Morgunblaðið - 27.08.2012, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 2012
Fjör í Flatey Það er ævintýri líkast að skreppa út í Flatey á Breiðafirði og veiða þorsk, eins og þessir krakkar gerðu. Margrét, Kolviður, Kári og Hjördís göptu eins og fiskarnir og skemmtu sér.
Golli
Madríd. | Gríð-
armiklar mótsagnir
hafa týnst í fjaðrafok-
inu vegna þeirrar
ákvörðunar stjórn-
valda í Ekvador að
veita stofnanda Wiki-
Leaks, Julian Ass-
ange, pólitískt hæli.
Til að við getum áttað
okkur á því hvað það
er sem er í raun og
veru í húfi í þessu máli þurfum við
að skoða þessar mótsagnir.
Í fyrsta lagi er um að ræða ríkis-
stjórn með vafasaman feril í mann-
réttindamálum sem veifar fána
réttarríkis og virðingar fyrir tján-
ingarfrelsinu en ber brigður á
réttarfarið í Svíþjóð, landi sem er í
fararbroddi hvað varðar virðingu
fyrir mannréttindum og þjóðarétti.
Það er samt ekki allt og sumt. Sá
sem fer fyrir lögmannahópi Ass-
ange, Baltazar Garzón, hefur verið
eindreginn stuðningsmaður
þrengstu túlkunar á hugtakinu póli-
tísku hæli og getið sér heimsfrægð
með því að fá því framgengt að
Augusto Pinochet, fyrrverandi ein-
ræðisherra Síle, yrði framseldur.
Núna berst Garzón fyrir því gagn-
stæða.
Sænsk yfirvöld vilja yfirheyra
Assange vegna ásakana um að hann
hafi gerst sekur um kynferðisbrot
en hann hafnar framsalsbeiðni Svía
á þeirri forsendu að Bandaríkin hafi
afskipti af málinu. En engin slík af-
skipti hafa átt sér stað, hvernig sem
litið er á málið. Þótt stjórnvöld í
Ekvador veifi fána mótspyrnu gegn
nýlendustefnu framan
í Breta er mergur
málsins sá að Assange,
Garzón og forseti
Ekvadors, Rafael Cor-
rea, beita einfaldlega
þeirri gömlu brellu að
„kenna Bandaríkj-
unum um allt“ til að
skjóta sér undan fram-
sali sem hæstiréttur
Bretlands hafði sam-
þykkt á grundvelli evr-
ópskrar handtökuskip-
unar (EAW).
Fyrir utan málsatvikin felst
mikilvægi málsins í tengslum þess
við uppgang nýrrar tegundar lýð-
hyggju eða populisma sem þykist
hafa reglur réttarríkis í hávegum
en grefur ævinlega undan fram-
kvæmd laganna. Afstaða Ekvadora
hefur notið stuðnings annarra ríkja
í Bólivaríska bandalaginu fyrir Am-
eríkuþjóðir (ALBA), meðal annars
Kúbu og Venesúela. Að sögn
Fréttamanna án landamæra (RWP)
er samt Ekvador í 104. sæti af 179 á
lista þar sem ríkjum er raðað eftir
því hvar fjölmiðlafrelsið telst mest.
Í nýjustu skýrslu bresku stofnunar-
innar Freedom House, sem metur
frelsi í ríkjum heims, er Ekvador
flokkað með ríkjum sem teljast „að
hluta til frjáls“ og sagt er að
ástandið í mannréttindamálum fari
versnandi.
Einnig er vert að benda á að
Venesúela, forysturíki í ALBA,
stendur sig ekki betur (er í 117.
sæti á lista Fréttamanna án landa-
mæra og er einnig flokkað sem „að
hluta til frjálst“ hjá Freedom
House). Svíþjóð er hins vegar í
efsta sæti á lista Fréttamanna án
landamæra yfir ríki þar sem frelsi
fjölmiðla telst mest og er annað
tveggja ríkja sem Freedom House
telur skara fram úr hvað varðar
pólitískt frelsi og borgarafrelsi.
Fréttamenn án landamæra og
Freedom House segja að dregið
hafi úr frelsi í Ekvador nýlega og
benda á látlausa herferð Correa
forseta gegn fjölmiðlum sem gagn-
rýna hann, notkun stjórnarinnar á
opinberum stofnunum og sjóðum til
að hafa áhrif á niðurstöðu þjóðar-
atkvæðagreiðslu og endur-
skipulagningu dómskerfisins í hróp-
legri andstöðu við ákvæði
stjórnarskrárinnar. Í nýlegri
skýrslu hugveitunnar International
Crisis Group er meðal annars bent
á að í aðdraganda komandi forseta-
kosninga hafa verið skapaðar
ósanngjarnar aðstæður fyrir mót-
frambjóðendur.
