Morgunblaðið - 13.02.2013, Blaðsíða 22

FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Loðnugöngur vetrarins eruum ýmislegt frábrugðnarþví sem venjulegt mátelja í fræðunum. Nefna
má að um helmingur hrygningar-
stofnsins reyndist vera norður af
Hornbanka og Kögurgrunni í leið-
angri í síðustu viku. Annað sem
vekur eftirtekt er að tæpur helm-
ingur loðnunnar var pattaraleg
fjögurra ára loðna, sem hefur ekki
orðið kynþroska þriggja ára eins og
er meginreglan.
Í framhaldi af leiðangri Haf-
rannsóknastofnunar undir stjórn
Sveins Sveinbjörnssonar fiskifræð-
ings og félaga hans á rannsókna-
skipinu Árna Friðrikssyni var
loðnukvótinn aukinn á mánudag og
er heimilt að veiða alls 570 þúsund
tonn á vertíðinni. Á síðasta fisk-
veiðiári voru veidd 747 þúsund tonn
af loðnu og var það veruleg aukning
frá árunum á undan. Á níunda og tí-
unda áratugnum og kringum alda-
mót var loðnuaflinn stundum um og
yfir milljón lestir og sló öll met árin
1996 og 1997 þegar hann var um og
yfir 1,5 milljónum lesta.
Vegna óvissu um stærð loðnu-
stofnsins var ekki gefinn út upp-
hafskvóti í fyrrasumar. Það var hins
vegar gert eftir mælingar í október-
mánuði og þá miðað við 300 þúsund
tonn með fyrirvara um frekari mæl-
ingar í janúar.
Trúði ekki mælingunum
Í leiðangri fyrri hluta janúar
mældist fremsta gangan tiltölulega
veik þar sem hún var mæld norður
af Langanesi að Vestfjörðum og
mældist hrygningarstofninn aðeins
um 320 þúsund tonn. „Það var langt
undir væntingum miðað við mæl-
ingar um haustið og í raun trúði ég
aldrei á þessar mælingar,“ segir
Sveinn. „Takmarkanir voru á þess-
um rannsóknum því loðnan sem var
norður af Vestfjörðum, Kögur-
grunni og á utanverðu Grænlands-
sundi lá að ís og við komumst ekki
almennilega að henni allri fyrri
hlutann í janúar.“
Farið var af stað aftur til mæl-
inga síðari hluta janúar og loðnan
hafði þá þokast suður á bóginn og
var út af miðjum Austfjörðum. Hún
var samt um viku seinna á ferðinni
en venjulegast er og þó svo að tals-
Mælt og rannsakað í allan vetur
» Hafrannsóknastofnun lagði í lok október til að heildaraflamark
loðnu á vertíðinni yrði 300 þúsund tonn. Veiðar byrjuðu í lok nóvember.
» Í október var greint frá því að veiðistofn yrði að nýju mældur í jan-
úar/febrúar til samanburðar og tillögur um afla yrðu endurskoðaðar.
» Ráðherra ákvað 5. febrúar að heimila veiðar á 150 þúsund tonnum
af loðnu í viðbót. Byggt var á bráðabirgðaniðurstöðum fiskifræðinga.
» Á mánudag var 120 þús. tonnum bætt við áður útgefnar heimildir.
» Leyfilegur afli á vertíðinni er því 570 þús. tonn. Skv. samningum
við Norðmenn, Grænlendinga og Færeyinga fá þeir hlutdeild í aflanum.
» Um 470 þúsund tonn gætu komið í hlut Íslendinga á vertíðinni.
vert hefði bæst við var þó enn til-
tölulega lítið af loðnu þar og lóðn-
ingar dreifðar.
„Fyrir öllu Norðurlandi varð
vart við loðnu en það var ekki fyrr
en við komum á svæði norður af
Hornbanka og Kögurgrunni að við
komum í góðar lóðningar og helm-
ingur af hrygningarstofninum
reyndist vera á þessum slóðum um
miðja síðustu viku. Þetta er mjög
óvenjulegt, en hefur vissulega kom-
ið fyrir áður, t.d. 2001 en þá var
stærsti hluti veiðistofnsins á Vest-
fjarðamiðum um þetta leyti og gekk
síðar suður í Breiðafjörð, Faxaflóa
og suður fyrir Reykjanes til hrygn-
ingar,“ segir Sveinn.
Aðspurður segist hann telja
líklegt að um vestangöngu verði að
ræða í vetur og að einhver hluti
stofnsins að minnsta kosti gangi
suður með Vestfjörðum. Loðnan
sem var fyrir norðan Vestfirði fyrir
um tíu dögum nái einfaldlega ekki
að ganga austur um til hrygningar
við vestanvert landið.
Breyttar fæðisgöngur
Loðnan drepst að mestu að
lokinni hrygningu og aðeins mjög
lágt hlutfall hennar nær að hrygna
tvisvar sinnum á lífsleiðinni. Lang-
stærsti hluti loðnu hrygnir þriggja
ára og það vakti því athygli að 44%
skyldu vera af fjögurra ára loðnu í
veiðistofninum að þessu sinni. Slíkt
er þó ekki einsdæmi.
