Morgunblaðið - 28.08.2014, Blaðsíða 38

38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 2014
Heyrðu umskiptin
Fáðu heyrnartæki til reynslu
Það er næstum því sama hvernig heyrnarskerðingu þú ert með og
hvernig lífi þú lifir, því ReSound heyrnartækin, eru vel til þess fallin
að hjálpa þér við að skilja talmál, hafa framúrskarandi hljómgæði
og snjalla þráðlausa tengingu.
Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími 534 9600 · heyrn.is
Fyrstu snjall-
heyrnartækin
með berum augum – en fóru þó
ekki framhjá sjánni góðu.
Tilraunin, sem átti sér stað í
fyrrahaust, þótti takast það vel að
Airbus hefur ákveðið að bjóða flug-
félögum þotur með Avoid-sjánni
þegar hún verður endanlega
fullþróuð og tilbúin til notkunar í
flugi. Þá ætlar breska lággjalda-
félagið EasyJet að búa nokkrar af
þotum sínum öskusjánni og hefja
prófanir á þeim í farþegaflugi síðar
á þessu ári.
„Við vonum að þessi tækni muni
stuðla að gerð búnaðar er birtir þrí-
víddarmyndir af öskuskýjum og
þróun þeirra,“ segir Manfred Birn-
feld, aðalstjórnandi flugtilraunar
Airbus um Avoid-sjána.
Að mati EasyJet myndi það að
staðaldri dekka evrópska loftrýmið
meira og minna ef um 100 þotur
víðs vegar úr því yrðu búnar Avoid-
sjánni, þar af 20 frá enska flug-
félaginu sjálfu. Sem stendur brúka
ráðgjafarstofnanir aðallega gervi-
hnattamælingar til að búa til líkön
af öskuskýjum og dreifingu þeirra
og spá um útbreiðslu þeirra. Þau
vísindi þykja ónákvæm og geta fyr-
ir vikið ekki séð hvar þotum væri
óhætt að fljúga.
Sér ósýnilegar agnir
Avoid-sjáin er sem næst innrauð
myndavél sem er þess megnug að
greina örfínar öskuagnir í allt að
100 kílómetra fjarlægð, allt frá 1,5
km flughæð og upp í 15 km hæð
(50.000 fet). Með hana til fulltingis
eru flugmenn sagðir geta sneitt hjá
hættum sem gosösku fylgir, en rifj-
að er upp í þessu sambandi að árið
1982 drapst á öllum fjórum hreyfl-
um Boeing-747-farþegaþotu British
Airways eftir að hún flaug inn í
öskuský skammt frá Indónesíu af
völdum goss í eldfjallinu Galung-
gung. Hafði hún misst um 25.000
fet af flughæð sinni er áhöfninni
tókst loks að endurræsa hreyflana.
Þá drapst einnig á hreyflum þotu
skammt frá Anchorage í Alaska ár-
ið 1989 er hana bar inn í ösku frá
eldfjallinu Mount Redoubt.
Öskusjáin er hugverk norsks fyr-
irtækis, Nicarnica Aviation, sem
sérhæfir sig í smíði mælitækja sem
nema agnir og gastegundir úr fjar-
lægð. Og vegna óróans í og við
Vatnajökul hafa sjónir manna og
fjölmiðla beinst að henni á ný – og
hættunni af gosösku fyrir flugvélar.
Í júlí í sumar sendi Nicarnica Av-
iation Veðurstofu Íslands þrjár
NicAIR II-öskusjár vegna svo-
nefnds Futurevolc-verkefnis, sem
26 aðilar taka þátt í og miðast við
að bæta eftirlit með íslenskum eld-
fjöllum. Fengu starfsmenn veður-
stofunnar þjálfun í notkun tækj-
anna á Krýsuvíkursvæðinu. Verði
gos er búnaðurinn sagður munu
skila mikilvægum mæligögnum sem
nota megi til að segja fyrir um
dreifingu gosösku.
