Morgunblaðið - 27.08.2012, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 2012
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
– Afslátt eða gott verð?
Eldhúsvaskar og tæki
Kletthálsi Reykjavík
Reykjanesbæ
Akureyri
Húsavík
Vestmannaeyjum
Bol-871 48cm þvermál
þykkt 0,8mm
6.990,-
Bol-834 80x48x18cm þykkt 0,8mm
11.990,-
AGI- Eldhústæki
3.990,-
Bol-897 66x43x18cm þykkt stáls 0,8mm
10.450,-
Bol-604 48x43x18cm Þykkt stáls 0,8mm
7.490,-
(fleiri stærðir til)
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
„Það er helst fréttnæmt við þessi
áramót að þá geta menn farið að
veiða aftur,“ segir Björn Jónsson hjá
Kvótamiðlun LÍÚ um nýtt fiskveiði-
ár sem hefst 1. september. Hann
sagði að margir væru orðnir kvóta-
litlir fyrir mörgum vikum, en aðrir
hefðu bjargað sér á makrílveiðum í
júlí og ágúst og skipulagt fiskveiði-
tímabilið með tilliti til þess.
„Það verða ekki miklar breytingar
á sjálfri fiskveiðistjórninni með nýju
fiskveiðiári, en menn fá stóra reikn-
inga 1. október þegar sérstaka veiði-
gjaldið kemur til innheimtu í fyrsta
skipti,“ sagði Björn. Hann gagnrýnir
mismunun við álagningu sérstaks
veiðigjalds og meðferð ríkiskvóta í
skötusel.
Létt að veiða karfann í ár
Útlit er fyrir að aflamark náist í
flestum tegundum eða menn geti
flutt heimildir yfir á næsta ár. Það er
helst í ufsa sem talsvert er óveitt, en
Björn taldi ólíklegt að eitthvað af
heimildum félli niður á milli fiskveiði-
ára. Það skýrðist þó ekki fyrr en eftir
mánaðamót, en heimilt er að geyma
15% aflamarks af aflahlutdeild til
næsta fiskveiðiárs.
Karfi og langa hafa í ár veiðst um-
fram aflaheimildir í þessum tegund-
um, en eru þó vel undir þeim 5% sem
veiða má umfram á hverju fiskveiði-
ári. Kvóti í þessu tegundum eykst á
næsta ári er. „Það virðist hafa gengið
vel og verið létt að veiða karfann í
ár,“ segir Björn. „Þegar kreppir að á
mörkuðum erlendis verða þeir erfið-
ari fyrir dýrari tegundir og ódýrari
fiskur kemur sterkar inn. Þá má
nefna að þorskur frá Noregi og Rúss-
landi hefur flætt yfir saltfiskmarkaði
í Portúgal og á Spáni.“
Skötuselur sér á parti
Björn sagði að skötuselur væri sér
á parti í stjórnkerfi fiskveiða, þar
sem bæði er um úthlutun á aflamarki
að ræða og leigu ríkisins á heimildum
til að veiða skötusel. Í ár hefur minna
verið veitt af skötusel en í fyrra og
segir Björn að áhuginn hafi minnkað
með lækkandi verði á mörkuðum.
Hefðbundnu aflamarki er þó fyrir
nokkru náð, en nokkuð er eftir af
heimildum sem ríkið leigði.
Björn gagnrýnir að nú hefur verið
leyft að flytja 15% af kvóta sem var
leigður af ríkinu yfir á næsta fisk-
veiðiár, en þeir sem leigðu heimildir á
almennum markaði geta ekki flutt
þessar heimildir á milli ára þar sem
þær byggjast ekki á aflahlutdeild.
„Þetta er komið í tóma vitleysu
þegar verið er að flækja kerfið á
þennan hátt,“ segir Björn. „Það er
hlaupið undir bagga með mönnum
sem ætluðu að gera út á ríkiskvóta,
en á sama tíma sitja þeir kannski eft-
ir sem leigðu á almennum markaði á
mun hærra verði.“
Hvaða réttlæti?
Björn gagnrýnir sérstaka veiði-
gjaldið, sem samþykkt var á þingi
síðastliðið vor, en fyrsta afborgun
þess fyrir næsta fiskveiðiár er 1.
október. Enn sé um mismunun að
ræða af hálfu stjórnvalda og nú sé
áberandi hversu mikið sé verið að
hygla strandveiðiflotanum.
