Morgunblaðið - 26.10.2012, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þór Saari al-þingismaðurfór mikinn á
sínum vinnustað í
gær er hann lýsti
hegðun manna þar. Þingmenn
Hreyfingarinnar, sem buðu sig
fram í nafni umbóta, gagnsæis
og betra Íslands og alls hins sem
menn hengdu á sig vorið 2009,
virtust þremur árum síðar
staddir í einkar óþægilegum
raunveruleikaþætti. Þróun
flokksins þeirra hafði í ljósi upp-
hafinna og hvítskúraðra fyr-
irheita verið nokkuð óvenjuleg
þar til stund sannleikans rann
upp.
Fyrst missti þingflokkurinn
tengsl við móðurflokkinn sinn,
svo missti hann Þráin Bertels-
son fyrir borð og gaf á því atviki
læknisfræðilegar skýringar,
sem láku óvart út. Nýi þing-
flokkurinn stóð þannig eins og
óvart fyrir pínulitlu gagnsæi í
samræmi við loforð sín.
Fljótlega rann þó upp fyrir
honum að sem örflokkur í
stjórnarandstöðu myndi flokkn-
um ekki auðnast að afreka neitt
sem marka myndi fyrir í stjórn-
málasögunni. Og verra var að
svo óburðug ríkisstjórn er í
landinu að stundum leit helst út
fyrir að persónulegt launaleysi
myndi leggjast ofan á pólitískt
lánleysi þingmanna hans. Það
þótti umbótaþingflokknum nátt-
úrlega verst alls.
Hann gerðist því
óvænt taglhnýt-
ingur ríkisstjórn-
arinnar og átti í ein-
hvers konar
samningaviðræðum við oddvita
hennar um að tryggja líf hennar
og laun sín. En gagnsæið á
stefnuskrá flokksins taldist ekki
ná til þess samningamakks og
þess vegna fékk enginn að vita
hvað út úr því kom. En þing-
mennirnir þrír voru í tvígang
borubrattir á stjórnarráðs-
tröppum eftir „samningafundi“
og gáfu sitthvað í skyn.
En í gær var Þór Saari, einn
af þremur helstu talsmönnum
þingflokks Hreyfingarinnar,
kominn af stjórnarráðströppum
og í pontu þingsins með óhugn-
aðar lýsinguna á þingástandinu.
Ekkert hefði verið að marka
neitt af því sem lofað var og um
leið og baki væri snúið að leið-
togum ríkisstjórnarinnar væru
rýtingar reknir í bak manna.
Þetta hefðu þeir Gylfi og Vil-
hjálmur Egilsson fyrir langa-
löngu getað upplýst Þór um fyr-
ir ekkert. En nú hefur
ríkisstjórnin sem sagt svikið
framfaramálið mikla um hljóð-
upptökur á ríkisstjórn-
arfundum. Og Þór Saari og þin-
gönnum Hreyfingar hafði láðst
að hljóðrita samningafundina og
sitja uppi með sárt ennið.
Kannski hugsa þau sér til hreyf-
ings.
Pólitískir síkakó-
bófar hrekkja Saari}
Vakna upp
með vondu fólki
Hvorki KatrínJúlíusdóttir
fjármálaráðherra
né Steingrímur J.
Sigfússon, fyrrver-
andi fjármálaráð-
herra, hafa útskýrt
þá óreiðu sem var í vinnubrögð-
um ráðuneytisins í máli Spari-
sjóðsins í Keflavík og Byrs.
Eins og í öðru í þeirri gagn-
sæju stjórnsýslu sem rík-
isstjórnin segist ástunda hefur
þurft að hafa töluvert fyrir því
að finna út hvernig vinnubrögð
ráðuneytisins hafa verið og
sennilega eru ekki öll kurl kom-
in til grafar enn. Guðlaugur Þór
Þórðarson alþingismaður leitaði
upplýsinga um þessi mál og
fékk minnisblað frá ráðuneyt-
inu í lok september.
Úr minnisblaðinu og öðrum
gögnum má lesa að sennilega
hafi á þriðja hundrað milljónir
verið settar í aðkeypta sér-
fræðiþjónustu í tengslum við
þessi mál, en það liggur þó ekki
alveg fyrir. Ástæðan er sú að
fjármálaráðuneytið hélt ekki
sérstaklega utan um greiðslur
til sérfræðinga í tengslum við
þessa vinnu og réttlætti það
með því að sömu
sérfræðingar hefðu
á sama tíma unnið
að fleiri verkefnum
fyrir ráðuneytið.
Fjármálaráðu-
neyti Steingríms J.
Sigfússonar stóð þannig að
verki við „lausn“ á vanda Spari-
sjóðsins í Keflavík að skatt-
greiðendur sitja eftir með 25
milljarða króna reikning. Margt
er óútskýrt í því hvers vegna
svo illa fór.
Nú bætist við, þegar reynt er
að rýna í reikninga þeirra sem
að þessari vinnu komu, að ráðu-
neytið veit ekki hvað „björg-
unaraðgerðirnar“ kostuðu. Það
eina sem hægt er að lesa út úr
þessum reikningum er óreiða
ráðuneytisins.
