Morgunblaðið - 09.07.2013, Blaðsíða 18

þessi lög sem nú hafa verið sam-
þykkt eru aðeins til eins árs og er
hálfgerð bráðabirgðalöggjöf. Þá eru
lögin um skattlagningu og almennt
er talið að slík lög eigi ekki heima í
þjóðaratkvæðisgreiðslu,“ segir Jón
Gunnarsson sem telur að málið væri
öðruvísi vaxið ef væri verið að leggja
á nýtt fiskveiðistjórnunarkerfi og ef
þetta væru lög sem horft væri til í
lengri tíma.
Plástur á fyrri löggjöf
„Þetta er einungis plástur á
fyrri löggjöf, þar sem við lækkum
álögur á þau fyrirtæki sem vitað var
að veiðigjaldið kom mjög hart niður
á. Þá aukum við álögur á fyrirtæki
sem standa mjög sterk,“ segir Jón og
bætir við að vonast sé til með þessum
breytingum að aukin fjárfesting
verði í greininni þar sem hún hefur
legið niðri í of langan tíma. „Við mun-
um á komandi hausti með nýju frum-
varpi reyna að finna aðrar sann-
gjarnari og eðlilegri leiðir.“
Nýju lögin fela í sér breytingar
á hinu sérstaka veiðigjaldi og kveður
það bæði á um hækkanir og lækk-
anir. Engin breyting er gerð á al-
menna veiðigjaldinu sem verður
áfram 9,5 krónur á hvert þorskígild-
iskíló. Veiðigjald á bolfiski er lækk-
að úr 23,30 krónum í 7,38 krónur á
hvert þorskígildiskíló og veiðigjaldið
á uppsjávarfisk er hækkað úr
27,50 krónum í 38,25 krónur
á hvert þorskígildskíló.
Engin sérstök veiði-
gjöld ef lögin verða felld
Morgunblaðið/Golli
Forsetinn Ólafur Ragnar Grímsson tók við undirskriftum þar sem skorað
var á hann að synja nýjum lögum um sérstaka veiðigjaldið staðfestingar.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Við afgreiðslunýsam-þykktra
laga um veiðigjöld
benti forsætisráð-
herra á að umræð-
an um frumvarpið
hefði verið „alveg ótrúlega
hatursfull í garð einnar at-
vinnugreinar, undirstöðuat-
vinnugreinar þjóðarinnar, og
þeirra sem starfa í þeirri
grein“.
Forsætisráðherra benti á að
þessi hatursfulla umræða
byggðist á því „að með því að
lækka gjöld á þessa grein –
eða réttara sagt að leiðrétta
þau í sumum tilvikum – sé ver-
ið að færa gjafir. Sé verið að
færa mönnum, sem eru svo
uppnefndir, gjafir. Hvers
vegna var þá ekki veiðigjaldið
bara 10 milljörðum hærra á
hverju ári undanfarin ár? Var
þá verið að gefa 10 milljarða á
hverju ári á síðasta kjör-
tímabili? Eða voru menn búnir
að hitta á akkúrat rétta jafn-
vægið í gjaldtökunni?“
Og hann hélt áfram og
sagði: „Augljóslega var ekki
búið að finna jafnvægi í þessu
vegna þess að það sem var að
gerast eins og kerfið var, var
að það var verið að setja fyr-
irtæki í þrot. Sum fyrirtæki,
ekki hvað síst minni fyrirtæki,
voru látin borga meira en nam
öllum hagnaði. Það sem átti að
leysa þetta af hólmi var
óframkvæmanlegt veiðigjald.
Og þegar menn reyna að leið-
rétta þetta til eins árs, bjarga
klúðri síðustu ríkisstjórnar,
þá sæta menn endalausum
upphrópunum sem minna
helst á ofsafengna orðræðu
millistríðsáranna. Þetta er óá-
sættanleg umræða um und-
irstöðuatvinnugrein þjóð-
arinnar.“
Þetta var þörf ábending eft-
ir ábyrgðarlausar umræður
stjórnarandstöðunnar og að
því er virðist fullan vilja henn-
ar til að koma undirstöðu-
atvinnuvegi þjóðarinnar á
kné. Í það minnsta mætti ætla
að sú væri skýringin á mál-
flutningnum, en einnig er
hugsanlegt að skýringuna sé
að finna í áralöngum for-
dómum og misskilningi sem
erfitt reynist að leiðrétta.
Óli Björn Kárason gerir til-
raun til að draga fram nokkr-
ar staðreyndir um sjávar-
útveginn og skattlagningu í
nýlegum greinum á vefnum
t24.is. Hann bendir á að fjár-
festing sé langt undir því sem
ásættanlegt getur talist og að
meðalaldur togara á Íslands-
miðum sé nú 27 ár. „Á árunum
2009 til 2011 var fjárfesting
sem hlutfall af
framlegð
(EBITDA) innan
við 10% en nauð-
synlegt hlutfall er
um 30%. Með öðr-
um orðum: Sjáv-
arútvegurinn hefur verið að
ganga á framleiðslutæki til
þess að skila hagnaði,“ segir
Óli Björn.