Tilraun með öskusjá vel heppnuð
 Öskusjá Airbus þefaði uppi ský úr Eyjafjallajökulsösku við vesturströnd Frakklands  Ný tegund
af ratsjá fyrir flugvélar á að gera flugmönnum kleift að sneiða hjá gosöskuskýjum í háloftunum
Ljósmynd/Airbus
Flugöryggi NicAIR II-öskusjár og önnur mælitól voru prófuð í Krýsuvík.
Ljósmynd/Airbus
Merkileg tilraun Airbus A400M-flugvélin losar ösku úr Eyjafjallajökli út í andrúmsloftið yfir Biskayaflóa.
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Frönsk herflugvél spúði í tilrauna-
skyni frá sér einu tonni af afar fín-
gerðri ösku úr Eyjafjallajökli vegna
tilrauna með sérstaka öskusjá; nýja
tegund af ratsjá fyrir flugvélar sem
gera eiga flugmönnum kleift að
sneiða hjá gosöskuskýjum í háloft-
unum. Talsmenn flugvélaverksmiðj-
anna Airbus segja að tilraunin hafi
heppnast vel.
Daprar minningar flugrekenda
vegna flugbanns af völdum eldanna
í Eyjafjallajökli rifjast nú upp við
óróann í Bárðarbungu og nágrenni
og athygli beinist aftur að ösku-
sjánni sem meðal annars er brúkuð
núna við mælingar í íslenskum
óbyggðum.
Öskunni íslensku var sleppt út í
andrúmsloftið vesturundan Frakk-
landsströndum, á austanverðum
Biskayaflóa, til að líkja eftir að-
stæðum sem urðu við eldgosið í
Eyjafjallajökli vorið 2010. Vegna
gosösku þaðan var loftrými í Evr-
ópu lokað fyrir flugi í um vikutíma.
Var flugbannið víðtækara en
nokkru sinni frá lokum seinna
heimsstríðsins og var tekjutap af
þessu völdum talið í milljörðum
dollara.
Öskunni var dælt út á hringlaga
ferli í 9-11 þúsund feta hæð úr fjög-
urra hreyfla A400M-herflutninga-
flugvél. Flaug hún fimm krappa
hringi og bjó til 180-240 metra
þykkt og rúmlega þriggja kílómetra
langt ský.
Að því búnu flaug lítil tveggja
hreyfla flugvél, Diamond DA42
Twin Star, gegnum skýið til að
mæla það og taka úr því sýni.
Víðs fjarri en með stefnu á ösku-
skýið flaug svo Airbus A340-300-
tilraunaþota sem búin var ösku-
sjánni Avoid. Greindi hún skýið og
gaf flugmönnum það til kynna þeg-
ar hún átti enn rúma 60 kílómetra
ófarna að því. Svo fíngerð var ask-
an að hluta til að kornin sáust ekki
Flugfélög um heim allan eru sögð
búa sig undir hugsanlega röskun af
völdum nýs eldgoss á Íslandi. Eld-
gosið í Eyjafjallajökli 2010 raskaði
verulega flugumferð en ekki virð-
ast áhyggjur vegna nýs goss eins
miklar og þá.
Þannig segist evrópska flug-
stjórnarmiðstöðin Eurocontrol mun
betur í stakk búin til að takast á við
flugrýmisvanda vegna nýs eldgoss.
Eyjafjallagosið þykir þó hafa leitt í
ljós hversu berskjölduð og varn-
arlaus flugvélasmiðir og flugfélög
eru þegar náttúruhamfarir eiga í
hlut. Gosaska sé fátíð í háloftunum
en flugrekendur geti ekki látið sem
ekkert sé.
Sérstakur starfshópur sem Al-
þjóðaflugmálastofnunin (ICAO)
setti á fót í Eyjafjallajökulsgosinu
hefur gert tillögur um tækni til að
verjast gosösku í háloftunum.
Hópurinn hefur einnig útbúið
leiðbeiningar fyrir flugfélög um
flug í nágrenni eldgosa sem eiga að
stórminnka afleiðingar þeirra fyrir
alþjóðaflug í framtíðinni.
Ljósmynd/Airbus
Mælitæki Skynjari Avoid-öskusjárinnar á búk Airbusþotunnar.
Flugfélög búa sig
undir nýtt eldgos
 Eyjafjallajökull opnaði augu manna