Morgunblaðið - 09.10.2012, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 2012
Íhygli Í erli dagsins er hverjum manni hollt að staldra við öðru hverju og gefa sér tíma til að hugleiða. Þessi
íhuguli maður lét ekki bílaumferðina raska ró sinni þegar hann beið eftir strætisvagni í miðbæ Kópavogs.
Eggert
Nokkur umræða hefur
skapast um fjármál
stjórnmálaflokka og ein-
stakra frambjóðenda.
Hefur þar sitt sýnst
hverjum eins og von er,
enda málið mikilvægt og
snýr að grundvelli stjórn-
málastarfs í landinu. Árið
2007 voru gerðar breyt-
ingar á lögum um fjármál
stjórnmálaflokka þar sem
möguleikar þeirra til að
fjármagna sig sjálfir voru skertir en
þess í stað var aukið við framlag úr rík-
issjóði til þeirra. Nú fimm árum síðar
er komin nokkur reynsla á þetta fyr-
irkomulag. Það er því ekki úr vegi að
rifja aðeins upp rök þeirra sem hafa
áhyggjur af því að verið sé að ríkisvæða
stjórnmálaflokka landsins.
Tillögur Eyjólfs Konráðs
Árið 1975 lagði Eyjólfur Konráð
Jónsson, alþingismaður Sjálfstæð-
isflokksins, fram tillögur á Alþingi um
bókhalds- og framtalsskyldu stjórn-
málaflokka. Jafnframt lagði hann til að
almenningi yrði heimilað að styrkja
stjórnmálaflokka og að þau framlög
nýttust til frádráttar frá skatti. Eyjólf-
ur var á móti ríkisstyrkjum til stjórn-
málanna og var þeirrar skoðunar að ef
ríkið kostaði starfsemi þeirra jafngilti
það þjóðnýtingu þeirra. Sú hætta var
að mati Eyjólfs raunverulega að ef rík-
ið færi að styðja stjórnmálaflokka
leiddi það til stöðnunar og afbökunar á
lýðræðinu. Í ræðu á Alþingi sem Morg-
unblaðið birti segir Eyjólfur: „Hollt er
líka að menn hugleiði það að rík-
isframlög til stjórnmálaflokka eru lík-
leg til að leiða til stöðnunar. Þá gætu
stjórnmálamennirnir, einmitt þeir sem
með völdin fara, þeir sem tekist hefur
að búa um sig í ríkiskerfinu, ákveðið að
viðhalda stöðnuðum flokkum með ótak-
mörkuðum fjármunum, sem frá alþýðu
væru teknir, án þess að spyrja kóng né
prest og meiri hlutinn á Alþingi gæti
með þeim hætti mismunað flokkum og
kæft nýgræðing.“
Ekki þarf frekari orð um þetta, en
rétt að minna á að það er meðal annars
hlutverk stjórnmálaflokkanna að hafa
eftirlit með ríkinu og beitingu valds
þess. Ef stjórnmálaflokkarnir eru of
háðir ríkinu um fjármuni er hætta á að
það dragi úr þessu eftirliti og það snú-
ist jafnvel við, ríkið fari
að hafa eftirlit með
stjórnmálaflokkunum.
VG í feitt
Vinstri grænir höfðu
fyrir setningu laganna
2007 ekki úr miklum fjár-
munum að spila. En laga-
setningin var mikil
himnasending fyrir flokk-
inn enda nær tvöföld-
uðust tekjur Vinstri
grænna á því ári. Reynd-
ar fimmfölduðust skuld-
irnar á sama tíma ásamt því að rekstr-
arkostnaður snarhækkaði. Af þessu má
ráða að forysta Vinstri grænna hefur
metið það sem svo að tekjuaukinn yrði
viðvarandi og að framtíðartekjurnar
myndu standa undir auknum skuldum
og rekstrarkostnaði. Góðærið hefur
haldið áfram og á síðustu fimm árum
hafa tekjur Vinstri grænna numið alls
um 356,3 milljónum króna. Þar af nema
opinber framlög 316,5 milljónum, eða
um 89 prósentum af heildartekjum
flokksins.
