Morgunblaðið - 22.05.2013, Síða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. MAÍ 2013
Á fallegum og notalegum stað
á 5. hæð Perlunnar
Aðeins 2.150 kr. á mann
Næg bílastæði
ERFIDRYKKJUR
Perlan • Sími 562 0200 • Fax 562 0207 • perlan@perlan.is
Pantanir
í síma
562 0200
Hús verslunarinnar, Kringlunni 7 – har@har.is – s. 568 8305
Hárburstinn
sem leysir
allar flækjur
Losaðu þig við byrðina
- aðeins 350 grömm
VELECTA HÁRBLÁSARAR
NOTAÐIR AF FAGMÖNNUM
Snilld fyrir hárið
HÁR
Dreifingaraðili
I.
Það var sumarið
1936, að ég kom fyrst
til dvalar hjá þeim
ágætishjónum Þuríði
Einarsdóttur og Þór-
halli Hallgrímssyni í
Vogum. Dvaldi ég
þar næstu fjögur
sumur og er sá tími
mér ógleymanlegur.
Vogungar ræktuðu
kartöflur í Bjarnarflagi. Þar var
jarðhiti, enginn arfi og uppskera
þegar í lok júlí. Vorum við strák-
arnir sendir upp í Bjarnarflag í
lok júlí að sækja kartöflur í soðið.
Gufusuðum við nokkrar þær
stærstu og snæddum á staðnum. Í
september var svo aðalupp-
skerutíminn og þá var vetrarforð-
inn tryggður með frábærri upp-
skeru.
II.
Nú er það árið 1939 að stofnað
er hlutafélagið Brennisteinn í
þeim tilgangi að vinna þar brenni-
stein til útflutnings.
Helstu stofnendur
voru Jón E. Vestdal
(1908-1979), Ragnar
Jónsson bókaútgef-
andi (1904-1984) og
Þorvaldur Thoroddsen
forstjóri í Ljóma hf.
(1901-1997). Ráðinn
var verksmiðjustjóri,
sem ég kann ekki nafn
á og verkstjóri Krist-
inn Ólafsson frá Kiða-
felli í Kjós (1905-
1982). Var keyptur bræðsluofn
mikill og reist utan um hann hús
úr timbri. Hitastigið í ofninum var
mest 1200°C svo hið óhjákvæmi-
lega gerðist. Þegar þeir tvímenn-
ingarnir sátu að tafli í matartím-
anum milli 12 og 13, þá gekk
skákin illa upp, svo þeir tefldu að-
eins fram yfir matartímann, sem
bjargaði lífi þeirra, því ofninn
sprakk og húsið alelda á svip-
stundu. Slökkvistarf hófst strax og
fréttist um eldsvoðann. Vatn sótt í
tunnum í Langavog í Stekkjar-
haga í Vogalandi og í Helguvog
skammt frá Syðri-Höfða í landi
Reykjahlíðar. Slökkvitilraunirnar
dugðu skammt og brann allt til
kaldra kola.
III.
Kísiliðjan var stofnuð árið 1966
og var sóttur kísilleir út í Mývatn
og botngróðri vatnsins raskað svo,
að silungsveiði stórminnkaði. En
Landeyðingarmenn láta sér ekki
segjast. Þó að kvikmyndin Hvellur
ætti að sýna þeim, að Mývetn-
ingum er mjög annt um lífríki
vatnsins, þá skal enn reynt að
virkja í Bjarnarflagi. Mikil and-
staða er fyrir slíkum virkjunum og
er von, að mönnum skiljist alvara
þessa máls áður en Hvellur II
verður að veruleika. Eyðilegging
Lagarfljóts ætti að verða mönnum
víti til varnaðar.
Mývatn er dýrgripur, sem á
hvergi sinn líka í heiminum
Eftir Leif
Sveinsson
Leifur Sveinsson
»Kísiliðjan var
stofnuð árið 1966
og var sóttur kísilleir
út í Mývatn.
Höfundur er lögfræðingur.
Ísland er í ein-
stakri stöðu vegna
þekkingar á erfðaefni
Íslendinga. Með
rannsóknum vísinda-
manna Íslenskrar
erfðagreiningar ligg-
ur fyrir nákvæm
kortlagning á þessu
stafrófi lífsins í ís-
lenskri þjóð, ná-
kvæmari en hjá
nokkurri annarri þjóð. Elín Hirst,
nýkjörinn þingmaður, vekur at-
hygli á að þessar upplýsingar
kynnu að hafa rykfallið ef Angel-
ina Jolie hefði ekki stigið fram og
vakið athygli á erfðaupplýsingum
og nýtingu þeirra í heilbrigð-
isþjónustu. Leikkonan hefur upp-
lifað hvernig það er að þekkja erf-
iðar staðreyndir um eigið
erfðaefni. Með haldgóðum upplýs-
ingum um afleiðingar þess að gera
ekkert og fyrirliggjandi rann-
sóknum á þeim úrræðum sem
henni stóðu til boða, gat hún tekið
upplýsta ákvörðun. Í kjölfarið
vakti hún athygli á þessu mik-
ilvæga máli.
