Morgunblaðið - 13.08.2012, Blaðsíða 14

FRÉTTASKÝRING
Guðm. Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
S
ænska auglýsingastofan
Studio Total er fræg fyrir
óvenjulegar auglýsinga-
herferðir. Ein slík hófst í
byrjun júlí þegar flugvél á
vegum fyrirtækisins fór í leyfisleysi
inn í hvítrússneska lofthelgi og varp-
aði þúsundum leikfangabangsa yfir
bæinn Ivjanets og úthverfi höfuð-
borgarinnar Minsk.
Bangsarnir voru í fallhlífum og
héldu á spjöldum með hvatningu til
hvítrússneskra stjórnvalda um að
virða málfrelsi og mannréttindi
landsmanna.
Ríkisstjórn Hvíta-Rússlands vildi í
fyrstu ekki kannast við að þetta hefði
gerst en Studio Total birti þá 90 mín-
útna langt myndskeið af fluginu. Í
kjölfarið rak Alexander Lúkashenkó,
forseti Hvíta-Rússlands, yfirmann
landamæraeftirlits landsins og yfir-
mann flughersins úr embættum sín-
um. Einnig var hvítrússneskur blaða-
maður, sem birti myndir af
böngsunum, handtekinn og er hann,
eftir því er best er vitað, enn í fangelsi.
Sendiherrann rekinn úr landi
Svíar opnuðu sendiráð í Minsk árið
2008 og þar hefur Stefan Eriksson
verið sendiherra þar til nú í byrjun
ágúst þegar honum var skyndilega
vísað úr landi á þeirri forsendu að
hann hefði reynt að eyðileggja tengsl
Hvíta-Rússlands og Svíþjóðar.
Carl Bildt, utanríkisráðherra Svía,
sagði að sendiherrann hefði átt fundi
með hvítrússneskum andófsmönnum
enda hefði hann starfað í samræmi við
þá stefnu sænsku stjórnarinnar, að
styðja lýðræði og mannréttindi í
Hvíta-Rússlandi. En Bildt viðurkenndi
jafnframt, að leikfangabangsamálið
hefði væntanlega haft sín áhrif.
Svíar brugðust hart við og til-
kynntu, að þeir myndu ekki taka við
nýjum sendiherra Hvítrússa í stað
annars sem hætti fyrir nokkrum vik-
um. Einnig voru dvalarleyfi tveggja
hvítrússneskra sendimanna í Svíþjóð
afturkölluð.
Þessu svöruðu Hvítrússar í síðustu
viku með því að kalla alla starfsmenn
sendiráðsins í Stokkhólmi heim og til-
kynna að sendiráði Svía í Minsk yrði
lokað um næstu mánaðamót. Því var
þó lýst yfir, að ekki stæði til að slíta
stjórnmálasambandi við Svía.
„Ótti Lúkashenkós við mannrétt-
indi hefur nú náð nýjum hæðum,“
skrifaði Bildt í kjölfarið á Twittersíðu
sína og kallaði Lúkashenkó síðan „lít-
inn þrjót“ í viðtali við fréttastofuna
TT.
Lúkashenkó svaraði um hæl í sam-
tali við hvítrússnesku fréttastofuna
Belta og fullyrti að sannanir væru
fyrir því að sænska sendiráðið og
Stefan Eriksson hefðu tekið þátt í að
skipuleggja leikfangabangsaherferð-
ina. Þessu vísaði upplýsingafulltrúi
sænska utanríkisráðuneytisins á bug
í samtali við Dagens Nyheter og
sagði að Eriksson hefði ekki haft nein
samskipti við Studio Total.
ESB og Bandaríkin í málið
Þessi deila hefur valdið Evrópu-
sambandinu nokkrum áhyggjum. Á
föstudag komu sendiherrar Evrópu-
sambandsríkjanna saman í Brussel til
að ræða málið. Eftir fundinn sögðu
sendiherrarnir, að gripið yrði til við-
eigandi ráðstafana á næstu dögum en
ekki kom til tals að kalla sendiherra
heim frá Hvíta-Rússlandi.
Raunar sætir Hvíta-Rússland þeg-
ar ýmsum refsiaðgerðum af hálfu
Evrópusambandsins vegna mann-
réttindabrota.
Bandaríkjastjórn hefur einnig látið
málið til sín taka. Patrick Ventrell,
talsmaður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins, sagði að þessir atburð-
ir yrðu aðeins til að auka enn frekar á
einangrun Hvíta-Rússlands.
Leikfangabangsar
valda milliríkjadeilu
AFP
Bangsamótmæli Andófsmaður með leikfangabangsa í Minsk.
14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. ÁGÚST 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Um helginatilkynntiMitt Rom-
ney varafor-
setaefni sitt og þar
með má segja að
öllum helstu
óvissuþáttum for-
setakosninganna í Bandaríkj-
unum hafi verið eytt. Baráttan
stendur á milli forseta- og
varaforsetaefnanna Romneys
og Ryans annars vegar og
Obamas og Bidens hins vegar.
