í ljós?
Til hvers að rannsaka
einkavæðinguna?
Eftir Jón Ragnar
Ríkharðsson »Ef forystulið Sam-
fylkingarinnar vill
meina að ónógt eftirlit
hafi verið til staðar, þá
mega þau ekki gleyma
því að þau völdu við-
skiptaráðherrann og
hann er yfirmaður
FME.
Jón Ragnar
Ríkarðsson
Höfundur er sjómaður.
Í Morgunblaðinu
22. febrúar er all-
sérstök grein þar sem
fjallað er um dagpen-
inga er þeir fá
greidda sem þurfa að
ferðast á vegum
vinnuveitenda.
Greinarhöfundur
virðist ekki hafa
kynnt sér málið að
neinu ráði og síst af
öllu hvað liggur að
baki þeim greiðslum sem kallast
dagpeningar.
Það er ekki í valdi launþegans
að ákveða með ferðalag í þágu
vinnuveitanda nema æðstu ráða-
manna þjóðarinnar, þ.e. ráðherra
og annarra í sambærilegum stöð-
um. Hinn almenni launþegi verður
að fara í ferðalag ef vinnuveitandi
fer fram á það. Slíkt ferðalag á
ekki að vera að neinu leyti á
kostnað launþegans. Í upphafi var
kostnaður greiddur beint af reikn-
ingi launagreiðanda og var þar um
að ræða gistingu og fæði. Var þá
kostnaðurinn miðaður við kostnað
á hóteli með fæði og þá miðað við
hótel, t.d. þar sem sú ráðstefna
var haldin sem viðkomandi var
beðinn um að mæta á og voru allar
ráðstafanir gerðar af hálfu vinnu-
veitanda.
Oft varð þessi kostnaður hærri
en aðilar höfðu gert sér grein fyrir
áður en farið var. Í framhaldi af
því var komið á fót nefnd á vegum
ríkisins sem ákveður hve há dag-
peningagreiðsla verði fyrir hvern
hálfan eða heilan dag sem viðkom-
andi er á ferðalagi og er það óháð
beinum kostnaði við
ferðalagið frá A til B
og til baka. Ákvörðun
þessarar nefndar er
ekki alltaf í takt við
raunveruleikann á
þeim kostnaði er laun-
þegi þarf að leggja út
fyrir. Mörg dæmi eru
um það að dagpen-
ingagreiðsla fyrir
ferðir innanlands eru
lægri en sá kostnaður
er fellur á launþeg-
ann. Undirritaður
vann fyrir hið op-
inbera í 15 ár og þurfti að ferðast
allmikið og yfirleitt með stuttum
fyrirvara, jafnvel að leggja af stað
strax eftir að símtal barst um til-
tekið atvik. Ekki nægðu dagpen-
ingagreiðslur alltaf fyrir gistingu
og fæði í slíkum ferðum. Því eru
ummæli þessa heiðursmanns sem
ekki er sáttur við þá sem hann
kallar dagpeningafíkla ekki á rök-
um reist.
Varðandi skattalegu hlið dag-
peninganna er það ákvörðun hins
opinbera hverjar greiðslurnar eigi
að vera og er þá miðað við það
sem er talið raunkostnaður og
verði ekki skattlagt. Allar
greiðslur umfram það sem ferða-
kostnaðarnefnd hefur ákveðið að
sé raunkostnaður eru skattlagðar
nema hægt sé að sýna fram á að
um raunkostnað sé að ræða.
Verðugt efni til hugleiðingar er
hve marga starfsmenn þyrfti að
ráða hjá skattstjórum til að fara
yfir allar þær nótur er til falla
vegna ferðalaga sem dagpeningar
eru greiddir fyrir og hvort af-
raksturinn yrði nægur til að
greiða þeim viðbótarstarfs-
mönnum laun og annan kostnað.
Greinarhöfundur setur einnig út
á greiðslur til flugliða og annarra
slíkra vegna dagpeningagreiðslna.
Er þar reitt hátt til höggs í þá
veru að skerða samningsrétt laun-
þega í landinu. Slíkar greiðslur
eru tilkomnar vegna ákvæða í
samningum á þeim tíma þegar
ekki mátti veita launahækkanir
umfram tiltekið viðmið launa-
hækkana annarra stéttarfélaga.
Var þetta gert í samráði við ráð-
andi öfl í landinu. Í staðinn fyrir
að veita X% launahækkun sem
hefði riðlað öllu launakerfi lands-
manna var samið um Y-greiðslu
sem hét annað en launagreiðsla og
var brot af launakröfum og varð
lægri útgjöld fyrir fyrirtækið.
Hinn hluti greinar umrædds
manns er enn athyglisverðari. Þar
er fjallað um að hneykslast sé á
iðnaðarmönnum sem fá greitt fyrir
einhverja klukkutíma í vinnu nótu-
laust að kröfu verkkaupandans og
hann getur þess að verkkaupand-
inn þéni virðisaukaskattinn af
þeim viðskiptum.
Ekki getur þessi heiðursmaður
þess að virðisaukaskatturinn er
24,5% til 25,5% í dag en iðn-
aðarmaðurinn sleppur við að
greiða 39-42% skatt af laununum
auk launatengdra gjalda. Því er
spurningin hver er að hagnast á
þessum viðskiptum? Er ekki þarna
kastað steini úr glerhúsi þegar tal-
að er um skattsvikna dagpeninga?
Hvað er dagpeningafíkill?
Eftir Kristján Guð-
mundsson »Er verið að kastasteini úr glerhúsi?
Kristján
Guðmundsson
Höfundur er fv. skipstjóri.
–– Meira fyrir lesendur
PÖNTUN AUGLÝSINGA: Fyrir kl. 16, mánudaginn 5. mars.
FERMINGAR
Fermin
g
SÉRBLAÐ
Föstudaginn 9. mars kemur út
hið árlega Fermingarblað
Morgunblaðsins.
Fermingarblaðið hefur verið eitt af vin-
sælustu sérblöðumMorgunblaðsins
í gegnum árin og verður blaðið í ár
sérstaklega glæsilegt.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
MEÐAL EFNIS:
Veitingar í veisluna.
Mismunandi fermingar.
Fermingartíska.
Hárgreiðslan.
Myndatakan.
Fermingargjafir.
Fermingar erlendis.
Hvað þýðir fermingin?
Viðtöl við fermingarbörn.
Nöfn fermingarbarna.
Eftirminnilegar fermingargjafir.
Fermingarskeytin.
Boðskort.
Ásamt fullt af spennandi efni.