„Í fyrra veiddi þessi floti um 6.800
þorskígildistonn, en aðeins einn bát-
ur kom með meira en 30 tonn að
landi,“ segir Björn. „Allur þessi floti
hefði því samtals greitt 23 þúsund
krónur í sérstakt veiðigjald fyrir
þessar heimildir ef búið hefði verið að
samþykkja þessi lög. Samkvæmt
þeim þarf ekki að greiða sérstakt
veiðigjald ef afli útgerðar er undir 30
tonnum.
Ef ein útgerð hefði hins vegar ver-
ið með þessar heimildir upp á 6.800
þorskígildistonn hefði hún þurft að
borga 157 milljónir króna í sérstakt
veiðigjald. Eftir að lögin verða að
fullu komin til framkvæmda hefði
strandveiðiflotinn borgað 44 þúsund
krónur, en útgerðarmaðurinn sem
væri með allar heimildirnar á sinni
hendi 300 milljónir króna. Hvaða
réttlæti eru menn svo að tala um?“
spyr Björn Jónsson.
Aftur til veiða með
nýju fiskveiðiári
 Margar útgerðir björguðu sér á makrílveiðum í sumar
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Reykjavík Verið var að undirbúa brottför Skinneyjar SF 20 í gær. Margir bíða eftir endurnýjuðum aflaheimildum.
Gunnhildur Ásta Guðmundsdóttir
gunnhildur@mbl.is
„Við vitum af þessari þróun og fylgj-
umst mjög vel með,“ segir Guðrún
Sigmundsdóttir, yfirlæknir hjá sótt-
varnadeild Landlæknisembættisins,
um fjölgun tilfella kynsjúkdómanna
klamydíu og lekanda sem greinst
hafa í Svíþjóð það sem af er ári. Hið
sama virðist ekki eiga við hér á landi
að sögn Guðrúnar en fjöldi til-
kynntra sýkinga hér það sem af er
ári gefur síður en svo til kynna að
þeim fari fjölgandi.
Tilfellum lekanda síst fjölgað
Samkvæmt upplýsingum frá
sænsku sóttvarnastofnuninni
(Smittskyddsinstitutet) greindust
590 einstaklingar með kynsjúkdóm-
inn lekanda á fyrstu sex mánuðum
ársins, sem er um 50 prósenta aukn-
ing miðað við sama tímabil í fyrra.
Eru sænsk heilbrigðisyfirvöld ugg-
andi yfir þróuninni og óttast út-
breiðslu ákveðinna stofna bakterí-
unnar sem eru ónæmir gegn sýkla-
lyfjum.
Að sögn Guðrúnar hefur ekki orð-
ið vart fjölgunar tilfella lekandasýk-
inga hér á landi í ár. Það sem af er
ári hafa níu slík tilvik verið tilkynnt
til sóttvarnarlæknis sem bendir ekki
til að slíkum sýkingum fari fjölg-
andi. Alls greindust 32 einstaklingar
með lekanda árið 2011.
Spurð um tilfelli stofna ónæmra
fyrir sýklalyfjum hefur aðeins eitt
slíkt tilvik komið upp hér á landi svo
vitað sé að sögn Guðrúnar. Var það
árið 2009 og um stakt tilvik að ræða.
Þeir einstaklingar sem greinast
með lekanda hér á landi á ári hverju
eru ekki margir. Hafa ber þó í huga
að sjúkdómurinn er oft á tíðum ein-
kennalaus, einkum hjá konum, og
því eru fleiri smitaðir en greinast.
Met í klamydíusýkingum?
Að sögn Guðrúnar hefur fjöldi til-
kynntra klamydíusýkinga á hverja
100.000 íbúa löngum verið mestur á
Íslandi miðað við önnur Evr-
ópulönd.
Undanfarin tvö ár hefur greind-
um tilfellum hér á landi hins vegar
fækk-að á milli ára og virðist fram-
hald hafa orðið á þeirri þróun á
fyrstu fimm mánuðum ársins nú.
„Hafa ber í huga að við skorum
einnig mjög hátt í tíðni sýnatöku í
samanburði við aðrar Evrópuþjóðir
en aðeins Norðmenn skora þar
hærra. Því má jafnvel segja að þess-
ar tölur endurspegla einnig gott
heilbrigðiskerfi og vöktun,“ segir
Guðrún.
