Morgunblaðið - 26.04.2012, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það var tölu-verð hreyf-ing á
Hreyfingunni fyr-
ir fáeinum mán-
uðum þegar hún
sat á opinberum leynifundum
með Steingrími J. og Jó-
hönnu, sem eru hinir gljá-
fægðu gæslumenn gagnsæis í
stjórnsýslu, eins og hinir ein-
földu eru svo sælir yfir að vita
með vissu. Það hafði ekki ver-
ið svo mikil hreyfing á Hreyf-
ingunni síðan hún fór úr
Borgarahreyfingunni og
heimþráin sótti á Þráin sem
hreyfði sig úr Hreyfingunni
yfir í þingflokk Vinstri-
grænna en verið hafði mikil
hreyfing úr honum misserin á
undan.
Í samræmi við það galopna
pólitíska siðferði sem Hreyf-
ingin er fremst í fremstu röð í
tilkynntu fulltrúar hennar að
á hinum löngu fundum með
Steingrími og Jóhönnu hefði
ekki verið samið um eitt eða
neitt. Þetta voru þó að sögn
allra mjög góðir fundir og
skýringin á því að þeir voru
svo margir og tóku svo langan
tíma var auðvitað sú að ekki
var samið um neitt og báðir
viðræðuaðilar voru mjög sátt-
ir við þá niðurstöðu.
Auðvitað er hægt að hugsa
sér að það sé snúið að útfæra
samninga um alls ekki neitt,
sem metnaðarfullir þátttak-
endur geti, eftir langa yfir-
legu, verið fullkomlega sáttir
við, bæði um efni og orðalag.
Sérstaklega var tekið fram í
fundalok, að af öllu því sem
alls ekki var samið um að
neinu leyti hafi verið þýðing-
armest að sérstaklega var
ekki samið um að Hreyfingin
framlengdi hrygluþrungið
dauðastríð Steingrímsstjórn-
arinnar með hjásetu við hugs-
anlega vantrauststillögu.
Eins og áður sagði var alls
ekki samið um eitt eða neitt í
viðræðulotu Hreyfingarinnar
við Jóhönnu og Steingrím.
Efst á því blaði var að ekki
var samið um þjónkun Hreyf-
ingarinnar í vantraustsmál-
inu.
En nú hafa tveir virðulegir
þingmenn Hreyfingarinnar
boðað að þeir muni styðja
hugsanlega vantrauststillögu
á ríkisstjórnina verði ekki
komið til móts við kröfur
flokksins. Í frétt er vitnað í
orð Þórs Saari sem segir að
skuldamál heimilanna séu
„sennilega í meiri ólestri en
þau voru strax eftir hrun.“
Svo segir í fréttinni: „Þegar
þreifingar hafi
verið um samstarf
við ríkisstjórnina
milli jóla og nýárs
hafi Hreyfingin
sett það sem skil-
yrði að tekið yrði á skulda-
málum, ef hún ætti að verja
stjórnina vantrausti. Þótt
ekki hafi orðið af samstarfi sé
þolinmæðin hvað varðar van-
trauststillögu þrotin.“
Þetta eru auðvitað stór-
merkileg stjórnmálaleg tíð-
indi. En á hinn bóginn verður
ekki komist hjá því að bera
nokkuð í bætifláka fyrir þau
Steingrím og Jóhönnu. Þau
hafa hingað til einbeitt sér að
því að svíkja þá samninga sem
þau gera og aðilar hafa við-
urkennt opinberlega að hafi
verið gerðir. Þannig hafa að-
ilar vinnumarkaðarins, SA og
ASÍ, marglýst því yfir að obb-
inn af því sem ríkisstjórnin
samdi um í tengslum við
kjarasamninga og lofaði að
framkvæma hafi reynst orðin
tóm. Mjög skipulega og fag-
lega hafi verið gengið í það af
hálfu ríkisstjórnarinnar að
svíkja öll þau atriði sem þau
gátu fest hendur á. Þeir
samningar sem Jóhanna og
Steingrímur rituðu nöfn sín á
reyndust minna virði en
pappírarnir sem skrifað var á.
Þannig að forystumenn at-
vinnulífsins hafa ekki haft
neina ástæðu til að efast um
skilvirkni og heilindi ríkis-
stjórnarinnar.
Þá hefur Steingrímur verið
í miklum önnum eins og hann
hefur margoft lýst. Hann hef-
ur unnið meira og lagt harðar
að sér en aðrir menn hér-
lendir, síðan land byggðist, ef
marka má frásögn hans sjálfs,
sem Björn Valur telur ekki
ástæðu til að efast um og hvað
þá aðrir. Og drýgstur tími
þessa vinnusama og ofvirka
manns hefur farið í að svíkja
samninga sína við samherj-
ana, stefnuskrána sem flokk-
urinn hans gaf út og kosn-
ingaloforðin sem kjósendur
kokgleyptu vorið 2009.