Ríkisrekinn stjórnmálaflokkur
Af ársreikningum stjórnmálaflokk-
anna má ráða að helstu stórfyrirtæki
styðji alla flokkana með líkum hætti.
En þrátt fyrir það er stjórnmálaflokk-
urinn Vinstri grænir kominn ansi ná-
lægt því að vera ríkisrekinn flokkur,
það vantar ekki margar milljónir upp á
fullkominn ríkisrekstur. Þessi staða
hlýtur að vera umhugsunarefni. Skatt-
greiðendur hljóta að velta því fyrir sér
hvort þeir sætti sig við að fjármunum
þeirra sé varið til þess að styrkja
stjórnmálaflokka með jafn afgerandi
hætti og hér hefur verið rakið. Jafn-
framt er það áhyggjuefni fyrir lýðræðið
í landinu hversu mikill aðstöðumunur
myndast á milli núverandi stjórn-
málaflokka og nýrra flokka sem vilja
koma fólki á þing. Eyjólfur Konráð
benti á þessa hættu á sínum tíma og því
miður virðist hún fara vaxandi.
Eftir Sirrý
Hallgrímsdóttur
»… á síðustu fimm ár-
um hafa tekjur Vinstri
grænna numið alls um
356,3 milljónum króna.
Sirrý
Hallgrímsdóttir
Höfundur er formaður Hvatar, félags
sjálfstæðiskvenna í Reykjavík.
VG – áttatíu og
níu prósent ríkis-
rekinn flokkur
Ég hóf afskipti af
kjarasamningum sem
trúnaðarmaður á
stórum vinnustað á
árunum upp úr 1975.
Á þeim tíma var sam-
ið reglulega um
launahækkanir sem
námu nokkrum tug-
um prósenta á hverju
ári og stjórn-
málamenn felldu svo
krónuna nokkru síðar
um svipaða tölu. Okkur miðaði þar
af leiðandi lítið við að bæta kaup-
máttinn. Á árunum frá 1945 til
1985 lækkaði kaupmáttur að með-
altali um 0,4% árlega hér á landi, á
meðan hann óx t.d. í Danmörku
um 1,6% að jafnaði.
Okkur tókst að rífa okkur út úr
þessu með þjóðarsáttarsamningum
og kaupmáttur óx frá 1990 um
2,4% á ári að jafnaði. Þá var fast-
gengisstefna en fyrirkomulagi
gengismála er breytt án nokkurrar
umræðu vorið 2001 og tekið upp
fljótandi gengi með verðbólgu-
markmiði. Í kjölfar þessa fór að
bera á miklum lausa-
tökum í ríkisfjármál-
unum og vaxtamunur
milli Íslands og ná-
grannalandanna jókst
umtalsvert. Krónan var
felld þrívegis; 2000-
2001 um fjórðung, 2006
um fimmtung og svo
2008 um helming og
hún hefur haldið áfram
að falla. Þetta gerir það
að verkum að kjara-
samningar eru jafn-
harðan ógiltir af þeim
sem fara með hag-
stjórnina. Það er því harla ein-
kennilegt að heyra stjórnmálamenn
senda stéttarfélögunum tóninn þeg-
ar talið berst að kjörum fólks.
Íslendingum er gert að greiða um
18% hærri afborganir af húsnæð-
islánum en nágrannar okkar annars
staðar á Norðurlöndum gera. Það
er vegna ofurvaxta sem skapast
vegna óstöðuleikans og gengisfell-
inganna. Hvernig förum við að því
að greiða þessa ofurvexti; jú við
vinnum að meðaltali 8 klst. lengri
vinnuviku en þekkist annars staðar
á Norðurlöndum og notum greiðslu-
dreifingu á vöxtunum og greiðum
upp okkar lán á 40 árum á meðan
það tekur félaga okkar á hinum
Norðurlöndunum 20 ár að eignast
sín hús. Við borgum tvisvar og
hálfu sinni okkar hús á meðan ná-
grannar okkar borga fyrir eitt hús.
