Morgunblaðið - 15.09.2014, Side 26

VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Gísli Örn Garðarsson hefur í nógu að
snúast því verkefnin á þessu ári og
þeim næstu eru fjölmörg. Hin róm-
aða sýning Vesturports, Hamskiptin,
þar sem hann leikur Gregor Samsa
fer aftur á svið í Þjóðleikhúsinu í
þessari viku. Sýningin hefur á und-
anförnum árum farið sigurför um
heiminn. Eftir sýningar í Þjóðleik-
húsinu nú tekur við sýningartímabil í
BAM leikhúsinu í New York.
„Hamskiptin eru tragíkómískt
verk og það er mjög gefandi að leika í
sýningu þar sem salurinn skiptist á
að gráta úr hlátri og gráta í alvöru.
Það er magnað afrek hjá rithöfundi
að snerta slíkar taugar og maður
þreytist seint á því að leika í svo vel
skrifuðu verki, fyrir utan hvað tón-
listin hjá Nick Cave og Warren Ellis í
verkinu er stór þáttur af ánægjunni,“
segir Gísli Örn.
Nú hefurðu leikið í verkinu víða
um heim, taka áhorfendur því á mis-
munandi hátt eftir löndum eða eru
viðtökur alls staðar eins?
„Ein ástæða þess að Hamskiptin
eru klassíkt verk er að kjarni sög-
unnar talar mjög svipað til allra
áhorfenda. Sagan segir frá fjölskyldu
þar sem sonurinn er orðinn að ein-
hvers konar skordýri. Fjölskyldan á
því leyndarmál sem enginn má frétta
af. Þetta skilja allir áhorfendur því í
flestum ef ekki öllum fjölskyldum eru
leyndarmál. En verkið fjallar líka um
samfélagslegan strúktúr og þá er
mismunandi hvernig áhorfendur
upplifa verkið. Þegar verkið var sýnt
í Hong Kong og Kína, þar sem þykir
mikilvægt að elsti sonurinn fram-
fleyti fjölskyldunni, þá skipti miklu
máli fyrir upplifun áhorfenda að
þessi sonur skyldi ekki lengur vera
starfhæfur. Við sýndum á Írlandi í
vikunni sem efnahagshrunið varð þar
og þá var mynd úr sýningunni af
Gregor Samsa á forsíðu Irish Times
og í leiðaranum var sýningin sett í
samhengi við stöðu fólks á Írlandi þá
stundina. Þegar við sýndum á Eng-
landi var mikið verið að fjalla um
hernaðarafskipti Breta í Írak og þau
tengd sýningunni. Sýningin hefur
auk þess gengið fyrir fullu húsi í
München í þrjú ár með þýskum leik-
urum og þar eru skírskotanir til nas-
ismans fyrirferðarmiklar. Og svo er
það líka listilegt hvernig Kafka flétt-
ar stöðugum húmor og kunnuglegum
kringumstæðum inn í framvinduna.
Og svo er hún bara 80 mínútur og án
hlés, svo þetta er eins og að hlaupa
maraþon á mettíma.“
Ertu mikill Kafka-maður?
„Hamskiptin voru skyldulesning í
menntaskóla. Ég er af vídeókynslóð-
inni og reyndi að horfa á kvikmyndir
sem voru gerðar eftir bókum sem
voru á leslista til að auðvelda mér að
komast í gegnum munnlegu prófin.
Kafka var ekki til á vídeói þannig að
ég neyddist til að lesa bókina og hún
sat ótrúlega í mér. Líðan manns sem
líður eins og skordýri heima hjá sér
er dálítið eins og að vera unglingur.“
Í verkinu hangir Gísli Örn á hvolfi í
70 mínútur sem getur ekki annað en
tekið á. „Það er fáránlega erfitt, þó að
ég segi sjálfur frá. Fyrir hverja sýn-
ingu hugsa ég: Ég get þetta ekki og
þegar ég vakna daginn eftir er eins
og ég hafi orðið fyrir lest,“ segir
hann. „Þetta eru mikil átök og það
líkamlega erfiðasta sem ég hef gert í
leikhúsi. Þetta jarðtengir persónuna
samt á skringilegan hátt, töfrandi
nánast. Þótt ég sé með fæturna upp í
loft en ekki á gólfinu, þá verður hið
andlega ferðalag samofið því lík-
amlega. Það er þekkt í leiklistinni að
vissar líkamsæfingar séu gjarnan
notaðar til að framkalla mismunandi
tilfinningar. Þessi leið sem við förum
í Hamskiptunum hentar því vel.“
Fyrir allar stelpur
Fyrr á þessu ári var Gísli Örn val-
inn besti leikstjórinn á Elliot Norton-
verðlaunahátíðinni í Boston fyrir
leikstjórn sína á The Heart of Robin
Hood auk þess sem Börkur Jónsson
vann fyrir bestu leikmynd og Björn
Helgason fyrir bestu lýsingu, en
verkið hefur verið sýnt í Bretlandi,
Bandaríkjunum og Noregi og fengið
frábæra dóma. „David Farr sem
vann að Hamskiptunum með okkur í
Vesturporti hringdi í mig og sagðist
vera með hugmynd að leikriti um
Hróa hött og spurði hvort ég vildi
leikstýra sýningunni hjá Royal
Shakespeare Company. Ég sagði nei
takk vegna þess að allar Hróa út-
gáfur sem ég hef séð hafa verið svo
leiðinlegar, þar er ekkert sem kemur
manni á óvart. Hrói stelur frá þeim
ríku og gefur þeim fátæku, verður
ástfanginn af Marion og sigrar í bar-
áttunni við fógetann. Mér fannst
heimurinn ekki þurfa á nýju Hróa
hattar leikriti að halda. Hann bað
mig samt um að lesa handritið og
þarna reyndist vera á ferð allt annar
Hrói en sá sem við þekkjum. Þessi
Hrói er skíthæll sem rænir frá þeim
ríku en gefur ekki hinum fátæku.