Þessi óreiða er sérstaklega
athyglisverð eftir þær aðgerðir
sem fyrrverandi fjármálaráð-
herra hefur staðið fyrir gegn
öðrum fyrrverandi ráðherrum.
Hann hefur gert allt sem í hans
valdi hefur staðið til að þeir sæti
ábyrgð, en virðist telja að ráð-
herrar núverandi ríkisstjórnar
verði aldrei kallaðir til
ábyrgðar.
Hver ber ábyrgð á
því að fjármálaráðu-
neytið heldur ekki
nothæft bókhald?}
Óreiða í fjármálaráðuneyti
F
yrir alþingiskosningarnar árið
2009 var látið eins og krafan um
gagnsæi og heiðarleika vær ný
af nálinni. Ég trúi því ekki að ís-
lenskir kjósendur hafi þá fyrst
uppgötvað þessi ágætu gildi sem allir ættu að
halda í heiðri. Hins vegar er ég sannfærður
um að krafan sem kom fram í kjölfar banka-
hrunsins haustið 2008 um heiðarleika og
gagnsæi hafi m.a. átt að tryggja að ákvarð-
anir stjórnvalda í kjölfar hrunsins væru
gagnsæjar og unnið yrði að hagsmunum
lands og þjóðar af heiðarleika og sátt, óháð
því hvaða flokkar færu með völd í landinu.
Sáttatónninn, gagnsæið og heiðarleikinn
hvarf þó alfarið þegar núverandi ríkisstjórn-
arflokkar mynduðu fyrstu hreinu vinstri-
stjórn landsins í kjölfar alþingiskosninganna
2009. Það er að mörgu leyti synd að núverandi stjórnvöld
hafi ekki haldið betur á málum en svo að hvert málið á fæt-
ur öðru verður að átakamáli í þjóðfélaginu. Ég er alls eng-
inn aðdáandi þessarar ríkisstjórnar og byggi það fyrst og
fremst á hugmyndafræðilegum ágreiningi við þá sem fara
með völd í landinu en ég hefði viljað sjá stjórnvöld ná betri
árangri í því að sameina þjóðina í stað þess að sundra
henni.
Það er auðvelt að vera í „stjórnarandstöðu“ og tala um
sátt þegar ákvarðanir ráðandi afla stangast á við mína eig-
in sannfæringu. Það er líka óumflýjanlegt að ósætti verið
um menn og málefni í lýðræðislegu samfélagi þar sem ólík-
ar stefnur keppa um hylli kjósenda. Hins vegar
verða stjórnmálamenn að spyrja sig hvort
heppilegt sé að kljúfa þjóðina í hverju málinu á
fætur öðru. Er heppilegt að halda til streitu um-
sókn í Evrópusambandið þegar 2/3 þjóðarinnar
eru andvíg aðild? Er skynsamlegt að gera atlögu
að undirstöðuatvinnuvegum þjóðarinnar svo
sem ferðaþjónustu og sjávarútvegi í miðri
kreppu? Er siðsamlegt að gera það sem ekki
verður ekki lýst með öðrum hætti en pólitískum
ofsóknum gegn fyrrverandi forsætisráðherra,
Geir H. Haarde, og draga hann fyrir Landsdóm?
Og hvers vegna að gera grundvallalög landsins,
sjálfa stjórnarskrá Íslands, að þrætuepli?
Stjórnarskráin er skólabókardæmi um mál sem
rík sátt verður að vera um. Á 18 ára valdatíð
Sjálfstæðisflokksins datt engum í hug að gera
stjórnarskrána að deilumáli og hefur Sjálfstæð-
isflokkurinn verið sakaður um margt úr sinni löngu stjórn-
artíð. Kosningaþátttaka um stjórnlagaþing var sú versta í
sögu landsins og kosningin var dæmd ógild af Hæstarétti
Íslands. Niðurstaða Hæstaréttar var hunsuð og þinginu
komið á með öðrum hætti, það var sett í nefnd. Tillaga
nefndarinnar, sem fékk enga umræðu hjá stjórn-
arskrárgjafanum sjálfum, var síðan grundvöllur kosninga
um síðustu helgi. Spurt var um samþykki leiðandi og op-
inna spurninga og niðurstaðan var skýr. Um 70 prósent
kjósenda mættu ekki eða sögu nei við tillögu nefndarinnar,
þrátt fyrir það ætla stjórnvöld að halda málinu til streitu.
Er ekki kominn tími á ný vinnubrögð? vilhjalmur@mbl.is
Vilhjálmur A.
Kjartansson
Pistill
„Snillingarnir“ sem klufu þjóðina
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Mikilvægast er að gera sérgrein fyrir því að uppieru ólík sjónarmið. Þeg-ar þannig er þurfa allir
að leggja sitt af mörkum til að nið-
urstaða fáist,“ segir Gunnar Svav-
arsson, verkfræðingur og fyrrverandi
alþingismaður, formaður nefndar um
stefnumótun um lagningu raflína í
jörð.
