Morgunblaðið - 09.07.2013, Blaðsíða 12

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Viðskiptabankar og sparisjóðir lán-
uðu 2,232 milljarða í verðtryggð
íbúðalán í maí borið saman við 2,027
milljarða í óverðtryggð íbúðalán í
maí. Við þetta bætast verðtryggð
íbúðalán Íbúðalánasjóðs og lífeyris-
sjóðanna og eru verðtryggð lán því
aftur orðin algengustu lánin á íbúða-
markaði eftir tímabundið skeið í kjöl-
far efnahagshrunsins þar sem óverð-
tryggðu lánin voru algengari.
Fyrstu fimm mánuði ársins lánuðu
viðskiptabankarnir og sparisjóðirnir
út 6,88 milljarða í verðtryggð íbúða-
lán en 10,18 milljarða í óverðtryggð
íbúðalán. Til samanburðar lánuðu líf-
eyrissjóðirnir út 3,3 milljarða í verð-
tryggðum íbúðalánum á fyrstu fimm
mánuðum ársins. Til viðbótar lánaði
Íbúðalánasjóður út 3,58 milljarða af
verðtryggðum lánum á sama tímabili
og eru samanlögð verðtryggð íbúða-
lán því um 13,8 milljarðar á fyrstu
fimm mánuðum ársins. Er veltan af
verðtryggðum íbúðalánum því orðin
meiri en af óverðtryggðum.
Alls stóðu óverðtryggð íbúðalán
hjá bönkum og sparisjóðum í 120,7
milljörðum í lok maí á þessu ári en
verðtryggð íbúðalán í 256,2 millj-
örðum. Höfðu óverðtryggðu lánin þá
aukist um 22,3 milljarða síðan í maí
2012 en verðtryggðu lánin um 22
milljarða króna.
Ný verðtryggð íbúðalán í fyrra
voru 30,2 milljarðar en ný óverð-
tryggð íbúðalán 35,9 milljarðar, sam-
kvæmt upplýsingum frá Seðlabanka
Íslands en ofangreindar tölur um
lánaflokkana tvo eru fengnar frá sér-
fræðingi bankans.
Kjörin voru óvenju góð
Að sögn Gústafs Steingrímssonar,
sérfræðings hjá Landsbankanum,
voru kjörin á nýjum óverðtryggðum
húsnæðislánum í upphafi síðasta árs
óvenju góð. Raunvextir á þeim hafi
verið talsvert lægri en af sambæri-
legum verðtryggðum lánum, miðað
við verðbólguna á þeim tíma. „Svo
virðist sem bankarnir hafi farið í
ákveðið markaðsátak í þessum flokki
lána og þess vegna verðlagt þau með
þessum hætti. Einnig kunna bank-
arnir að hafa viljað auka lánsfjáreftir-
spurn á húsnæðislánum en þeir hafa
upplifað almennt fremur litla
lánsfjáreftirspurn á síðustu miss-
erum,“ segir Gústaf.
Ekki lengur afgerandi
Ingólfur Bender, forstöðumaður
Greiningar Íslandsbanka, segir veru-
lega hafa dregið saman milli verð-
tryggðra og óverðtryggðra íbúðalána
á markaðnum.
„Það sem hefur breyst er að óverð-
tryggðu lánin eru ekki nær einu lánin
sem eru lánuð út eins og var á tíma-
bili eftir hrun. Á tímabili voru neyt-
endur nær einvörðungu að taka
óverðtryggð lán en nú taka menn líka
verðtryggð lán. Ég held að það teng-
ist ekki aðeins kjörunum sem slíkum.
Þetta tengist líka umræðunni. Eftir
hrunið var mjög neikvæð umræða um
verðtryggð lán. Menn hafa áttað sig á
að óverðtryggðu lánin fela líka í sér
áhættu.“
Vextirnir haldist óbreyttir
– Hver má ætla að þróun verð-
bólgu og vaxta verði í bráð?
„Við spáum því að vextir Seðla-
bankans haldist óbreyttir út árið en
hækki í tveim lotum um samtals 0,5
prósentur á næsta ári. Við erum held-
ur svartsýnni á þróun verðbólgunnar
en Seðlabankinn til lengri tíma. Við
teljum að krónan muni veikjast í
haust, þrátt fyrir yfirlýsta stefnu
Seðlabankans um að halda krónunni
þar sem hún er nú [innsk., þ.e. að
gengi krónu haldist á sama bili].