Marion upplifir sig sem fangi í eigin
kastala þar sem hún þolir ekki við,
því hún er náttúrubarn. En það á að
punta hana og gifta hana prinsi sem
hún vill ekki eiga. Hún er sjálfstæð
og hugsandi stúlka sem flýr frá kast-
alanum og ætlar að ganga til liðs við
glæpamanninn Hróa en hann vill
ekki konu í sitt lið. Hún bregður á
það ráð að dulbúa sig sem strák og
kemst þannig inn í gengið.
Í þessu leikriti, sem er kven-
hetjusaga, má greina sterk áhrif frá
Sem yður þóknast eftir Shakespeare.
Nú á ég sjö ára dóttur og þegar ég
las handritið hugsði ég: Þetta langar
mig til að gera. Fyrir allar stelpur.
Ég fór til Stratford ásamt Berki
Jónssyni, Birni Helgasyni, Selmu
Björnsdóttur, Högna Egilssyni og
Ólafi Darra og verkið var frumsýnt
hjá Royal Shakespeare Company í
Stratford um jólin 2011. Amerískir
framleiðendur tóku það síðan upp og
eftir langa samningalotu var það sýnt
í Boston með bandarískum leikurum
og nú er ég á leið með það til Noregs,
Svíþjóðar, Kanada og New York og
það verður frumsýnt á Broadway í
mars. Selma Björnsdóttir vann með
mér í þessu og nú skiptum við með
okkur verkum. Ég sé um Ameríku á
meðan hún sér um Skandinavíu.“
Gefandi en krefjandi samastarf
Gísli Örn starfar nú nær alfarið er-
lendis. „Áður en ég fór til Boston
sagði ég við Nínu að kannski ættum
við að flytja til Ameríku, þar væri svo
mikið um að vera, en eftir að hafa
unnið þar hefur sá áhugi farið minnk-
andi. Það er oft talað um að Íslend-
ingar vinni mjög mikið, sem þeir
gera. Allt of mikið jafnvel. En vinnu-
harkan í Ameríku er yfirgengileg,
þar er æft frá tíu á morgnana til átta
á kvöldin sex daga vikunnar. Fólk
sem lifir og hrærist í slíkum heimi
hefur ekki pláss fyrir neitt annað.
Þetta á ekki vel við mig því ég hef
gaman af að vera með marga bolta á
lofti í einu. Auk þess eru sýningar í
Ameríku einkafjármagnaðar og sá
sem hefur sett peninga í verkefnið
vill hafa skoðanir á hlutunum og eiga
þátt í að taka ákvarðanir og þá reynir
oft á. Maður er jú frekur andskoti
Verkefni
um allan
heim
 Gísli Örn Garðarsson leikur í Ham-
skiptunum í Þjóðleikhúsinu og er á leið
á Broadway með leikrit um Hróa hött
Leikari og leikstjóri „Leikarastarfið hefur að stórum hluta vikið fyrir
leikstjórastarfinu, sérstaklega í leikhúsinu, en mér finnst gott og hollt
að fá stundum að vera leikari og fylgja sýn annars leikstjóra og þeim
línum sem hann leggur fyrir mann,“ segir Gísli Örn Garðarsson.
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. SEPTEMBER 2014
Bílaverkstæði Jóa býður upp á alla almenna
þjónustu fyrir flestar gerðir bifreiða.
með allt fyrir bílinn
Dalvegi 16a - 201 Kópavogi | Sími: 564 5520 | bilajoa@bilajoa.is | www.bilajoa.is
Opið
mánudaga til
fimmtudaga
8-17
föstudögum
8-15
Er ekki kominn tími til að
yfirfara bílinn fyrir veturinn?564 5520
bilajoa.is