Nýlegar yfirlýsingar Correa stað-
festa þessar mótsagnir. Hann pre-
dikaði í maí síðastliðnum það fagn-
aðarerindi að ríkisstjórn hans væri
„að reyna að gera eitthvað fyrir
meirihluta þjóðarinnar sem sætir
ofsóknum blaðamanna, sem telja að
með penna og hljóðnema að vopni
geti þeir beint gremju sinni að
mönnum. Þeir móðga oft menn og
rægja þá vegna þess einfaldlega að
þeir kunna ekki við þá. Þetta eru
fjölmiðlar sem þjóna einkahags-
munum einhverra.“
Þessi yfirlýsing kom þó í orða-
skiptum við engan annan en Ass-
ange, sem segist heyja baráttu fyrir
tjáningarfrelsi, í nýlegum sjón-
varpsþætti á rússneskri sjónvarps-
stöð sem lýtur stjórn Vladímírs
Pútíns forseta og ríkisstjórnar
hans.
Því miður nýtur uppgerðarréttar-
ríkið, sem Assange, Correa og fleiri
lýðskrumarar beita sér fyrir, vax-
andi stuðnings í heiminum. Þetta er
hættulegt vegna þess að það sem
einkennir afstöðu þeirra er að þeir
nota lögfræðilegar grundvallar-
reglur eftir eigin hentisemi og með
mótsagnakenndum hætti, sem er í
algerri andstöðu við það að réttar-
ríki grundvallast á algildum reglum
og fyrirsjáanleika. Með því að af-
baka raunveruleikann og bera
brigður á dómskerfið í Svíþjóð –
merkisbera lagalegrar vissu, sann-
girni og fagmennsku – grafa tals-
menn þessarar niðurrifsstarfsemi
undan grunni alþjóðlega kerfisins
sem á að vernda fólk gegn alræðis-
hyggju.
Furðulegasti þátturinn í Ass-
ange-málinu er þó æpandi þögn
þeirra manna og stofnana sem
byggja tilveru sína og lögmæti á
heilleika réttarríkisins. Þögn Evr-
ópusambandsins veldur ef til vill
mestum áhyggjum. Á vefsíðu utan-
ríkisþjónustu Evrópusambandsins
eru fjölmargar yfirlýsingar og for-
dæmingar í ýmsum málum, allt frá
Sýrlandi og Madagaskar til Texas,
en þegar notað er leitarorðið „Ass-
ange“ finnst aðeins eitt skjal frá
apríl 2012 um viðbrögð leiðtoga
Hizbollah, Hassans Nasrallah, við
upplýsingum frá WikiLeaks.
Reyndar hefur enginn leiðtogi
Evrópusambandsins – ekki hinn
langorði forseti framkvæmda-
stjórnarinnar, José Manuel Bar-
roso, hinn sígrái forseti leiðtogaráðs
ESB, Herman Van Rompuy, og
ekki hin varfærna Catherine As-
hton, æðsti talsmaður stefnu ESB í
utanríkis- og öryggismálum – séð
ástæðu til þess að svara til-
hæfulausum ásökunum á hendur
tveimur aðildarríkjum Evrópusam-
bandsins. Þau hafa ekki heldur haft
fyrir því að verja margprísað tæki í
framsalskerfi Evrópusambandsins –
EAW, Evrópsku handtökuskip-
unina, en bresk yfirvöld handtóku
Assange á grundvelli hennar.
Hvernig stendur á því að Evr-
ópusambandið, sem hefur verið
gagnrýnt fyrir að gefa út of margar
yfirlýsingar, skuli allt í einu þegja
þegar upp kemur mál þar sem rödd
þess ætti ekki aðeins heyrast held-
ur einnig að skipta máli? Hvernig
sem á því því stendur er kominn
tími til að leiðtogar Evrópusam-
bandsins snúi við blaðinu og segi
álit sitt, tali hátt og skýrt, taki
frumkvæði sem aðrir leiðtogar og
alþjóðasamtök veita vonandi athygli
og líkja eftir.
Eftir Ana Palacio »Reyndar hefur eng-
inn leiðtogi Evrópu-
sambandsins … séð
ástæðu til þess að svara
tilhæfulausum ásök-
unum á hendur tveimur
aðildarríkjum sam-
bandsins.
Ana Palacio
Höfundur er fyrrverandi utanríkis-
ráðherra Spánar, var um tíma
aðstoðarforstjóri Alþjóðabankans og
á nú sæti í Consejo de Estado, ráði
sem er spænsku stjórninni til ráð-
gjafar. © Project Syndicate/Institute
for Human Sciences. www.project-
syndicate.org
Óréttarríki Julians Assange