Umræða hefur sífellt aukist um
umhverfisáhrif háspennulína. Nefna
má styrkingu Blöndulínu 3 sem sker
Skagafjörð og Hörgársveit í Eyjafirði
og Suðvesturlínu sem meðal annars
fer í gegn um Sveitarfélagið Voga.
Þessum áformum hefur verið harð-
lega mótmælt, ekki síst í Skagafirði,
Eyjafirði og Vogum. Nefndin var
skipuð í kjölfar samþykktar Alþingis
um mótun stefnu í þessum málum til
framtíðar. Ráðherra skipaði þriggja
manna nefnd sem unnið hefur að því
að draga saman upplýsingar um mál-
ið, meðal annars með því að leita eftir
umsögnum hagsmunaaðila, og skilaði
áfangaskýrslu til atvinnuveg-
aráðherra í lok síðasta mánaðar.
Hagsmunaaðilar í nefndina
Ætlunin var að ráðherra flytti
Alþingi skýrslu um störf nefnd-
arinnar fyrir 1. október sl. Nefndin
lagði hins vegar til að fulltrúar hags-
munaaðila yrðu skipaðir í nefndina og
hún myndi skila af sér fyrir áramót.
Steingrímur J. Sigfússon atvinnuveg-
aráðherra hefur nú leitað eftir til-
nefningu fulltrúa sex aðila, frá Land-
vernd, Landsneti, Sambandi
íslenskra sveitarfélaga, Neytenda-
samtökunum, Samtökum atvinnulífs-
ins og Bændasamtökum Íslands.
Nefndin sjálf gerði tillögu um skipan
fjögurra fyrrnefndu fulltrúanna en
ráðherra bætti við fulltrúum Sam-
taka atvinnulífsins og Bændasamtak-
anna.
Starf nefndarinnar hefur legið
niðri frá því hún skilaði áfanga-
skýrslu sinni en Gunnar telur víst að
hún geti tekið aftur til starfa í næstu
viku. Hann segir stefnt að því að
ljúka störfum um áramót en telur
hugsanlegt að þetta mánaðarhlé geti
orðið til þess að skil dragist sem því
nemur. Telur hann þó að áætlun ráð-
herra um að flytja Alþingi skýrslu um
störf nefndarinnar í febrúar geti stað-
ist.
„Umræðuspöngin er mjög víð,
mjög ólík sjónarmið hafa komið fram
í umsögnum aðila. Til að reyna að ná
fram skynsamlegri niðurstöðu og
mestri sátt er tímabært að draga
helstu hagsmunaaðila að borðinu,“
segir Gunnar um það hvort nokkur
möguleiki væri á að ná sameiginlegri
niðurstöðu í ljósi þess hversu ólík
sjónarmiðin eru.
Mismunandi mat á kostnaði
Mikill kostnaður yrði við að
strengjavæða íslenska raforkukerfið
og það myndi leiða til hækkunar raf-
orkuverðs í landinu. Nefndin hyggst
gera kostnaðargreiningu á því. Hags-
munaaðilar hafa mismunandi mat á
kostnaði við lagningu jarðstrengja í
stað loftlína. Sjónarmið Landsnets og
fleiri aðila eru leidd fram í áfanga-
skýrslu nefndarinnar. Nefndin bend-
ir á að til þess að hægt sé að marka
raunhæfa stefnu í þessum málum
þurfi að vinna mat á kostnaði við
lagningu loftlína og strengja fyrir
mismunandi spennustig og fyrir mis-
munandi aðstæður og vegalengdir.
Meðal álitaefna í slíkum samanburði
er að meta verðmæti lands á áhrifa-
svæði línanna, miðað við íslenskar að-
stæður.
Nefndin fékk fjölda ábendinga
um umhverfisáhrif háspennulína,
ekki síst neikvæð sjónræð áhrif, og
telur nefndin vert að skoða þær nán-
ar.
Hagsmunaaðilar
koma að borðinu
Morgunblaðið/Einar Falur
Háspenna Raflínumöstrin hafa mikil áhrif á umhverfi línusvæðanna.
Jarðstrengir hafa einnig áhrif á umhverfið en þau eru öðruvísi.
Sú hugmynd er sett fram í
skýrslu nefndarinnar að til að
vernda náttúruperlur og órask-
að land kunni að vera rétt að út-
búa nokkurskonar rammaáætl-
un fyrir línu- og strengjalagnir.
Svæði yrðu tekin sérstaklega
frá til verndunar, eins og gert er
í rammaáætlun virkjanakosta
sem unnið hefur verið að í mörg
ár.
Þá er velt upp hugmyndum
um að meta umhverfiskostnað
til verðs. Það myndi væntanlega
minnka þann mun sem er á
kostnaði við lagningu loftlína
og jarðstrengja.
Jafnframt er sagt frá þeirri
hugmynd að gjald yrði lagt á
línulagnir og fjármunirnir rynnu
til sveitarfélaga sem leggja land
sitt undir veitulagnir. Það kynni
að liðka fyrir uppbyggingu kerf-
isins á svæðum sem ekki njóta
góðs af uppbyggingu á atvinnu-
svæðinu sem raforkan fer til.
Rammaáætl-
un fyrir línur
ÓRASKAÐ LAND VERNDAÐ