Morgunblaðið - 27.03.2013, Blaðsíða 4

SVIÐSLJÓS
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
Ríkisútgjöld þöndust jafnt og þétt út
frá árinu 1998 og til ársins 2008, sé
miðað við verðlag hvers og eins árs.
Þetta kemur fram í svari Katrínar
Júlíusdóttur, fjármála- og efnahags-
ráðherra, við fyrirspurn Einars K.
Guðfinnssonar, þingmanns Sjálf-
stæðisflokksins. Séu ríkisútgjöld yfir
sama tímabil skoðuð út frá núver-
andi verðlagi sést að þau hækkuðu í
heildina litið umtalsvert þó að þau
hafi einstaka sinnum lækkað á milli
ára. Hinsvegar er hækkun ríkisút-
gjalda stöðug ef miðað er við núver-
andi verðlag og óreglulegum liðum
og vaxtagjöldum sleppt.
Velferðarmálin hækkuðu líka
Árið 1998 voru útgjöld ríkisins, að
frátöldum óreglulegum liðum og
vaxtagjöldum, 356,7 milljarðar á
verðlagi ársins 2013. Árið 2005 höfðu
þau hækkað upp í 449,9 milljarða,
487,1 milljarða árið 2007 en árið 2008
námu þau 511,2 milljörðum króna.
Þá hækkuðu útgjöld ríkisins vegna
velferðarkerfisins umtalsvert á
þessu tímabili. Þannig hækkuðu rík-
isútgjöld vegna heilbrigðismála,
miðað við sömu forsendur og hér að
ofan, úr 102,1 milljarði árið 1998 upp
í 146,4 milljarða árið 2008. Þá hækk-
uðu á sama tímabili útgjöld vegna
fræðslumála úr 37,7 milljörðum upp í
56,8 milljarða og útgjöld vegna al-
mannatrygginga og velferðarmála
úr 78,4 milljörðum upp í 106,8 millj-
arða.
Ef ríkisútgjöld á umræddu tíma-
bili eru skoðuð sem hlutfall af vergri
landsframleiðslu sést einnig nokkur
hækkun. Þannig voru heildarútgjöld
ríkissjóðs 31,7% af vergri landsfram-
leiðslu árið 1998 en 45,8% árið 2008.
Sé óreglulegum liðum hinsvegar
sleppt voru þau 26,9% árið 1998 en
28,8% áratugi seinna.
Í svari ráðherrans kemur fram að
ef litið er til tímabilsins 1998 til 2011
þá séu almannatrygginga- og vel-
ferðarmál, heilbrigðismál og
fræðslumál útgjaldamestu flokkarn-
ir í rekstri ríkissjóðs þegar óreglu-
legir liðir og vaxtagjöld eru frátalin.
Hlutfallsleg aukning framlaga til
þessara málaflokka á fyrrgreindu
tímabili nemur 25-54%. Þá kemur
jafnframt fram í svari ráðherrans að
framlög til almannatrygginga og vel-
ferðarmála hafi hækkað mest í krón-
um talið frá árinu 1998, eða um rúma
42 milljarða króna (54%) á föstu
verðlagi. Séu atvinnuleysisbætur
meðtaldar nemur hækkunin hins-
vegar 62 milljörðum (73%). Framlög
til heilbrigðismála hækkuðu um 26
milljarða (25%) á tímabilinu 1998 til
2011. Þá nam hækkunin á framlög-
um til fræðslumála á sama tímabili
13,3 milljörðum króna (35%).
Meira en hann ímyndaði sér
„Ég hafði auðvitað gert mér grein
fyrir því að það var stefna þáverandi
stjórnvalda að hyggja sérstaklega að
þessum málaflokkum en hinsvegar
má segja að þetta hafi staðfest það
sem ég hafði talið en þó þannig að
þessi vöxtur er meiri en hafði ímynd-
að mér,“ segir Einar aðspurður
hvort tölurnar sem birtast í svarinu
hafi komið honum á óvart. Þá bendir
hann á að menn hafi haldið því fram
að skattalækkanir, sem þarna áttu
sér stað, hafi orðið þess valdandi að
ríkisvaldið hafi ekki getað sinnt ýms-
um málaflokkum en þessar tölur
sýni hið gagnstæða.