Þá koma til kjarasamningar í haust
en þar teljum við að séu miklar vænt-
ingar um bæði launahækkanir og að-
komu ríkisvaldsins, til dæmis með
skattalækkunum. Við þetta bætast
kröfur um eftirgjöf af skuldum heim-
ilanna sem gætu orðið verðbólguvald-
ur, jafnvel áður en að henni kemur í
gegnum væntingar.
Við spáum því að verðbólgan verði
á milli 3-4% næstu tvö árin,“ segir
Ingólfur um horfurnar í hagkerfinu á
næstu misserum.
Að sögn Hafsteins Gunnars
Haukssonar, sérfræðings hjá grein-
ingardeild Arion banka, hefur
greiðslubyrði lána mikið að segja
þegar neytendur ákveða hvort þeir
velji verðtryggð eða óverðtryggð lán.
„Það getur munað svo miklu á verð-
tryggðum og óverðtryggðum lánum,“
segir Hafsteinn Gunnar.
Má í þessu samhengi benda á að á
vef Arion banka eru tekin dæmi af
greiðslubyrði 20 milljóna króna láns
af fasteign sem kostar 25 milljónir
króna. Afborganir af óverðtryggðu 20
milljóna króna láni eru 127.864 krón-
ur á mánuði en 86.425 af verðtryggðu
láni fremst á lánstímanum.
Í samningslok hefur verið greidd
61.374.601 króna af óverðtryggða lán-
inu en 36.408.605 krónur af verð-
tryggða láninu. Skal tekið fram að
ekki er reiknað með verðbótum
vegna verðtryggingar af verðtryggða
láninu og telst það ekki raunhæft í
ljósi reynslunnar.
Bára Mjöll Þórðardóttir, sérfræð-
ingur á samskiptasviði Arion banka,
segir greiðslubyrðina vega þungt.
Blanda saman lánakostum
„Þegar bankinn hóf að bjóða óverð-
tryggð íbúðalán í september 2011 tók
mikill meirihluti lántaka slík lán.
Hlutfallið milli verðtryggðra og
óverðtryggðra lána hefur hins vegar
verið að breytast jafnt og þétt og nú
er svo komið að um helmingur lán-
takenda velur verðtryggð lán. Það er
einnig mikið um það að fólk velji
blönduð íbúðalán, en þá er hluti
þeirra verðtryggður og hluti óverð-
tryggður. Það er ekki hægt að alhæfa
um af hverju þessi þróun á sér stað
en líklegt er að hærri vextir hafi áhrif
þar sem þeir hafa áhrif á greiðslu-
byrði lánanna.“
Ásgeir Jónsson, lektor í hagfræði
hjá Háskóla Íslands, segir verð-
tryggð lán bjóða upp á þann hvata að
gera lántakendum kleift að kaupa
stærra húsnæði en hærri greiðslu-
byrði óverðtryggðra lána leyfi.
„Krafa verðtryggðra skuldabréfa
hefur lækkað síðustu misserin.
Skuldabréfaútboð bankanna hafa
gengið mjög vel, þ.e. sértryggð útboð
með veðum í fasteignum. Það hefur
haft í för með sér að viðmiðunarvextir
bankanna hafa lækkað,“ segir Ásgeir
og bendir á að greiðslubyrði óverð-
tryggðra lána sé mun þyngri en verð-
tryggðra. „Það er meiri hvati fyrir
fólk að taka verðtryggð lán, enda get-
ur það m.a. keypt stærra húsnæði
með þeim,“ segir Ásgeir sem bendir á
að deyfð yfir hagkerfinu í fyrravetur
og væntingar um að Seðlabankinn
hækki ekki vexti í bráð eigi þátt í að
langtímavextir fari lækkandi.
„Það kæmi mér ekki á óvart að
bankarnir myndu bæta kjör sín til
fólks síðar á árinu. Vextir hafa sjald-
an eða aldrei verið jafn lágir og núna.
Verð á fasteignamarkaði veltur á
ýmsum þáttum og skiptir lágt vaxta-
stig þar miklu. Kjörin til að fjár-
magna íbúðakaup eru virkilega góð.