Það hlýtur að vera snertur
af tilætlunarsemi að ætlast til
að þau Jóhanna setji svik á
samningum, sem alls ekki
voru gerðir, í sérstakan for-
gang. Það er ekki einu sinni
til pappírssnifsi sem hægt er
að hafa til leiðbeiningar á
svikaferlinum, sem gerir mál-
ið vissulega örðugt. Því eins
og karlinn sagði: Munnlegir
samningar eru ekki virði þess
pappírs sem þeir eru skrifaðir
á.
Sviknir þingmenn
hugsa sér til
hreyfings}
Jörðin snýst
og Hreyfingin líka
Þ
eir sem ákváðu að leiða Geir
Haarde fyrir Landsdóm hljóta að
hafa orðið fyrir miklum von-
brigðum með niðurstöðuna. Mað-
ur vonar að einhver vottur af sam-
viskubiti geri vart við sig hjá þessu fólki, en á
svosem ekkert sérstaklega von á því. En eitt
er ljóst og það er að margir mega blygðast sín
fyrir þátt sinn í þessu mjög svo ógeðfellda
máli.
Geir Haarde var sýknaður af öllum alvar-
legustu ákæruatriðum, hann var dæmdur sek-
ur um eitt atriði, formsatriði sem pólitískir
andstæðingar tönglast nú á að sé gríðarlega
mikilvægt. Eitthvert haldreipi verður þetta
fólk víst að hafa.
Flestum hlýtur að vera ljóst að niðurstaða
Landsdóms var á þann veg að Geir Haarde hafði vel efni
á að tala eins og sigurvegari. Smáskammtur af auðmýkt
hefði svo heldur ekki sakað. En Geir var mjög reiður og
það fyrir framan sjónvarpsmyndavélar. Reiði í beinni út-
sendingu gerir ekkert til að hjálpa þeim sem er reiður, en
hún gleður fjölmiðlamenn ógurlega því þeir eru búnir að
fá feita frétt. Einhvern grun hefur maður svo um að reið-
in hafi glatt ýmsa af hörðustu pólitísku andstæðingum
Geirs. Hann var því að skemmta skrattanum.
Reiði Geirs er skiljanleg og það er einmitt vegna þess
hversu skiljanleg hún er sem maður vill svo innilega
fyrirgefa honum fyrir að hafa sagt að meirihluti dómara í
Landsdómi hefði gengið pólitískra erinda með úrskurði
sínum í einum ákærulið. En um leið óskar
maður þess jafn innilega að Geir hefði sleppt
því að segja þetta. Dómarar dæma eftir bestu
samvisku samkvæmt lögum. Þeir eru ekki í
auðveldu starfi og stjórnmálamenn eiga ekki
að veitast að þeim. Þeir geta svo sannarlega
verið ósammála dómum þeirra en eiga ekki að
saka dómara um að ganga pólitískra erinda.
Samt tíðkast það á ýmsum vígstöðvum þegar
það þykir henta. Sumir vinstrimenn froðufella
með reglulegu millibili og segja að sjálfstæð-
ismenn hafi raðað sínum mönnum inn í
Hæstarétt og að dómarar þar gangi erinda
Sjálfstæðisflokksins í dómum sínum. Þetta er
ljótt og óábyrgt tal og hreinn atvinnurógur.
Og þegar tal af svipuðum toga um pólitíska
dóma heyrist frá hægri armi stjórnmála þá á
það sama við: svona eiga menn ekki að tala.
En eins og góður hæstaréttardómari sagði, þá voru orð
Geirs sögð í geðshræringu. Á því hefur maður skilning.
En um leið missti Geir af tækifæri til að tala eins og sig-
urvegari. Aðrir hafa talað fyrir hann sem sigurvegara,
eins og til dæmis Bjarni Benediktsson og Össur Skarp-
héðinsson, en sá síðarnefndi hefur sýnt mikinn dreng-
skap í þessu ömurlega máli, ólíkt ýmsum samráðherrum
hans.
Allar góðar óskir fylgja Geir Haarde. Þeir sem lögðu
svo sitt af mörkum til að eyðileggja nokkur ár í lífi hans
og reyndu að rústa mannorði mikils sómamanns eiga
ekki skilið góðar kveðjur. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Orð í geðshræringu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Ingvar P. Guðbjörnsson
ipg@mbl.is
S
ala á kartöfluútsæði er
háð ströngum fram-
leiðsluskilyrðum hér á
landi. Íslendingar hafa
lengi haft reglur um
framleiðslu útsæðis og er fram-
leiðslan skilyrt í reglugerð nr. 455/
2006. Hún tekur þó eingöngu til út-
sæðis sem selt er almenningi og það
má ekki hvaða kartöflubóndi sem er
framleiða og selja slíkt útsæði. Að-
gangur að svokölluðu stofnútsæði er
takmarkaður við þá aðila sem hafa
útsæðisleyfi og almenningur getur
ekki nálgast það. Í reglugerðinni
segir: „Tilgangur stofnræktunar er
einkum að stuðla að framleiðslu á
arfhreinu, uppskerumiklu og heil-
brigðu útsæði af þeim afbrigðum,
sem hér eru mikilvægust í ræktun.“
Það er svo Matvælastofnunar að
veita leyfi og ákveða hvaða afbrigði
séu tekin með í stofnræktun og telj-
ist þá mikilvæg stofnafbrigði.
