Morgunblaðið - 20.12.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2012
Stóðhestur Það fylgdu því nokkur átök að bera stærstu mynd sem hefur verið römmuð inn í gler, ljósmynd Hjördísar Árnadóttur, út af innrömmunarstofunni í gær.
RAX
Mér brá þegar ég las grein
eftir Guðna Ágústsson, flokks-
bróður minn og fyrrverandi sam-
starfsmanns í áratugi, í Morg-
unblaðinu hinn 18. desember.
Þar segir svo:
„Ég fagna því að t.d. Fram-
sóknarflokkurinn er búinn að
hreinsa sig af ESB „draumnum“
en flokkurinn var grátt leikinn
af þeim átökum sem geisuðu um
að Brussel yrði æðsta stefnu-
mark flokksins. Búið er að rétta
kúrsinn af og þingmenn sem
studdu aðildina ákveða að
hætta.“
Ég er einn af þeim sem telja
rétt að halda áfram viðræðum
um aðild að Evrópusambandinu,
ljúka þeim og leggja síðan nið-
urstöðuna fyrir þjóðina. Ég hygg
að sú sé einnig afstaða þeirra
þingmenna flokksins sem nú hafa
ákveðið að hætta þingmennsku.
Um afstöðu mína í hugsanlegri
þjóðaratkvæðagreiðslu fer eftir
því hvaða niðurstöðu grundvall-
armál varðandi auðlindamál þar
á meðal í sjávarútvegi og land-
búnaði fá í þessum viðræðum.
Ég verð að hryggja Guðna vin
minn með því að þrátt fyrir
þessa skoðun ætla ég að kjósa flokkinn okkar í vor. Ég
ber þá von í brjósti að enn verði ég og skoðanabræður
mínir í þessum efnum umbornir í flokknum. Nú eru orðin
fjörutíu ár síðan ég hóf fyrst afskipti af stjórnmálum og
skiptar skoðanir innan flokksins um stórmál eru ekki
nýjar. Hins vegar man ég ekki til þess á þessum langa
tíma að í umræðum innan hans hafi verið talað um
„hreinsanir“. Ég vona svo sannarlega að Framsókn-
arflokkurinn rúmi áfram fólk með mismunandi skoðanir á
einstöku málum, jafnvel þótt þau séu stór og hægt sé að
ræða þar með yfirveguðum hætti.
Með bestu kveðjum.
Eftir Jón Kristjánsson
ȃg er einn af
þeim sem
telja rétt að
halda áfram við-
ræðum um aðild
að Evrópusam-
bandinu, ljúka
þeim og leggja
síðan niðurstöð-
una fyrir þjóð-
ina.
Jón
Kristjánsson
Höfundur er fyrrverandi þingmaður og ráðherra.
Ég ætla að
kjósa Framsókn
Talið er að um 30%
náttúruauðlinda jarðar
séu norðan heimskauts-
baugs. Með hlýnun jarðar
munu skipaleiðir opnast
norðaustur og norðvestur
fyrir meginlöndin. Þessar
tvær staðreyndir hafa
leitt til þess að áhugi stór-
veldanna á norðurslóðum
hefur ekki einungis
kviknað heldur hefur þró-
unin síðustu þrjú til fjög-
ur árin orðið sú að þau leggja sérstaka
áherslu á svæðið. Koma Ísdrekans hingað
til lands síðastliðið sumar er ekki tilviljun.
Heimsókn Hillary Clinton til Grænlands
ekki heldur. Né stofnun sendiherraemb-
ættis norðurslóða í Singapúr fyrr á árinu.
Svo fátt eitt sé nefnt.
Mikil tækifæri bíða
Þróunin á norðurslóðum býður upp á
gríðarlega möguleika fyrir Íslendinga –
en aðeins ef við grípum tækifærin og þau
liggja einkum í þrennu:
Í fyrsta lagi fer þjónusta við fyrirtæki
sem hyggjast nýta náttúruauðlindir norð-
urhjarans sífellt vaxandi og ef fram held-
ur sem horfir verður hún mikil að um-
fangi. Talið er að jörð á Grænlandi sé
gríðarlega rík af málmum sem nýta megi
á hagkvæman hátt. Sá böggull fylgir þó
skammrifi að innviðir til að þjónusta
námafyrirtæki eru ekki fyrir hendi á
Grænlandi nema að litlu leyti. Jafnframt
er erfitt að koma þeim við þar sem landið
er gríðarstórt og þakið íshellu eins og allir
vita. Ísland hentar aftur á móti vel til að
þjónusta þessa starfsemi. Undanfarin 20
ár hafa flugvélar sem stunda bergmáls-
mælingar t.a.m. verið gerðar út frá Ak-
ureyri, auk þess sem stór hluti vöru- og
sjúkraflutninga með flugi til Grænlands
er stundaður þaðan. Hafnaraðstaða fyrir
norðan og austan er góð og öll þjónusta
fyrir hendi. Olíuleit við Austur-Grænland,
á Drekasvæðinu og jafnvel Gammasvæð-
inu þegar fram í sækir mun krefjast mik-
illa aðfanga og þjónustu.
sett þar en á SV-horninu. Það vantar ör-
yggisstuðning við flug og skipasiglingar á
svæðinu. Þá er nokkuð augljóst að vilji
borgaryfirvalda til að banna hern-
aðartengd tæki og tól innan borgarmark-
anna útilokar Reykjavík frá verkefninu.