Það er hins vegar mikil skuldsetning í
hagkerfinu og tekjur fólks hafa staðið
í stað. Það heldur aftur af frekari
bata á fasteignamarkaði.“
Verðtryggð íbúðalán aftur algengust
 Eru komin fram úr óverðtryggðum lánum  Sérfræðingar segja minni greiðslubyrði eiga þátt í að
neytendur velji verðtryggð lán  Margir kjósa blöndu af verðtryggðum og óverðtryggðum lánum
Útlán banka og sparisjóða til heimila síðustu 18 mánuði
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
des.´11 maí.´13
Alls heimili
Alls heimili – íbúðalán
Óverðtryggð skuldabréf heimili
Óverðtryggð skuldabréf heimili – íbúðalán
Verðtryggð skuldabréf heimili
Verðtryggð skuldabréf heimili – íbúðalán
Heimild: Seðlabanki ÍslandsTölur eru í milljónum króna
535.928
302.687
287.141
218.257
140.066
79.548
616.887
378.607
327.507
256.208
187.917
120.732
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2013
Svarið við spurningu dagsins
Fylgifiskar - Suðurlandsbraut 10, 108 Rvk - Sími 533 1300 - fylgifiskar.is
tilbúnar í pottinn heima
Fiskisúpur í Fylgifiskum
Verð 1.790 kr/ltr
Súpan kemur í fötu en fiskinum er pakkað sér.
Eldunaraðferð þegar heim er komið: Súpan er hituð upp að suðu, fiskinum er jafnað út milli súpudiska
eða settur í pottinn um leið og súpan er borin fram.
Hvað þarftu mikið?
Súpa sem aðalréttur – 0,5 ltr/mann Súpa sem forréttur – 0,25 ltr/mann
Háskóli Íslands og Kaliforn-
íuháskóli í Santa Barbara (UCSB),
hafa endurnýjað samstarfssamning
sinn.
Fram kemur í tilkynningu frá HÍ
að skólarnir tveir hafi upphaflega
gert með sér samstarfssamning ár-
ið 2000 og sá samningur verið end-
urnýjaður árið 2006. Samningurinn
var sá fyrsti sem UCSB gerði við
erlendan háskóla og kveður m.a. á
um starfsmanna- og nemendaskipti
auk rannsóknasamstarfs. Um 60
nemendur HÍ hafa tekið hluta af
námi sínu við UCSB og sumir
þeirra stundað framhaldsnám við
skólann í kjölfarið. Þá hafa margir
akademískir starfsmenn Háskóla
Íslands dvalið við UCSB við rann-
sóknastörf. Á móti hafa nemendur
og kennarar frá UCSB dvalið við
Háskóla Íslands, flestir við jarðvís-
indadeild.
Samningurinn nú er til 10 ára og
við hann eru viðaukar sem snúa að
samstarfi einstakra fræðasviða.
Undirskrift Kristín Ingólfsdóttir, rektor
HÍ, og Björn Birnir, prófessor við UCBS.
Nýr samningur við
Kaliforníuháskóla
Ráðstefna Al-
þjóðasambands
esperantista
verður í Hörpu í
Reykjavík dag-
ana 20.-27. júlí.
Samkvæmt
upplýsingum frá
Hörpu koma
rúmlega 1.000
manns á ráð-
stefnuna og
margir koma til Íslands ásamt
fjölskyldum sínum og framlengja
dvöl sína hér á landi.
Tungumálið esperanto var
fyrst kynnt fyrir 125 árum og er
nú orðið eitt þeirra 100 tungu-
mála sem mest eru notuð af
þeim 6.800 tungumálum sem töl-
uð eru í heiminum um þessar
mundir.
Esperantistar á
ráðstefnu í Hörpu
Ráðstefnan verður
í Hörpu.
Samtök ferðaþjónustunnar hafa
sent frá sér ályktun þar sem for-
dæmd er sú ákvörðun sjávarútvegs-
ráðherra, að minnka hvalaskoð-
unarsvæðið í Faxaflóa.
Er þess krafist, að svæðið verði
nú þegar fært til fyrra horfs.
Svæðið var stækkað með reglu-
gerð nú í maí en með nýrri reglu-
gerð í síðustu viku var svæðið
minnkað að nýju.
Bannsvæði hval-
veiða verði stækkað
STUTT