Morgunblaðið - 06.09.2014, Blaðsíða 20

Á fallegum og notalegum stað
á 5. hæð Perlunnar
Aðeins 2.150 kr. á mann
Næg bílastæði
ERFIDRYKKJUR
Perlan • Sími 562 0200 • Fax 562 0207 • perlan@perlan.is
Pantanir
í síma
562 0200
20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 2014
sem bróðir hans hafði átt og þurfti
að gera við og hann fékk áður-
nefndan afa minn, Jón, til að
hjálpa sér, að höggva bönd og ann-
að. Og ég fékk að aðstoða, halda
við þegar verið var að hnoða
o.s.frv. Nú varð ekki aftur snúið.
Og ég hef alltaf verið með sögu
Fljótanna á bak við eyrað síðan,
leitað víða að heimildum og ekki
síst um skipasmíði þar, og mér
hefur tekist að ná aftur til ársins
1430 og fram til 1922 í því grúski
mínu.“
Þess má geta, að Njörður og fað-
ir hans endursmíðuðu hér um árið
Sigurvin, fiskibát Gústa guðs-
manns, sem var orðinn illa farinn
eftir volk í tímans straumi. Hann
er nú til sýnis í einni byggingu
Síldarminjasafns Íslands, Bátahús-
inu.
Fljóta-Víkingurinn næstur
„Fyrsta líkanið sem ég smíðaði
var gamli Úlfur, sem Þorsteinn í
Haganesvík átti, svo gerði ég lítinn
árabát handa sjálfum mér og ætl-
aði svo að hætta, en gat það ekki,“
segir Njörður. „Eftir það kom
Marianna, þá Bæringur SK 5, sem
Páll Árnason á Ysta-Mói smíðaði
1898 fyrir Einar Hermannsson á
Molastöðum, og síðan annar Bær-
ingur sem langafi minn í föðurætt,
Ásgrímur Sigurðsson, smíðaði
upphaflega 1894, og eftir það gerði
ég Vonina og Óskina, þá Sigurvin,
bát Gústa guðsmanns, og svo þessi
fjögur nýjustu: Blíðhaga, Skaga-
strönd, Hraunaskipið og Hákarl.“
Öll eru fleyin varðveitt innan
fjölskyldunnar.
„Ég er með Haffrúna núna, hún
var smíðuð inni í Hraunakrók fyrir
Nesbændur, og næst langar mig að
glíma við hákarlaskipið Víking,
sem oftast gekk undir nafninu
Fljóta-Víkingurinn.“
Ný skipasaga Fljótanna skráð
 Hagleiksmaður smíðar líkön af gömlum sögufrægum skipum Fljótamanna  Áhuginn á skipa-
smíði kviknaði þegar hann var 14 ára  Hefur lokið 12 skipslíkönum í hlutföllunum 1 á móti 12
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Skipslíkön Njörður Sæberg Jóhannsson með nýjustu líkönin sín í fjöru á Siglufirði. Frá vinstri eru Hákarl, smíðaður 1850 á Hraunum í Fljótum (fékk síðar
nafnið Haffrú), Hraunaskipið, smíðað 1866 á Hraunum, Blíðhagi, smíðaður 1856 í Haganesvík, og Skagaströnd, smíðuð á Skagaströnd 1856-1857.
Fyrr á öldum og allt fram til ársins 1898 var í Fljótum
einn hreppur, Fljótahreppur eða Holtshreppur, gríðar-
mikill að umfangi og með þeim allra stærstu á Íslandi.
Hann lá upphaflega á milli Stafár, vestan Reykjarhóls á
Bökkum, og Sauðaness, nokkurn veginn, en 1826 færð-
ist austurlínan að Almenningsnöf, norðan við Hraun.
Landnámsmenn eru taldir hafa verið sex: Flóki Vil-
gerðarson, Nafar-Helgi, Þórður Knappur Bjarnarson,
Bárður suðureyingur, Brúni Háreksson og Úlfur vík-
ingur og undirstrikar þessi fjöldi áðurnefnt víðfeðmi
sveitarinnar. Ætíð var líka mannmargt í hreppnum. Árið
1703 eru þar tæp 19% allra Skagfirðinga, eða 588 ein-
staklingar, í harðindakaflanum mikla 1785 eru þeir rúm
19% heildarinnar, og alla nítjándu öldina 15-18%.