Utanríkisráðuneytið hefur hér mikið verk
að vinna og ætti að gefa því mun meiri
vikt en ESB-gæluverkefnum í ljósi gríð-
arlegra hagsmuna Íslands til langrar
framtíðar. Vonandi breytist það í lok apríl
á næsta ári.
Rannsóknir á norðurslóðum
Það voru framsýnir einstaklingar sem
stóðu að stofnun Vilhjálms Stefánssonar
um norðurslóðarannsóknir fyrir 15 árum.
Þekking á norðurslóðum er orðin umtals-
verð á Íslandi og er talið að um 80 manns
starfi á Akureyri við rannsóknir á svæð-
inu og reki þaðan alþjóðleg verkefni, s.s.
PAME og CAFF. Ísland er fámennt land
og eðli máls samkvæmt eru fjármunir af
skornum skammti. Því skýtur það skökku
við að Alþjóðastofnun HÍ og félagsvís-
indadeild HÍ skuli ætla að setja á stofn
rannsóknarstofu í norðurslóðamálum.
Það þynnir út það góða starf sem nú er
unnið á sviðinu og leiðir til þess að slag-
kraftur okkar verður minni en ella. Það er
einföld staðreynd í rannsóknum að þekk-
ing á jafnvíðfeðmu málefni byggist upp
með stærðinni. Því eigum við Íslendingar
ekki að dreifa kröftunum. Við eigum að
nota takmarkaða fjármuni á einum stað
en ekki mörgum. Alþjóðastofnun, eins
ágæt og hún er, gæti stuðlað að öflun
gagnlegrar þekkingar á öðrum sviðum.
Það er ómögulegt að hún hramsi til sín
takmarkaða sjóði sem beinast að rann-
sóknum á norðurslóðum.
Þetta tækifæri eiga Íslend-
ingar að nýta sér. Jafnframt
eru miklar fiskiauðlindir undir
ísnum sem nýta má í framtíð-
inni. Það var því ekki klókt hjá
atvinnumálaráðherranum þeg-
ar hann lokaði á landanir
grænlenskra skipa síðasta
sumar. Viðbrögð Grænlend-
inga voru að semja við Kín-
verja um að senda verk-
smiðjuskip á svæðið til að taka
við aflanum. Vonandi verður
hægt að snúa ofan af þessari
einfeldningslegu ákvörðun ráð-
herrans í lok apríl á næsta ári.
Í öðru lagi virðast möguleikar til um-
skipunar varnings frá Asíu og N-Ameríku
innan seilingar eins og koma Ísdrekans
bar með sér. Bráðnun íss leiðir til þess að
siglingaleiðir til Asíu norðan við Rússland
stytta leiðir fyrir varning gríðarlega.
Þessa staðreynd eiga Íslendingar að nýta
sér. Finnafjörður er t.a.m. ákjósanlegur
staður fyrir umskipunarhöfn. Þar er að-
djúpt og nægt landrými. Sveitarfélög á
svæðinu hafa undirbúið þessa hugmynd
vel en stuðning vantar algjörlega frá
stjórnvöldum. Mikilvægt er að grípa gæs-
ina og hefja undirbúning og markaðs-
setningu hugmyndarinnar með nauðsyn-
legum stuðningi stjórnvalda. Lítil
sveitarfélög hafa ekki bolmagn til þess
ein. Þá er vert að minnast á að einkafyr-
irtæki á Akureyri sem og á landsvísu hafa
bundist samtökum um að markaðssetja
Eyjafjörð sem valkost fyrir þjónustu-
miðstöð á norðurslóðum, án þess að til
þess hafi komið opinber stuðningur. Hug-
urinn til þessa merkilega verkefnis breyt-
ist vonandi í lok apríl á næsta ári.
Í þriðja lagi gefur þróunin á norð-
urslóðum mikil tækifæri í geó-pólitískum
skilningi. Bæði hvað varðar öryggi á
svæðinu og þá aðstöðu sem Íslendingar
komast í gagnvart stórþjóðunum. Hér eru
sameiginlegir hagsmunir Bandaríkjanna
og Íslands augljósir. Í öryggismálum er
borðleggjandi að miðstöð björgunar á
norðurslóðum ætti að vera á Íslandi og þá
náttúrulega á Akureyri og Egilsstöðum. Í
tengslum við það mætti hugsa sér að
Landhelgisgæslan væri e.t.v. betur stað-
Eftir Tryggva Þór
Herbertsson » Þróunin á norður-
slóðum býður upp á
gríðarlega möguleika fyrir
Íslendinga – en aðeins ef
við grípum tækifærin …
Tryggvi Þór
Herbertsson
Höfundur er prófessor í hagfræði
og þingmaður.
Norðurslóðir