Morgunblaðið - 28.08.2014, Blaðsíða 18

Þróun gagnageymslu
2
3
4
5
6
Gataspjald
1890
Utanáliggjandi harðir diskar
1956
Tölvuský
2006
USB lyklar
1999
Geisladiskar fyrir
gagnageymslu
1985
Diskettur
8 tommur
1971
5 1/4 tommur
1976
3 1/2 tommur
1982
1
BAKSVIÐ
Sunna Sæmundsdóttir
sunnasaem@mbl.is
Upplýsingaöryggi hefur alltaf skipt
mannskepnuna máli. Örri tækni-
þróun virðast engin takmörk sett og
leitast nú menn við að koma gögnum
sínum fyrir í skýjunum. Þegar mat
er lagt á öryggi við gagnageymslu
má segja að þrennt skipti máli; end-
ingartími geymslumiðlanna, úreld-
ing á tækninni og öryggi upplýsing-
anna.
Jóhann Pétur Malmquist, prófess-
or í tölvunarfræði við Háskóla Ís-
lands, fór á sitt fyrsta tölvunámskeið
árið 1969 og hefur fylgst með þróun-
inni síðan. Tæknina telur hann enn
vera á byrjunarstigi. „Það sem við
eigum eftir að sjá í framtíðinni er að
allt verður tengt, jafnvel skórnir
okkar og úlpan,“ segir hann kíminn.
Eitt spjald fyrir hverja síld
Á meðal fyrstu gagnamiðlanna
voru gataspjöldin, en sögu þeirra má
rekja rúma öld aftur í tímann, þegar
þau voru notuð við manntal í Banda-
ríkjunum árið 1890. Þau voru mikið
notuð á Íslandi á árunum 1949 til
1968 og voru þá gögn skráð á spjöld-
in og vélar látnar lesa og vinna úr
þeim talningar, skýrslur og útskrift-
ir af ýmsu tagi. „Eftir stúdentspróf
fékk ég vinnu hjá IBM á Íslandi þar
sem mitt fyrsta verk var að aðstoða
Jakob Jakobsson fiskifræðing við að
skoða hvers vegna síldin hvarf árið
1968. Þá var eitt spjald notað fyrir
hverja síld sem skoðuð var,“ segir
Jóhann og bætir við að spjöldin hafi
verið um áttatíu þúsund að talningu
lokinni. Hann segir gataspjöldin
hafa verið nokkuð þægileg í notkun,
þar sem einfaldlega hafi verið hægt
að stinga upplýsingunum í vasann.
Notkun gagnaspjalda dróst snarlega
saman um þetta leyti og tóku þá
utanáliggjandi harðir diskar við sem
helsta gagnageymslan.
Þeir voru á stærð við skjalatösku
og með litlu gagnaplássi, einungis
nokkur megabæt. Stöðug þróun er
hins vegar á sviðinu og árið 1980
kynnti IBM fyrsta gígabæta harða-
diskinn, sem var á við stóran ísskáp
að stærð og um 250 kg að þyngd. Í
dag eru hörðu diskarnir orðnir hand-
hægari og jafnframt með öflugra
geymsluminni. Helsti kosturinn við
harðan disk er að gögnin eru örugg í
vörslu notandans en aftur á móti get-
ur hann ýmist skemmst eða týnst og
upplýsingarnar þar með glatast. Fá-
ir diskar eru taldir lifa í fimmtán ár
af stanslausri notkun.
Næstir voru þá disklingar, sem
komu í nokkrum stærðum og urðu
minni með hverju árinu. „Helsti gall-
inn við þá er að þurfa sífellt nýjan
diskling, þannig að erfitt getur verið
að halda utan um gögnin,“ segir Jó-
hann og bætir við að notkun þeirra
sé einnig sjálfhætt, þar sem slík drif
séu á fæstum tölvum í dag og tæknin
þar með úreld. Geisladiskar og USB-
lyklar bera þá svipaða kosti og galla
með sér, þó að gagnaminni þeirra sé
töluvert meira. Geisladiskarnir eru
þá sérlega viðkvæmir, þar sem ein
lítil rispa getur eyðilagt gríðarlegt
gagnamagn.
Upplýsingum fylgir vald
Í dag liggur straumurinn upp í
skýin, þar sem sífellt fleiri nýta sér
einhvers konar tölvuský fyrir gagna-
geymslu; Dropbox, Microsoft, Face-
book. Tæknirisar keppast nú um að
fá til sín notendur. „Það er mikil
samkeppni þarna á milli vegna þess
að það fylgir því gríðarlegt vald að
ráða yfir gögnum einstaklings,“
segir Jóhann. Hann bendir á að ýms-
ir kostir fylgi skýjunum, þar sem
hægt sé að hafa aðgang að sama
skjalinu í mörgum tækjum. „En um
leið er þetta viðkvæmt. Það er verið
að geyma gögnin þín á jörðu niðri og
þú veist ekki hverjir hafa að þeim
aðgang og geta þar með misnotað,“
segir hann. „Með öflugum forritum
er hægt að greina gögnin og komast
að heilmiklu um þína persónu.“ Það
sem öllu máli skiptir er að geta
treyst þeim sem geyma gögnin, segir
Jóhann.
Hvar eru upplýsingar öruggar?
 Horfa þarf til endingartíma og öryggis þegar gagnageymsla er valin  Valkostir hafa breyst með
örri tækniþróun  Nauðsynlegt að treysta þeim sem varðveitir gögnin, segir prófessor í tölvunarfræði
Tölvuský
» Gögn eru geymd á netþjóni í
stað staðartölvu.
» Gögnum er hlaðið niður í
gegnum tölvunet í stað þess
að vera opnuð úr hörðum diski.
» Minna geymslupláss verður
þar með nauðsynlegt.
» Ýmist eru notuð einkaský
eða opinber ský.
» Notendum með viðkvæm
gögn er frekar ráðlagt að nota
einkaský vegna hættu á mis-
notkun.
18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 2014
Þegar gögn eru hýst hjá utanað-
komandi aðilum er nauðsynlegt
að lesa skilmála vel og ganga úr
skugga um að gögn séu vel að-
greind frá gögnum annarra aðila í
tölvuskýinu, þannig að útilokað
sé að þriðji aðili fái að þeim að-
gang. Þá er gott að kynna sér
hvernig fer um eyðingu þeirra og
hvort hýsingaraðili ábyrgist það.
Athuga má einnig hvar gögnin
eru raunverulega staðsett og
hvaða lög og
reglur gilda þar
með um þau, þar
sem umhverfið
getur verið með
mismunandi
hætti.
Góð regla fyrir
þá sem eru með
viðkvæm gögn er
að hafa þau dulkóðuð þannig að
einungis þeir sjálfir hafi lykilinn.
Nauðsynlegt að lesa skilmála
GAGNAGEYMSLA Í SKÝJUNUM
Gagnaver.
SPORTÍS
MÖRKIN 6 108 REYKJAVÍK S:520-1000 SPORTIS.IS
LÉTT OG ÖFLUG
Skútuvogi 1c 104 Reykjavík Sími 550 8500 Fax 550 8510 www.vv.is
Panasonic EY 7441 LR2S
• 13mm patróna
• 2 x 3,3 Ah Li-Ion rafhlöður
• 41,5 nm hersla
• 2 gírar
• 14,4 V
• 1,75 kg
Verð: 49.573 kr.