Þetta er gífurlega alvarlegt
sé vilji til að horfa til fram-
tíðar í stað þess að einblína á
þetta ár og næsta. Verði ekki
fjárfest dregur smám saman
úr getu sjávarútvegsins til að
sækja fiskinn á hagkvæman
hátt og vinna hann þannig að
best verð fáist fyrir. Ísland er
í harðri alþjóðlegri keppni
þegar kemur að sjávarútveg-
inum og þar sem augljóst er
að ríkið mun aldrei hafa burði
til að niðurgreiða sjávarútveg
hér á landi eins og gert er víða
erlendis, er nauðsynlegt að
hann fái að dafna við bestu
skilyrði hvað stjórnkerfi
snertir og án ofurskatta.
Óli Björn bendir á að upp-
söfnuð fjárfestingarþörf í
sjávarútvegi sé líklega 55
milljarðar króna hið minnsta
og að óeðlilegt veiðigjald
dragi úr möguleikum til eðli-
legrar endurnýjunar og að
þar með muni samkeppn-
isstaða íslensks sjávarútvegs
skerðast. „Og hagsmunirnir
sem eru í húfi eru gríðarlegir,
ekki aðeins fyrir eigendur fyr-
irtækjanna heldur þjóðarbúið
allt. Ástæða er að óttast að
heildartekjur hins opinbera af
starfsemi sjávarútvegsfyr-
irtækja og tengdra fyrirtækja
verði minni til lengri tíma en
ella,“ segir Óli Björn.
Oftast gleymist að taka með
í reikninginn að sjávarútvegs-
fyrirtæki greiða háa skatta,
bæði beint og óbeint, fyrir ut-
an veiðigjaldið. Árið 2009
voru tekjuskattsgreiðslur 1,5
milljarðar króna, 2,7 millj-
arðar árið 2010, 5,5 milljarðar
árið 2011 og í fyrra er áætlað
að tekjuskattur fyrirtækj-
anna verði um 9 milljarðar
króna.
Almennir skattar á sjávar-
útveginn hafa þannig farið
hækkandi á síðustu árum og
munu haldast háir fái greinin
að starfa við eðlileg skilyrði.
Verði hún á hinn bóginn kæfð
með sköttum og látin drabb-
ast niður mun hún innan til-
tölulega fárra ára hvorki hafa
getu til að skila háum almenn-
um sköttum né sértækum og
ekki heldur að vera sú sterka
undirstöðugrein sem þjóðinni
er nauðsynleg í harðri al-
þjóðlegri samkeppni.
Lífseigir fordómar
koma í veg fyrir að
staðreyndir málsins
komist til skila}
Þörf á bættri umræðu
um sjávarútvegsmál
K
onan sem um helgina slangraði að
næturlagi um götur í miðborg
Reykjavíkur var fréttaefni gær-
dagsins. Hún gekk í veg fyrir lög-
reglubíl, vék ekki úr vegi og var
handtekin. Leikmönnum virðist sem svo að
lögreglumennirnir, sem handtóku konuna, hafi
farið bratt í málið. Ákvörðun stjórnenda lögregl-
unnar um að senda þann sem handtók konuna í
leyfi meðan málið er rannsakað hlýtur að renna
stoðum undir að gagnrýnendur götunnar hafi
nokkuð til síns máls. Í gær gerðist það svo að
Umboðsmaður Alþingis óskaði eftir skýringum
á atviki þessu og hefur raunar einnig spurst fyr-
ir um mál tveggja barnungra mótorhjólastúlkna
sem fyrir nokkru voru gómaðar á förnum vegi í
borginni, skellt í járn og fluttar á brott.
Þau tvö tilvik sem hér að framan eru gerð að
umtalsefni eru aukaatriði í hinu stóra samhengi hlutanna.
Þau eru hins vegar athygli verð sakir þess að þau hefðu
aldrei komist i hámæli nema því aðeins að vegfarendur
náðu aðgerðum á mynd og miðluðu þeim áfram á sam-
félagsmiðlum. Með þessu móti veitir almenningur yfirvöld-
um aðhald, sem allir þurfa. Og væntanlega getur lögreglan
útskýrt málavexti, hugsanlega beðist afsökunar eða jafnvel
gert hvoru tveggja. Ef ástæða er til.
Þeir sem á einhvern hátt hafa völd, forráð eða áhrif
standa í dag andspænis nýjum veruleika, það er að almenn-
ingur á nú auðvelt með að koma sínum sjónarmiðum á
framfæri, gagnrýna eða sýna algjörlega nýja hlið á málum.
Sannarlega er margt sem er sýnt og sagt á
samskiptavefjum ýkt, afbakað og samheng-
islaust. Eigi að síður er þessi borgaralega fjöl-
miðlun í meginatriðum mikil framför.
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætis-
ráðherra hafði verið tvo daga í embætti þegar
hann sagði í útvarpi að athugasemdir við um-
hverfismat vegna virkjunarframkvæmda
hefðu verið markleysa. Innsend erindi hefðu
að stærstum hluta verið sama fjölritaða bréfið.