Áður en Angelina Jolie steig
fram var mikilvæg umræða þegar
hafin hér á landi. Vinnufundur var
m.a. haldinn í Skálholti í boði
Landspítala, Íslenskrar erfða-
greiningar, Læknadeildar og Sið-
fræðistofnunar Háskóla Íslands
10.-11. maí síðastliðinn. Efni þess
fundar var að ræða stöðu og tæki-
færi íslenska heilbrigðiskerfisins
vegna rannsókna á erfðamengi Ís-
lendinga. Niðurstaða fundarins var
meðal annars að hefja umræðu
meðal almennings um þetta mik-
ilvæga mál og kanna hvort og
hvernig mætti nýta
þessar upplýsingar í
samræmi við lög og
reglur sem um slíkar
upplýsingar gildir.
Ef Íslendingar taka
það stóra skref að
nýta í auknum mæli
þekkingu á erfða-
mengi þjóðarinnar til
forvarna og markviss-
ari greininga og með-
ferða skiptir meg-
inmáli að það sé gert af vandvirkni
og metnaði og með hagsmuni
hvers einstaklings í huga.
Við stöndum því á tímamótum.
Þekking okkar á erfðamengi þjóð-
arinnar getur skapað mikil tæki-
færi en um leið setur hún mikla
ábyrgð á herðar heilbrigðisþjón-
ustu, vísinda- og fræðasamfélags
og stjórnvalda. Ég tel heilbrigð-
isþjónustuna og vísinda- og fræða-
samfélagið reiðubúin að axla þessa
ábyrgð. Stuðningur stjórnvalda
mun hins vegar skipta sköpum. Á
endanum þarf þetta að vera sam-
eiginleg ákvörðun þar sem hags-
munir landsmanna allra verða í
fyrirrúmi.
Erfðamengi
Íslendinga í þágu
landsmanna allra
Eftir Magnús Karl
Magnússon
Magnús Karl Magnússon
» Ísland er í einstakri
stöðu vegna viða-
mikilla rannsókna á
erfðamengi Íslendinga.
Slíkri stöðu fylgir bæði
ábyrgð og tækifæri fyrir
íslenskt samfélag.
Höfundur er prófessor og varaforseti
læknadeildar Háskóla Íslands.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| norir@mbl.is
14 borð í Gullsmára
Spilað var á 14 borðum í Gull-
smára, fimmtudaginn 16. maí.
Úrslit í N/S:
Birgir Ísleifsson – Jóhann Ólafsson 334
Guðrún Hinriksd. – Haukur Hannesson 298
Leifur Jóhanness. – Guðm. Magnússon 298
Guðlaugur Nielsen – Pétur Antonsson 294
Jón Bjarnar – Katarínus Jónsson 290
A/V
Ásgr. Aðalsteinss. – Viðar Valdimarsson
332
Sigurður Njálsson – Pétur Jónsson 320
Rósmundur Jónsson – Bergur Þorleifss. 296
Sigurður Björnss. – Stefán Friðbjarnar 287
Anna Hauksd. – Hulda Jónasard. 285
Ekki verður spilað á mánudaginn
20. maí (2. í hvítasunnu), en spila-
mennsku verður fram haldið næsta
fimmtudag.
Félag eldri borgara,
Stangarhyl
Fimmtudaginn 16. maí var spil-
aður tvímenningur hjá Bridsdeild
Félags eldri borgara, Stangarhyl 4,
Reykjavík. Keppt var á 11 borðum.
Meðalskor var 216 stig. Efstir urðu í
N/S
Ægir Ferdinandss. – Helgi Hallgrímss. 268
Guðm. Sigursteinss. – Unnar A. Guðmss.
245
Jón Þ. Karlsson – Jón Hákon Jónss. 233
Örn Isebarn – Örn Ingólfsson 230
A/V
Albert Þorsteinsson – Bragi Björnsson 289
Bjarni Guðnason – Guðm. K. Steinbach 257
Bergur Ingimundars. – Axel Lárusson 255
Oddur Halldórss. – Ragnar Björnsson 254