Fækkun kynsjúk-
dóma hérlendis
 Mikil fjölgun lekanda- og klamydíu-
tilfella í Svíþjóð  Tilfellum hér á
landi fremur fækkað það sem af er ári
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Ís-
lands, átti fund með ráðherrum og
æðstu stjórnendum Alaskaríkis,
borgarstjóra Anchorage og öðrum
ráðamönnum, á Norðurslóðaþingi,
Arctic Imperative Summit, í Alaska
um helgina. Á fundinum kom fram
mikill áhugi fyrir því að efla sam-
vinnu Alaska og Íslands, að því er
segir í tilkynningu frá forsetaemb-
ættinu.
Var m.a. rætt um áætlunarflug
Icelandair til Alaska á næsta ári, það
talið tákn um nýja tíma í ferðaþjón-
ustu og samgöngum, að það myndi
efla umsvif á mörgum sviðum og þá
sérstaklega tengsl ferðaþjónustu við
markaði í Evrópu. Þá voru einnig
rædd tækifæri á öðrum sviðum, m.a.
nýting jarðhita og vatnsorku og tæki-
færi í sjávarútvegi, rannsóknum og
vísindum.
Á fundinum kom fram að fjöldi fyr-
irtækja í Alaska teldi að áætlunarflug
Icelandair myndi skapa nýja mögu-
leika á ferðum um norðurslóðir.
Áætlunarflug
flugfélagsins til
Pétursborgar í
Rússlandi væri að
sama skapi mikil-
vægt hvað það
varðaði.
Í tilkynning-
unni segir enn-
fremur að ráða-
menn í Alaska
vilji læra af
reynslu Íslendinga í því að nýta jarð-
hita og hafi áhuga á því að kanna
möguleika á hitaveitu í Anchorage og
öðrum byggðarlögum Alaska sem og
að efla raforkuframleiðslu með jarð-
hitavirkjunum og vatnsaflsvirkjun-
um. „Sjávarútvegsfyrirtæki á Íslandi
og í Alaska hafa á undanförnum árum
byggt upp öflugt samstarf um kynn-
ingu á sjálfbærum og ábyrgum sjáv-
arútvegi og er ríkur vilji til að efla það
enn frekar,“ segir í tilkynningunni og
að stjórnendur Alaskaríkis vilji efla
samstarf háskóla og vísindastofnana.
Aukin samvinna
Alaska og Íslands
Ólafur Ragnar
Grímsson
Þrátt fyrir að samanburður á
tíðni kynsjúkdóma á milli
landa geti verið takmörkunum
háður eins og áður sagði,
mælist tíðni klamydíusýkinga
eftir sem áður mjög há hér á
landi og spila þar ýmsir þættir
inn í að sögn Guðrúnar. Má
ekki einungis rekja háa tíðni
til takmarkaðrar notkunar
getnaðarvarna og fjölda ból-
félaga fólks, heldur einnig öfl-
ugrar vöktunar og aðgangs
fólks að góðri heilbrigðisþjón-
ustu.
Notkun smokksins verður
hins vegar seint áréttuð nægi-
lega, eða eins og Guðrún
kemst að orði;
„Smokkar virðast hins vegar
ekki töff á meðal almennings
og það er afstaða sem er ekki
nógu góð. Smokkar eru töff.“
Smokkar
eru töff
NOTKUN GETNAÐARVARNA
Herferð Margir muna eftir plaköt-
um þar sem þjóðþekktir Íslendingar
minntu á mikilvægi smokksins.
Karlmaður á þrítugsaldri féll af
reiðhjóli sínu og á andlitið á
gatnamótum Geirsgötu og Kalk-
ofnsvegar í Reykjavík í fyrrinótt
með þeim afleiðingum að hann
kjálkabrotnaði og var fluttur á
slysadeild Landspítala.
Hann beið aðgerðar á gjör-
gæsludeild síðdegis í gær, sam-
kvæmt upplýsingum frá svæfinga-
lækni en frekari upplýsingar var
ekki að fá um líðan mannsins eða
alvarleika meiðslanna.
Maðurinn mun hafa brugðist
illa við þegar lögregla kom á slys-
stað og reyndi að koma undan
poka sem hann hafði í fórum sín-
um og virtist innihalda kannabis-
efni, samkvæmt upplýsingum frá
lögreglu.
Lögreglumenn lögðu hald á
efnin í pokanum og var maðurinn
fluttur með sjúkrabifreið á slysa-
deild. Þar kom í ljós að hann var
kjálkabrotinn. Maðurinn hlaut
töluverða áverka í andliti við fall-
ið, tennur í honum brotnuðu en
hann var talinn ölvaður og var
hjálmlaus á reiðhjólinu.
Féll af reiðhjóli og
kjálkabrotnaði en
vildi enga aðstoð