Á síðustu árum, eftir að hita-
stig sjávar hækkaði, hafa fæðis-
göngur loðnunnar á sumrin færst
vestar og nær Grænlandi. Minni
breytingar hafa hins vegar orðið á
hrygningargöngum þó svo að ýmis
tilbrigði hafi mátt finna á þessari
vertíð.
Loðnumælingar
65°
66°
67°
68°
26° 24° 22° 20° 18° 16° 14° 12° 10°
Heimild: Hafrannsóknarstofnun
Dreifing loðnu í mælingaleiðangrinum og leiðarlínur skipsins.
Stærð hringja gefur hlutfallslegan þéttleika loðnunnar.
Tilbrigði við venju-
bundnar loðnugöngur
22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kim-feðgarnirhafa lengi alið
þann draum í
brjósti að Norður-
Kórea verði kjarn-
orkuveldi með getu
til að ógna ekki að-
eins nágrönnum sínum heldur
einnig erkióvininum Banda-
ríkjunum. Þrisvar á síðustu ár-
um hafa þeir sprengt kjarn-
orkusprengjur í tilraunaskyni,
þá síðustu í gær. Þeir hafa líka
gert tilraunir með langdrægar
eldflaugar og tókst í desember
í fyrra að koma einni slíkri út í
geim.
Sérfræðingar telja flaug-
arnar ekki nákvæmar og
sprengjurnar ekki öflugar auk
þess sem Norður-Kóreumenn
búi ekki yfir getu til að gera úr
þessu tvennu hættulegt vopn.
Sem stendur kann þetta að
vera rétt, en óneitanlega virð-
ast þeir smám saman færast
nær markmiðinu og ekki er
hægt að útiloka að unga Kim
takist það sem föður hans ent-
ist ekki aldur til.
Ógnin sem heim-
inum stafar af
stjórn Kim Jong
Un er þess vegna
raunveruleg og full
ástæða fyrir þjóðir
heims að bregðast hart við
áframhaldandi framkvæmd
kjarnorkuáætlunar Norður-
Kóreu. Vandinn er þó sá að
Kim-feðgarnir hafa alla tíð lát-
ið sér fátt um finnast þó að aðr-
ar þjóðir hóti þvingunum og
kæra sig kollótta þó að almenn-
ingur í landinu líði skort og
jafnvel hungur vegna stjórnar-
stefnunnar.
Þrátt fyrir þetta kann að
vera að Kim mundi endurskoða
stefnuna ef hann fyndi að þau
ríki sem hann treystir helst á
að eiga góð samskipti við, Kína
og Rússland, tækju kjarnorku-
tilraununum þunglega. Í því
sambandi duga þó örugglega
ekki diplómatískar yfirlýsingar
eða hótanir sem aðeins er fylgt
lauslega eftir skamma stund.
Stjórnvöld í Norður-
Kóreu þokast smám
saman nær óhugn-
anlegu markmiðinu }
Kim og kjarnorkan
NágrannarÍslands ísuðri,
Skotar, eru mjög
uppteknir af spurn-
ingunni um sjálf-
stæði landshlutans
um þessar mundir. Sá flokkur
sem hefur ákafast barist fyrir
sjálfstæðu Skotlandi hefur eflst
mjög á síðustu árum. Ýmis
skref hafa verið samþykkt í
breska þinginu í átt til aukins
sjálfstæðis, en það hefur ekki
dugað til að deyfa baráttuand-
ann í sjálfstæðissinnum.
Stóru flokkarnir tveir á Bret-
landseyjum leggjast báðir gegn
kröfunni um sjálfstæði norður-
hluta eyjarinnar, en segjast þó
báðir viðurkenna sjálfsákvörð-
unarrétt Skota og mundu sætta
sig við niðurstöðu þeirra. En sé
aðeins horft til þrengstu flokks-
hagsmuna Íhalds- og Verka-
mannaflokks eru þeir harla ólík-
ir. Íhaldsflokkurinn hefur
nánast þurrkast út í Skotlandi
þar sem fylgið skiptist að mestu
á milli flokks sjálfstæðis- og
þjóðernissinna annars vegar og
Verkamannaflokksins hins veg-
ar.
Þykir mörgum Englend-
ingum nú orðið lítið til þess
koma að sjálfstæði skoska hlut-
ans sé sífellt eflt á meðan Skot-
ar fái áfram að senda fjölda
þingmanna til neðri málstof-
unnar og fjalla þar, jafnréttháir
öðrum þingmönnum, um marg-
vísleg lög og ákvarðanir sem að-
eins taka til enska hlutans, en
ekki að neinu leyti eða aðeins að
litlu til skoska hlut-
ans.
En þrátt fyrir
það mikla og vax-
andi fylgi, sem
skoskir sjálfstæð-
issinnar hafa hlotið
í kosningum, benda kannanir
um þessar mundir til þess að
sjálfstæðiskrafan muni falla í
þjóðaratkvæði Skota. Og virðist
munurinn vera að aukast. En
þrátt fyrir það fer fram marg-
víslegur undirbúningur, svo
Skotar geti brugðist rétt við, ef
niðurstaðan yrði óvænt önnur
en sú sem nú virðist líklegust.