Með vali sínu á fulltrúar-
deildarþingmanninum unga,
Paul Ryan, hefur Romney gef-
ið skýrt til kynna á hvaða víg-
velli hann hyggst berjast.
Efnahagsmálin og ríkisfjár-
málin verða stóru málin. Þar
var hann sterkari fyrir en Bar-
ack Obama samkvæmt mæl-
ingum og með Ryan sér við hlið
verður munurinn væntanlega
enn skýrari.
Ryan er áhugasamur um
ábyrg ríkisfjármál og hefur
leitt Repúblikanaflokkinn í
þeim málaflokki í þinginu.
Hann hefur lagt áherslu á að-
haldssemi hjá ríkinu og ekki
veitir af þegar horft er til hins
skelfilega fjárlagahalla Banda-
ríkjanna sem er ein helsta ógn
þessa risaveldis.
Leiðirnar sem framboðin
vilja fara eru ólíkar og fyrir
kjósendur er óneitanlega gott
að hafa skýrar línur í efnahags-
málum þó að fleiri þættir ráði
að sjálfsögðu þegar kemur að
vali á forseta Bandaríkjanna.
En eins og Bill Clinton benti á
með sérstæðum hætti fyrir
tveimur áratugum, þá vegur
hagkerfið þungt.
Úr herbúðum Obamas hefur
verið sótt að Romney fyrir að
vilja lækka skatta auk þess
sem gengið er langt í persónu-
legum árásum og að væna hann
um ætla að hækka skatta á þá
sem minna hafa um leið og
hann lækkar þá á hina hærra
launuðu, þó að hann hafi ekki
lýst yfir neinum slíkum áform-
um.
Þetta er dæmi
um hörkuna í
bandarískum
stjórnmálum en
þegar rýnt er í
gegnum þetta póli-
tíska skak má
greina ýmsar at-
hyglisverðar staðreyndir í
skattamálum, þó að óvíst sé að
þær nái eyrum kjósenda. The
Wall Street Journal segir til að
mynda frá því í umfjöllun um
þessi mál að í hvert sinn sem
ráðist hafi verið í meiriháttar
skattalækkanir á síðastliðinni
hálfri öld – allt frá því að Kenn-
edy réðst í tekjuskattslækk-
anir árið 1964 og síðar Reagan
og fleiri – hafi skatttekjur auk-
ist skyndilega. Og það sem
meira er, hlutur hinna efna-
meiri í heildarskattgreiðsl-
unum hafi aukist eftir því sem
skatthlutfallið á þá hafi lækk-
að. Árið 1980 hafi efsta þrep
tekjuskatts einstaklinga til
dæmis verið 70% og þá hafi
tekjuhæsta prósentið greitt
18% allra greiddra tekju-
skatta. Árið 2008 hafi skatt-
hlutfallið verið komið niður í
35% og þá hafi hlutur hinna
ríkustu verið kominn upp í
40%.
Skatttekjur og skatthlutföll
eru flókin fyrirbæri og ekki er
hægt að nota reglustiku til að
áætla áhrif skattabreytinga á
skatttekjur framtíðarinnar.
Hið sama má segja um kosn-
ingar. Þó að efnahagslífið vegi
þungt og Romney-Ryan þyki
sterkari á því sviði en Obama-
Biden, þá er fjarri því að hinir
fyrrnefndu eigi sigur vísan.
Þeir eru undir sem stendur og
alls óvíst að þeim takist að
skáka forsetanum. Þetta vita
þeir sjálfir manna best, enda
verður Ryan ekki aðeins í
framboði til varaforseta; hann
ætlar að halda áfram framboði
sínu til fulltrúadeildarinnar en
segja af sér þar ef sigur vinnst.
Ekki er víst að sigurlíkurnar
aukist við að varaforsetaefnið
vilji ekki leggja allt undir.
Romney hefur nú
stillt upp sínu liði
og baráttan um
forsetastólinn er
hafin fyrir alvöru}
Línurnar lagðar
Glæsilegir Ól-ympíuleikar
eru að baki þar
sem keppni hefur
verið spennandi og
mörg met fallið.
Bætt hönnun
íþróttaleikvangs, sundlaugar
og hjólabrautar, svo nokkuð sé
nefnt, á sinn þátt í að enn
tókst að auka hraðann og
færnina. Maðurinn virðist líka
stöðugt geta bætt sig um sek-
úndubrot hér og sentímetra
þar, sem er eitt af því sem ger-
ir slíka leika svo
spennandi og af-
rekin svo ótrúleg.
Þátttaka Íslend-
inganna á Ólymp-
íuleikunum var til
sóma og árangur
þannig að þjóðin getur vel við
unað og verið stolt af fulltrú-
um sínum. Þeir koma heim
reynslunni ríkari eftir að hafa
att kappi við bestu íþrótta-
menn veraldar og jafnvel náð
þeim árangri að skjóta ýmsum
þeirra aftur fyrir sig.