Árið 1870 búa í Fljótum 766 manns og hafa þá aldrei
verið fleiri, af opinberum skýrslum að dæma. Býli eru
um 90 talsins, að kotum og hjáleigum meðtöldum. Og
sjómannaskóla er komið á fót í Haganesvík.
Útveginum fylgdu ætíð sjóskaðar. Á árunum 1790-
1793 fórust t.a.m. fimm hákarlaskip úr Fljótum, og þá
urðu sextán konur ekkjur og fjörutíu börn munaðar-
laus. Og í áðurnefndum Krossmessubyl 1922, þegar
Marianna sökk, fórust einnig Aldan, Hvessingur og
Samson.
Einn stærsti hreppurinn
FLJÓTIN
SVIÐSLJÓS
Sigurður Ægisson
sae@sae.is
„Ég vil skrá skipasögu Fljótanna
öðruvísi en gert hefur verið, ég vil
smíða skipin eins og þau voru.“
Þetta segir Njörður Sæberg Jó-
hannsson, sem hefur til þessa dags
smíðað tólf skipslíkön þar sem
tomman er fetið, þ.e.a.s. í hlutföll-
unum 1 á móti 12. Langflest eru
þau af gömlum, sögufrægum skip-
um Fljótamanna á 19. öld, og hvert
öðru glæsilegra.
Njörður fæddist á Siglufirði árið
1945 og hefur búið þar alla tíð.
Hann á ættir að rekja til mikilla
skipasmiða í Fljótum í Skagafirði
og er sjálfur völundur í höndum,
eins og verk hans öll bera með sér.
Slysið á Mariönnu
var kveikjan
„Árið 1956, þá 11 ára gamall, fór
ég til Ólafsfjarðar og hitti ömmu
mína, Jóhönnu Lovísu Gísladóttur,
og ég spurði hana að því hvers
vegna pabbi minn héti Jóhann Sæ-
valdur. Og hún segir að árið 1922 –
í Krossmessubylnum svokallaða –
hafi m.a. farist skip úr Eyjafirð-
inum sem hét Marianna, með 12
manna áhöfn, sem allt voru Fljóta-
menn, og skipstjórinn hafi heitið
Jóhann Jónsson og hann hafi vitjað
nafns og beðið hana um að Jóhann
– en hún var þá ófrísk að föður
mínum – yrði látinn heita Jóhann
Sævaldur. Þannig kemur skýringin
á þessu nafni,“ segir Njörður.
„Mér finnst þetta allt dálítið
skrýtið og fer ári eftir, um
páskana, með afa mínum í móður-
ætt, Jóni Kristjánssyni frá Lamba-
nesi, siglandi á trillu hans yfir í
Haganesvík og þaðan inn í Flóka-
dal. Og ég man að fleiri guttar
voru þarna með í för. Ég fór að
Vestari-Hóli, því þegar heimili for-
eldra pabba leystist upp var hann
fyrst þar í fóstri og þekkti þetta
fólk mjög vel. Ástæðan fyrir því að
ég fór þangað var líka sú, að Sig-
mundur, sem bjó á Vestari-Hóli
1922, missti tvo syni sína með
Mariönnu; þeir hétu Anton og
Björgvin. Og ég fór að spyrja fólk-
ið sem var þarna út í þetta og um
þennan Jóhann, og þarna fæ ég að
heyra allt um Mariönnu og þetta
hræðilega slys. Ég fer svo til baka
af Vestari-Hóli að loknum páskum
og niður í Haganesvík og gisti þar
eina nótt hjá vinafólki, Hermanni
og Petru, og fræðist enn meira um
téða atburði. Og þannig vaknar
áhugi minn á sögu Fljótamanna.
Áhugi minn á skipasmíði kviknar
svo fyrir alvöru þegar ég er 14 ára.
Þá kaupir pabbi minn gamla trillu
Festa Þúsundþjalasmiðurinn heldur á festu, gamalli akkeris-
gerð, úr Skagaströnd. Í líkaninu eru m.a. 3.056 naglar.