„Það sem gerðist var auðvitað það
að umsvifin í þjóðarbúinu jukust og
þau umsvif voru notuð til þess ein-
mitt að beina fjármagni inn í vel-
ferðarhluta fjárlaganna,“ segir
Einar í samtali við blaðamann og
bætir við: „Að minnsta kosti sýn-
ist mér að fullyrðingar um að á
þessum árum hafi ríkt einhver
skefjalaus frjálshyggja, eða ný-
frjálshyggja, komi alls ekki
heim og saman við þess-
ar staðreyndir.“
Útgjöld ríkisins þöndust út
 Aukning ríkisútgjalda á góðærisárunum var umtalsverð samkvæmt svari fjármálaráðherra
 Á tímabilinu 1998 til 2011 var mest aukning í útgjöldum vegna almannatrygginga og velferðarmála
Skipting ríkisútgjalda í A-hluta ríkissjóðs eftir málaflokkum 1998–2011
Á verðlagi ársins 2013 Á verðlagi 2013 án óreglulegra liða og vaxtagjalda
1998 2011
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Fræðslumál Heilbrigðismál Almannatryggingar og velferðarmál Samtals
37,7
84,6
102,1
463,2
1998 2011
51,0
150,0
128,0
628,9
37,7
78,4
102,1
356,7
51,0
120,5
128,0
463,5
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. MARS 2013
Ómissandi
Hrein íslensk náttúruafurð ms.is
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
5
7
18
1
„Það sem þetta svar leiðir
greinilega í ljós er að það hefur
orðið mjög mikill vöxtur ríkis-
útgjalda á þessu árabili frá
árinu 1998 og fram til 2008,
sem stangast náttúrlega al-
gjörlega á við mikið af þeim
áróðri sem haldið hefur verið
fram á síðustu árum um að
þetta hafi verið valdatímabil
sem einkenndist af frjálshyggju,
niðurskurði og skilningsleysi
gagnvart ýmsum velferð-
armálum,“ segir Einar K. Guð-
finnsson spurður út í svar fjár-
málaráðherra.
Einar bendir jafnframt á að
það komi glöggt fram í skýrsl-
unni að vöxtur útgjalda til heil-
brigðis- og velferðarmála sé
mjög mikill og meiri en nemur
meðaltali útgjaldaaukningar
ríkisins. „Ég held að þessar töl-
ur afsanni allt þetta tal og und-
irstriki það að þau stjórn-
völd sem þá voru við völd
gættu þess að auka hlut-
fallslega hvað mest út-
gjöld til velferðar-, heil-
brigðis- og menntamála,“
segir Einar í samtali
við blaða-
mann.
„Stangast á
við áróður“
ENGIN FRJÁLSHYGGJA
Einar K.
Guðfinnsson
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Einhleypir Íslendingar greiddu að
meðaltali um 34,5% af launum sínum í
skatt og launatengd gjöld á árinu
2012 eða um 5,7% meira en árið 2000
þegar hlutfallið var 28,8%. Hlutfallið
hefur hækkað um 4 prósentustig síð-
an 2009 þegar það var 30,5%.
Þetta kemur fram í nýjum tölum
frá Efnahags- og framfarastofn-
uninni í París, OECD, en hún gefur
árlega út skýrslu um skattbyrði í
aðildarríkjum samtakanna.
Skilar þessi skattbyrði Íslandi í 22
sæti af 34 hjá OECD en ríkið með
lægstu skattana er í efsta sætinu.
Í þessum tölum er miðað við
meðalskattbyrði einhleypra og
meðallaun í einkageiranum.
Var hlutfallið 35,6% hjá þessu hópi
að meðaltali hjá OECD 2012, 35,1%
2009 og 36,7% árið 2000. Við þessa
greiningu er horft til hlutdeildar
skatta og launatengdra gjalda af
heildarlaunakostnaði launagreiðand-
ans vegna viðkomandi starfsmanns
og fundinn úr svonefndur skatt-
fleygur. Er hann því mismunur
heildarlaunakostnaðar annars vegar
og skatta og launatengdra gjalda hins
vegar.