Fjögur afbrigði í stofnræktun
„Meginmarkmiðið er að það sé
verið að nota heilbrigt útsæði í kart-
öfluræktun,“ sagði Helga Ösp Jóns-
dóttir, fagsviðsstjóri plöntuheil-
brigðis hjá Matvælastofnun, spurð
um málið. Helga segir að allir kart-
öfluræktendur geti sótt um leyfi til
að selja útsæði og að þeir fái allir slík
leyfi að því gefnu að skilyrði í reglu-
gerð séu uppfyllt. „Með stofnrækt-
uninni er verið að reyna að stuðla að
framleiðslu á arfhreinu og heil-
brigðu útsæði,“ sagði Helga og að
fjögur afbrigði væru í stofnræktun
hérlendis, gullauga, rauðar íslensk-
ar, helga og premiére.
Bændur geta selt hver öðrum
„Það eru engin afskipti af
beinni sölu á milli tveggja rækt-
enda,“ sagði Sigurgeir Ólafsson
plöntusjúkdómafræðingur sem hef-
ur haft með útsæðisleyfismál að
gera síðustu 35 árin. Hann segir
jafnframt að bændum sé heimilt að
nýta eigið útsæði eða flytja inn út-
sæði. Það eina sem hamli því að
bændur geti verslað sín á milli er að
hjá þeim hafi fundist skaðvaldar á
borð við hringrot eða kartöfluhnúð-
armaur.
„Þegar farið er að setja útsæði í
almenna dreifingu og auglýsa það
sem útsæði þá er það einungis heim-
ilt frá ræktendum sem eru með út-
sæðisleyfi,“ sagði Sigurgeir.
Landbúnaðarháskóli Íslands í
samstarfi við kartöflubændur annast
framleiðslu á stofnútsæði, en útsæði
til almennrar sölu er framleitt hjá
þeim ræktendum sem hafa leyfi.
Sigurgeir segir að þegar rækt-
endur sæki um útsæðisleyfi fari í
gang ákveðinn ferill: „Þá er mönnum
gefinn kostur á að kaupa stofnút-
sæði. Þeir verða að setja niður stofn-
útsæði tvö ár í röð og á þessum
tveimur árum eru tekin sýni úr kart-
öflum og athugað hvort það sé
hringrot í þeim. Það eru auk þess
tekin sýni úr garðlandi til að vita
hvort hnúðormur er til staðar. Þegar
það kemur rétt út og í lagi þá er
hægt að veita útsæðisleyfi.“
Framleiðsla erlendis ekki fær
„Svo er líka að athuga að við er-
um hér af veikum mætti að reyna að
framleiða okkar eigið útsæði af þess-
um íslensku afbrigðum. Það kaupir
enginn útsæði af gullauga eða rauð-
um íslenskum erlendis frá. Það er
ekki verið að rækta það þar og ekki
hægt vegna þess að þau eru svo
viðkvæm, meðal annars fyrir
myglu. Forsendan fyrir því að
við getum ræktað þessi yrki
hér er að við framleiðum
okkar eigið útsæði,“
sagði Sigurgeir.
Framleiðsla og sala á
útsæði háð skilyrðum
Morgunblaðið/Kristján
Uppskera Sagt er að fólk uppskeri eins og það sái. En ekki er sama hvaða
útsæði er notað hjá almenningi á Íslandi og framleiðslan háð skilyrðum.
„Mér finnst alveg nauðsynlegt,
ef við eigum að halda áfram í
þessu, að það sé gert undir
eftirliti. Hringrot er til dæmis
svo lúmskur sjúkdómur að þú
sérð hann ekki á kartöflunni
fyrr en það er komið á mjög
hátt stig. Hann myndast bara í
hring inni í kartöflunni og
ógerningur að sjá það. Það er
þetta sem er mikilvægt atriði,“
sagði Guðjón Guðnason, kart-
öflubóndi á Háarima í Þykkva-
bæ.
Hann segir takmarkað magn
af stofnútsæði hafa verið til í
mörg ár. Uppskerubrestur í
fyrra geri mönnum heldur
ekki auðvelt fyrir með út-
sæðismagn.
Guðjón vinnur þessa
dagana með Guðna syni
sínum af kappi að því
að pakka útsæði í
almenna sölu í
Garðheimum í
Mjóddinni.
Nauðsyn að
hafa eftirlit
ÚTSÆÐISSÖLULEYFISHAFI
Guðjón
Guðnason