Náttúruverndarsinnar hrukku upp af stand-
inum við þetta og skammur tími leið uns
hundruð mótmælenda höfðu tekið sér stöðu
fyrir utan Stjórnarráðshúsið. Með sama hætti
hafa stúdentar látið í sér heyra vegna breyt-
inga á regluverki námslána og 36 þúsund
manns mótmæltu lækkun veiðigjalda.
Að fylkingar spretti svona upp úr jarðveg-
inum á örskotsstundu var óhugsandi fyrir fáum árum.
Stjórnmálamenn hafa margir hverjir áttað sig á þessum
nýja veruleika og haga störfum sínum samkvæmt því.
Fara með löndum og ganga ekki í berhögg við almenn við-
horf og réttlætiskennd. Það hefur lögreglan ekki gert, eins
og mál helgarinnar sannar. Og sjoppueigandi í Borgarfirði
sem hleypir engum á klósettið í verslun sinni nema sá hinn
sami kaupi gotterí í leiðinni var í vondum málum eftir að
ráðslag hans rataði inn á spjallsíður netsins. Þær eru í
raun orðnar veldissproti fólksins, sem fær miklu áorkað sé
málflutningur öfgalaus og röksemdafærsla í lagi.
sbs@mbl.is
Sigurður Bogi
Sævarsson
Pistill
Veldissproti fólksins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Það getur ekki verið markmið
okkar að skattleggja sjávarút-
veginn það mikið að það borgi
sig ekki fyrir fyrirtækin að halda
áfram,“ segir Jón Gunnarsson,
en sumar fiskistegundir koma
enn illa út úr veiðigjaldinu, þá
sérstaklega kolmunni ásamt út-
hafsrækju, blálöngu og keilu.
„Það er hætta á að þegar það
borgar sig ekki fyrir útgerðina
að sækja ákveðna tegund, að
við fáum ekki verðmætin í þjóð-
arbúið og fyrirtækin hætti veið-
um á ákveðnum tegundum.“
Sérstaka veiðigjaldið á þess-
ar fiskitegundir gæti orsakað að
aflaverðmæti myndi
ekki duga fyrir kostn-
aði við veiðar og
vinnslu.
Tillaga um lækk-
un veiðigjalds á
kolmunna var ekki
tekin upp á sum-
arþinginu.
Borgar sig
ekki að veiða
SÉRSTAKA VEIÐIGJALDIÐ
Jón Gunnarsson
FRÉTTASKÝRING
Áslaug Arna Sigurbjörnsd.
aslaug@mbl.is
Ef þjóðin myndi fella þessilög í þjóðaratkvæðis-greiðslu yrði útilokað aðleggja á sérstök veiði-
gjöld þar sem komið yrði nýtt fisk-
veiðiár sem hefst 1. september. Það
tekur ávallt tíma að undirbúa þjóð-
aratkvæðisgreiðslu og ekki er hægt
að leggja þau á aftur í tímann, því þá
eru veiðar farnar af stað og afleið-
ingin yrði sú að einungis yrði al-
menna veiðigjaldið borgað á næsta
fiskveiðiári,“ segir Jón Gunnarsson,
formaður atvinnuveganefndar Al-
þingis, en forseta Íslands var afhent-
ur undirskriftalisti um helgina þess
efnis að skora á hann að synja nýjum
lögum um sérstök veiðigjöld stað-
festingar. Yfirskrift undirskrifta-
söfnunarinnar er: Óbreytt veiðigjöld.
„Það er ákveðin mótsögn í þessu,
ekki er gott að gera sér grein fyrir
hvað átt er við með óbreyttum veiði-
gjöldum,“ segir Jón. Forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, fær lögin
líklegast afhend í dag og veltur á
honum hvort hann samþykki þau eða
beini þeim til þjóðarinnar.
Fyrri lög óframkvæmanleg
Lögin sem í gildi voru áður en
ný lög voru samþykkt á dögunum
eru sögð óframkvæmanleg bæði
vegna tæknilegra og efnislegra galla.
Sjálfstæðri nefnd, veiðigjaldsnefnd,
var falið að annast útreikning á sér-
stöku veiðigjaldi. Að sögn sjáv-
arútvegsráðuneytisins sýndi það sig í
vinnu nefndarinnar að lögin væru
ekki nægilega afdráttarlaus um
heimildir til nauðsynlegrar öflunar
upplýsinga. Nefndin vakti athygli
ráðuneytisins á þessu í lok mars og
hefur verið reynt að leita leiða til úr-
lausnar síðan. Sú vinna hefur ekki
skilað árangri og er því ekki unnt að
leggja á sérstakt veiðigjald sam-
kvæmt þeim lögum fyrir komandi
fiskveiðiár 2013/2014. Engu að síður
er hægt að leggja á almennt veiði-
gjald.
Ný lög nauðsynleg
Þar sem veiðigjaldanefndin náði
aldrei að skila þáverandi atvinnuveg-
aráðherra tillögum um úrlausn og út-
reikning laganna var ekki auðsýnt
hvernig þau kæmu til framkvæmda á
næsta fiskveiðiári.
„Það þurfti að setja önnur lög,