Sú hagstjórn sem hefur verið
ástunduð hér á landi frá lýðveld-
isstofnun hefur birst okkur í 25%
meðaltalsverðbólgu á ári síðustu
60 ár. 25% verðbólga samsvarar
því að fjórðungur árlegra tekna sé
færður frá launþegum og spari-
fjáreigendum til atvinnurekenda
og hins opinbera. Íslenskir laun-
þegar hafa sem sagt eytt 3 mán-
uðum á ári í 60 ár í að niðurgreiða
íslenskt atvinnulíf og rekstur hins
opinbera. Þriðjung starfsævi okk-
ar eyðum við í að greiða herkostn-
að stjórnmálamanna, sem finnst
eðlilegt að tryggja lágan launa-
kostnað með verðbólgu. Þeir tala
um að verið sé að tryggja atvinnu-
stigið, það er gert með launalausri
atvinnubótavinnu í þrjá mánuði á
ári til þess að lagfæra rekstrar-
afkomu fyrirtækjanna og hins op-
inbera. Ásamt því að greiða niður
óraunsæ kosningaloforð. Þetta
kalla stjórnmálamenn að tryggja
gott atvinnuástand, en hið rétta er
að það er verið að skattleggja
launamenn aukalega með þessu
fyrirkomulagi. Gengisfelling er
eignaupptaka hjá einum hópi. Þeir
fjármunir gufa ekki upp, þeir
lenda í vösum annarra. Að fella
gengið er það sem hefur réttilega
verið kallað, að láta almenning
borga skuldir óreiðumanna, það er
þeirra sem eru í stjórnmálum og
þeirra sem standa illa að fyrir-
tækjarekstri.
Hvernig ætla menn að losa um
gjaldeyrishöftin? Hvernig ætla
menn að auka fjárfestingar hér á
landi? Í þessu ástandi fá sprotafyr-
irtækin og grasrótin í atvinnulífinu
ekki fjármagn. Hlutabréfamark-
aðurinn er dauður og fyrirtækin
við grasrótina svelta vegna gjald-
eyrishaftanna. Gjaldeyrir kemur
ekki inn í landið nema í gegnum
fjárfestingar fyrirtækja sem eru
ekki háð gjaldeyrishöftum. Það
þýðir einfaldlega að við getum
ekki komið atvinnulífinu í gang
nema að semja við erlend stórfyr-
irtæki um byggingu stóriðju og fá
þannig fjármagn inn í landið. Við
verðum einfaldlega að horfast í
augu við þessa bláköldu staðreynd.
Einstaklingum á vinnumarkaði
fjölgar um 4.500 á ári. Fækkun er
aftur á móti liðlega 2.000, fólk sem
fer á lífeyrisbætur eða út af vinnu-
markaði af einhverjum öðrum
ástæðum. Við þurfum því að fjölga
atvinnutækifærum um 2.000 á ári
ef við ætlum að halda óbreyttu
ástandi. Við erum með um 13.000
atvinnulausa hér á landi í dag og
ef við ætlum að koma atvinnuleysi
niður í viðunandi ástand þurfum
við að búa til um 15.000 störf á
næstu árum. Til þess að þarf að
auka fjárfestingar í atvinnulífinu
um 200 milljarða króna á ári.
Hvernig ætla menn að gera það, ef
ekki finnast aðilar sem vilja fjár-
festa í íslensku atvinnulífi?
Eftir Guðmund
Gunnarsson » Sú hagstjórn sem
hefur verið ástunduð
hér á landi frá lýðveld-
isstofnun hefur birst
okkur í 25% meðaltals-
verðbólgu á ári síðustu
60 ár.
Guðmundur
Gunnarsson
Höfundur er fyrrv. form.
Rafiðnaðarsambands Íslands.
Krónan mesti óvinur launamanna