Nú tekur hversdags-
leikinn við eftir
íþróttaveisluna
miklu í London}
Að leikum loknum
Í
fyrra fengu borgaryfirvöld þá hug-
mynd að sameina ýmsa skóla og leggja
niður aðra – í sparnaðarskyni. Þessu
var mótmælt og bent á að sparnaður-
inn yrði lítill sem enginn. Ráðstöfunin
myndi kosta samfélagið tilfærslur, uppsagnir,
lengri vegalendir í nýja skóla og margvíslega
röskun fyrir blessuð börnin og foreldrana. Um
12 þúsund borgarbúar skrifuðu undir áskorun
gegn þessum áformum, en borgaryfirvöld
virtu það að vettugi.
Nú er bert að sparnaðurinn dugar vart fyrir
kostnaðinum af því að rífa upp aspir við Ráð-
húsið sem borgarstjórinn vildi láta fjarlægja af
einhverjum persónulegum ástæðum.
Við austanverða Oddagötu rísa nú stúd-
entablokkir sem einn fulltrúi minnihlutans
kallar „Berlínarmúr“.
„Múrinn“ mun taka fyrir allt útsýni í austurátt frá
gömlu prófessorsbústöðunum við Aragötu og Oddagötu
sem nemur hálfhring, draga fyrir sólu svo um munar og
breyta Oddagötu í „Skuggasund“.
Íbúarnir bentu á að nýjar stúdentablokkir skyggðu
mun minna á allt umhverfið ef þær lægju í vestur og
austur, norðan Eggertsgötu. Á það var ekki hlustað en
þó samið við íbúana um að færa „múrinn“ fimmtán metra
austar. Ekki urðu allir íbúarnir ánægðir og sumir héldu
áfram að malda í móinn.
Slíkri ósvífni svöruðu borgaryfirvöld með því að brjóta
samninginn og færa „múrinn“ aftur til baka í vestur. Ef
hortugir íbúar ætla að berjast fyrir fasteignum sínum og
nánasta umhverfi skulu þeir fá að berjast í
forsælunni, eins og Spartverjarnir forðum.
Nú hafa um 14 þúsund borgarbúar skrifað
undir mótmælaskjal gegn verðlaunatillögu
um hækkun Landssímahússins og nýtísku
stórhýsi á Hallærisplanið. Undirskriftunum
fjölgar dag frá degi. Almenningi er greini-
lega annt um sólskinið í Miðbænum og vill
viðhalda samræmdri ásýnd gamalla timb-
urhúsa á þrjá vegu við Ingólfstorg. Að vísu er
þetta einungis tillaga en ekki endanleg
ákvörðun borgaryfirvalda. En frumforsenda
tillagnanna er deiluskipulag sem borgaryf-
irvöld bera alla ábyrgð á.
Formaður skipulagsráðs lagði svo línuna í
dagblaði nú á dögunum er hann lýsti því yfir
að fólk yrði að gera sér grein fyrir því að
skipulag væri fræðigrein. Almenningur á
m.ö.o. ekki að vera að skipta sér af því sem hann hefur
ekkert háskólapróf í og þ.a.l. ekkert vit á.
Hvers vegna verða velviljaðir umbótasinnar svona
hrokafullir ef þeir komast til valda?
Vegna þess að margir þeirra eru sannfærðir um að
stjórnmálaskoðun þeirra sé til marks um vitsmunalega
og siðferðilega yfirburði þeirra yfir öðru fólki. Þeir eru
stöðugt að reyna bjarga heiminum á meðan við hin hugs-
um bara um okkur sjálf. Þeir minna svolítið á feita,
„ábyrga“, og sannkristna góðborgara fortíðarinnar.
Þeir eru í raun hinir nýju góðborgarar þó að þeir hafi
ekki hugmynd um það sjálfir.
kjartangunnar@mbl.is
Kjartan G.
Kjartansson
Pistill
Hinir nýju góðborgarar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Alexander Lúkashenkó hefur
verið kallaður síðasti einræðis-
herrann í Evrópu. Lúkashenkó,
sem er 58 ára að aldri, var kjör-
inn forseti Hvíta-Rússlandi í
lýðræðislegum kosningum árið
1994 en ekki leið á löngu áður
en bera fór á einræðistil-
burðum. Hann hefur síðan verið
endurkjörinn reglulega, síðast
árið 2010 en andstæðingar
hans sökuðu hann um víðtæk
kosningasvik og undir það tóku
kosningaeftirlitsmenn Öryggis-
og samvinnustofnunar Evrópu
(ÖSE). Lúkashenkó sakaði á
móti ÖSE um njósnir.
Síðasti ein-
ræðisherrann
FORSETINN
Alexander Lúkashenkó faðmar Hugo
Chávez, forseta Venesúela.