Hækkaði úr 13,1% í 22,7%
Sérfræðingar OECD skoða einnig
skattbyrði hjóna og sambýlisfólks þar
sem annar aðilinn er útivinnandi.
Leiðir rannsókn þeirra í ljós að
skattbyrði á þennan hóp á Íslandi
jókst úr 13,1% árið 2000 í 22,7% árið
2012 eða um 9,6%. Hækkaði hlutfallið
þar af um 7,7 prósentustig árin 2009
til 2012, er það fór úr 15% í 22,7%.
Þessu var öfugt farið hjá sama hópi
í viðmiðunarríkjum OECD á árunum
frá 2000 til 2009 en þá lækkaði skatta-
hlutfallið úr 27,7% niður í 26,1%. Er
þá tekið tillit til þess að hlutfallið
hækkaði um 1,2 prósentustig milli ára
2009 og 2012. Horft er til meðallauna
í einkageiranum hjá þessum hópi.
Skattar á einstæða foreldra á Ís-
landi með tvö börn hækkuðu einnig á
tímabilinu, fóru úr 5,7% árið 2000 í
20,6% árið 2012. Þar af hækkuðu þeir
um 8,5 prósentustig tímabilið 2009 til
2012 er hlutfallið fór úr 12,1% í 20,6%.
Er hér miðað við einstæða foreldra
sem hafa 67% af meðallaunum í
einkageiranum hjá sama hópi. Skatt-
ar á þennan hóp voru að meðaltali
18,7% hjá OECD árið 2000 en lækk-
uðu svo í 15,5% árið 2009. Þeir hækk-
uðu síðan í 16,8% 2012.
Loks má nefna að tölur stofnunar-
innar benda til að skattar á Íslandi á
hjón og sambýlisfólk með tvö börn
þar sem báðir eru útivinnandi hækk-
uðu úr 25,4% árið 2000 í 26,9% árið
2009 og í 32,5% árið 2012. Er hér mið-
að við hjón og sambýlisfólk sem hafa
annars vegar 100% og hins vegar 67%
af meðaltekjum þessa viðmiðunar-
hóps.
Til samanburðar var hlutfallið hjá
þessum hóp í OECD 32,1% árið 2000,
29,9% árið 2009 og 30,8% 2012.
Skattbyrði hefur aukist
mun meira á Íslandi
 Samanburður á sköttum á Íslandi og í OECD-ríkjunum
Morgunblaðið/hag
Á kaffihúsinu Íslendingar halda minna eftir af launum sínum en áður.
Karl á þrítugsaldri var í gær í Hér-
aðsdómi Reykjavíkur úrskurðaður í
farbann til 23. apríl að kröfu lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu í
tengslum við rannsókn hennar á and-
láti stúlkubarns í austurborg Reykja-
víkur um næstsíðustu helgi, en mað-
urinn er faðir stúlkunnar, sem var
fimm mánaða gömul.
Nánari bráðabirgðaniðurstöður
réttarlæknisfræðilegrar rannsóknar
renna stoðum undir að andlát barns-
ins megi rekja til svokallaðs „Shaken
baby syndrome“, þ.e. að barnið hafi
verið hrist það harkalega að það hafi
orsakað blæðingar inn á heila þess,
samkvæmt tilkynningu frá lögregl-
unni á höfuðborg-
arsvæðinu.
Í tilkynning-
unni segir að far-
bann sé til að
tryggja nærveru
sakbornings á
landinu á meðan
málið er til með-
ferðar í réttar-
vörslukerfinu.
Rannsóknarhags-
munir voru ekki lengur taldir fyrir
hendi og því var ekki lögð fram krafa
um gæsluvarðhald á þeim forsendum,
né var gæsluvarðhald talið nauðsyn-
legt með tilliti til almannahagsmuna.
Faðirinn var úrskurð-
aður í farbann
Héraðsdómur
Reykjavíkur