Ein spurningin sem rædd
hefur verið er sú, hvort þá væri
rétt að Skotar tækju upp evru,
eins og flokkur sjálfstæðissinna
hefur helst viljað, þeir haldi
pundinu á sameiginlegu gjald-
miðlasvæði með sínum gömlu
bræðrum og Englandsbanka í
hlutverki seðlabanka beggja
eins og nú er eða taki upp eigin
mynt.
Vinnuhópur vísdómsmanna,
sem m.a. er skipaður mönnum á
borð við þá Joseph Stiglitz og
Jim Mirelles, sem fengið hafa
hagfræðiverðlaun sænska
seðlabankans, oft kennd við No-
bel, telur að öðlist Skotland
sjálfstæði eigi það samt að hafa
pundið sem sína mynt vegna
þess að landið sé nægjanlega
aðlagað öðrum hlutum Bret-
lands til þess að ekki sé þörf á
öðrum gjaldmiðli. Þessi niður-
staða og ekki síst höfuðrök-
semdin fyrir henni er eftirtekt-
arverð.
Fróðlegt er að fylgj-
ast með umræðum
um sjálfstæðismál
Skota}
Ein mynt dugar aðeins
keimlíkum þjóðum
Þ
að bar við fyrir stuttu að kona sem
staðið hefur í stjórnmálastarfi í
áratugi og gegnt ábyrgðarstöðum
lýsti því yfir að hún hygðist draga
sig í hlé, hætta afskiptum af
stjórnmálum. Stjórnmálaferill hennar hefur
verið skrautlegur og samhliða því sem hún
hefur farið með mikil völd þá hefur líka verið
hart að henni sótt úr ýmsum áttum, pólitískir
andstæðingar farið um hana hörðum orðum,
sakað um ýmsa glæpi og samherjar sumir
gagnrýnt hana líka. Þrátt fyrir það báru flest-
ir lof á hana þegar hún lýsti því að ferlinum
væri lokið, lofuðu hana fyrir starf sitt í al-
mannaþágu, elju og þolgæði.
Hillary Rodham Clinton lét af embætti sem
utanríkisráðherra Bandaríkjanna 1. febrúar
og daginn eftir kvaddi Jóhanna Sigurðar-
dóttir félaga sína á setningarfundi landsfundar Samfylk-
ingarinnar, en hún lét af formennsku í Samfylkingunni á
fundinum. Það vakti athygli mína að Jóhanna var ekki
kvödd með sömu virktum og Hillary Clinton og merki-
legt reyndar að lesa eftirmæli um störf hennar að stjórn-
málum í ríflega 33 ár – af því sem lesa má víða á vefsíðum
og í blöðum er því líkast sem hún sé einn mesti þrjótur
sem Ísland hefur alið, sannkölluð fordæða.
Margir þeir sem nú veitast að Jóhönnu Sigurðardóttur
gera það af pólitískum dónaskap. Undir liggur þó oftar
en ekki andúð á konum í valdastólum sem má aftur rekja
til þeirra ranghugmynda sem okkur miðaldra körlum
voru innrættar frá blautu barnsbeini. Þeir
sem draga það í efa geta dundað sér við það
að telja konur í þeim ritum fyrri tíma þar sem
birt er skrá yfir merka Íslendinga eins og svo
var kallað, eða brautryðjendur. Nefni sem
dæmi bækur og bókaflokka sem bera heitið
Merkir Íslendingar, þar sem fátt er um konur
ef þær sjást þá á annað borð. Hvað heldur þú,
lesandi góður, að það séu margar konur tald-
ar merkir Íslendingar?
Líklegt þykir mér að margir muni furða sig
á hausatalningunni, en vandast málið þegar
svara er leitað; þeir sem hafna þeirri skýr-
ingu að um sé að kenna vantrú á konur og/eða
andúð vilja þá væntanlega meina það að þær
séu bara lakari og lélegri en karlar, eða hvað?
Valið í þessar bækur er birtingarmynd við-
horfa allt frá kristnitöku fram á okkar daga
og þeir sem skrifuðu bækurnar, miðaldra karlmenn,
gerðu sér hugsanlega ekki grein fyrir því að þeir væru að
ganga framhjá helmingi þjóðarinnar. Ég nefni hér við-
horf miðaldra karla, en andúð á konum spyr ekki um ald-
ur og ekki um kynferði heldur eins og sannast hefur á
þeim svívirðingum sem dunið hafa á Jóhönnu Sigurðar-
dóttur á undanförnum vikum og munu eflaust dynja
næstu vikur. Þess sér og víðar stað að hlutverk kvenna
er iðulega talið ómerkilegra og veigaminna en það sem
karlar hafast að. Ert þú til í að taka þátt í að breyta því,
kæri lesandi? Þó að þú sért kannski miðaldra karl-
maður? arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Viðhorf miðaldra karla
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon