Morgunblaðið - 13.08.2012, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN 17Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. ÁGÚST 2012
Við höfum sameinað starfsemi okkar á einn stað Skemmuvegi 48
tíma liðnum. ÖBÍ leggur áherslu á
að markvisst verði unnið að því að
fatlað fólk fái viðurkenningu og að
viðhorf í samfélaginu gagnvart fötl-
uðu fólki verði í samræmi við það.
Framkvæmd áætlunarinnar skiptir
höfuðmáli og er það von ÖBÍ að við
endurskoðun hennar komi í ljós að
þau háleitu markmið sem þar koma
fram hafi náðst.
Lög um breytingu á lögum um
réttindagæslu fyrir fatlað fólk
Lög um réttindagæslu fyrir fatl-
að fólk nr. 88/2011 voru samþykkt
á Alþingi 11. júní 2011, og voru þau
mikil réttindabót. Kafli um ráðstaf-
anir til að draga úr nauðung í þjón-
ustu við fatlað fólk var samþykktur
sem hluti af lögunum nákvæmlega
ári síðar. Með honum er rétt-
indagæsla fatlaðs fólks og eftirlit
með þjónustunni bætt til muna, en
eftirliti var ábótavant, eins og kem-
ur m.a. fram í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar frá árinu 2010. Með
lögum um ráðstafanir til að draga
úr nauðung er einnig tekið mið af
samningi Sameinuðu þjóðanna um
réttindi fatlaðs fólks. Þar segir í 14.
grein að tryggja þurfi að fatlað fólk
njóti réttar til frelsis og mann-
helgis til jafns við aðra og að ekki
megi svipta fatlað fólk frelsi sínu
með ólögmætum hætti eða að geð-
þótta og þar á fötlun í engum
kringumstæðum að réttlæta slíkt.
Nauðung í þjónustu við fatlað
fólk hefur tíðkast, í flestum til-
vikum til að hindra að ein-
staklingur valdi sjálfum sér eða
öðrum líkamstjóni, eða til að upp-
fylla grunnþarfir einstaklingsins
svo sem varðandi mat, heilbrigði og
hreinlæti. Lögum, reglum og eft-
irliti hefur þó verið ábótavant á
þessu sviði og hafa hagsmuna-
samtök fatlaðs fólks lagt ríka
áherslu á að bætt verði úr því. Í
þessum nýju lögum er skýrt kveðið
á um að ef beita þurfi nauðung
verði að fara eftir ákveðnum verk-
ferlum og sækja um leyfi til sér-
stakrar undanþágunefndar. Þá
verður sérfræðiteymi skipað sem
veitir ráðgjöf um aðferðir til að
koma í veg fyrir nauðung. Eftirlit
verður í höndum sama teymis sem
fær skýrslur frá þjónustuaðilum
um beitingu nauðungar, en telur
mikilvægt að við innleiðingu laga
sem draga eiga úr nauðung í þjón-
ustu við fatlað fólk sé nauðsynlegt
að standa að öflugri fræðslu um
málefnið. Veita þarf forstöðufólki
og starfsfólki ráðgjöf með það að
markmiði að koma í veg fyrir að
nauðungar sé þörf í starfi með fötl-
uðu fólki. Tryggja þarf að eftirlit
ráðuneytisins virki sem skyldi.
Réttindagæsla fatlaðs fólks hefur
tekið miklum framförum, en ávallt
má betur gera og að mati ÖBÍ þarf
að auka starfshlutfall rétt-
indagæslumanna til muna. Nú eru
átta réttindagæslumenn starfandi í
tæplega 5 stöðugildum fyrir allt
landið og margir hverjir sinna fjöl-
mennum eða stórum og strjálbýlum
svæðum. Mikilvægt er að fólk hafi
greiðan aðgang, í heimabyggð, að
þeim einstaklingum sem standa
eiga vörð um réttindi þess.
Lokaorð
Stefnuyfirlýsingar stjórnvalda í
málefnum fatlaðs fólks hafa oft á
tíðum einkennst af háleitum mark-
miðum um jafnrétti og sambærileg
lífskjör við aðra þjóðfélagsþegna.
Þessi markmið hafa því miður ekki
alltaf náðst og eftirfylgni laga hefur
verið ábótavant þannig að þau rétt-
indi sem eru í orði kveðin hafa ekki
skilað sér sem skyldi. ÖBÍ vonar að
með framkvæmdaáætlun í mál-
efnum fatlaðs fólks til ársins 2014
og lögum um réttindagæslu fatlaðs
fólks nr. 88/2011 verði málefnum
fatlaðs fólks betur komið, en eins
og fyrr segir skiptir framkvæmdin
öllu máli.
Höfundur er verkefnisstjóri ÖBÍ.
Hvernig erum við sem hugverka-
smiðaþjóð búin til að ganga í Evr-
ópusambandið?
Sem skáldsagnaþjóð sýnist mér
að við séum vel
undir það búin,
miðað við nýlegar
útrásartölur.
Og sem
menntaþjóð, virð-
ist sem fjórð-
ungur ungu kyn-
slóðarinnar sé
farinn að ljúka
einhverju há-
skólanámi; sem
telst frambærilegt innan ESB.
Önnur stór spurning er þó, hversu
margir frambærilegir hugverka-
smiðir séu á Íslandi yfirhöfuð?
Þar myndi ég telja fyrst prófess-
orana með rannsóknarskyldu: Segj-
um að þeir séu tæplega eitt hundrað.
Þá myndi ég telja annað hundrað í
náttúruvísindastörfum, og enn ann-
að í verkfræðilegum störfum.
Við þetta myndi ég bæta þeim
tæpu fjögur hundruð rithöfundum
sem eru í Rithöfundasambandinu,
og svo öðru eins í samanlögðum
samböndum myndlistarmanna og
tónsmiða.
Loks myndi ég giska á að um
hundrað útskriftarmenn úr hugvís-
indum og félagsvísindum háskóla,
stundi fræðistörf í hjáverkum, eða
að hlutastarfi, og séu væntanlega
margir í Hagþenki og í Reykjavíkur-
Akademíunni.
Samtals gerir þetta innan við þús-
und einstaklinga; sem er vel innan
við eitt prósent þjóðarinnar.
Ekki veit ég hversu hátt það hlut-
fall er miðað við ESB-meðaltal, en
það er óneitanlega lægra en meðal
Íslendingurinn gerir sér í hug-
arlund, í þjóð sem vill ímynda sér að
hún standi nokkurn veginn samsíða í
andlegu atgervi eins og öðru.
Vandi Íslands sem smáþjóðar er
að fólksfæð okkar kallar á svo mikla
samvinnu, ef við viljum vinna saman
sem ein sterk, órofa sjálfstæð heild,
að við höfum ekki svigrúm markaðar
innanlands til að sérhæfðari hug-
verkasmiðir okkar geti fengið næga
almenningsathygli innan lands, og
freistast þess vegna til að leita til
samsvarandi stærri markaða í
stærri ríkjum svosem í ESB.
Útkoman verður því sú innan-
lands að erfitt er einnig fyrir flókn-
ustu og frumlegustu ljóðskáldin að
ná til almennings, nema þau hafi að
auki sérstaka hæfileika til að stilla
inn á hið alþýðlega í leiðinni.
Ég vil ljúka þesu spjalli með
fræðimannalegu ljóði úr eigin ranni,
en það er byrjunin á óbirtu ljóði er
bíður fjórtándu ljóðabókar minnar.
En það vísar í frægt ljóð eftir
rómverska stórskáldið Quintus
Hóratíus Flakkus, þar sem hann
yrkir biturlega um gifta konu sem
vill ekki fara á fjörur við hann. Hér
tek ég upp hanskann fyrir hana, í
ljóði minu sem heitir: Lýkea svarar
Hórasi:
„Þakka þér fyrir sendinguna, /
hempuklæddi kumpáni á asnanum; /
spjallfélagi við garðvegginn: / Ég las
ljóðabréfið frá þér um mig: / þótta-
fullu tæfuna með steinhjartað / sem
vill frekar strjúka garðávöxtum en
þér./ Ég held að þú ættir að hugsa
þinn gang, lagsi: / Þótt ég hafi svo
þrýstinn bakhluta / er ég bogra yfir
kálraðirnar mínar, / er hann hreint
ekki ætlaður þér, / heldur mínum
langþreyða eiginmanni; / sem er í
förum, eins og þú veist, / Til hinnar
köldu elvar Don / (sem Slavar kalla
Dynelfur / Eða Dnjepr eða Dynn-
nepru). / En þú líkir henni svo við
kalda mig!“
TRYGGVI V LÍNDAL,
skáld og mannfræðingur.
ESB og íslenska hugverkaauðlindin
Frá Tryggva Líndal
Tryggvi V. Líndal
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar greinar
alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í samskiptum
milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki greinar
sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að við-
komandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið nóg að slá inn kennitölu notanda
og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.