Straumhvörf - 15.03.1943, Side 7

STRAUMHVÖRF
37
varnarlaust gegn þessum mönnum,
sem skila þessum árangri af lífi sínu ?
Ekki geta allir lagt árar í bát og látið
reka á reiðanum um alla forsjá, það
gæti ekki endað nema á einn veg.
Sannleikurinn er sá, að þjóðfélag-
ið á nokkuð sterka vörn í þessum
efnum, ef það fæst til að beita henni.
Það þarf að taka þessa veilu í þjóð-
lífinu föstum tökum, það þarf að
kenna unglingum að lifa, eins og þeim
er kennt að lesa, það þarf að innræta
þeim, að þeir megi ekki fara illa með
fjármuni sína, eins og þjóðfélagið
lætur innræta þeim, að þeir megi ekki
stela.
Það þarf að gera hugsunarhátt ó-
ráðsíunnar útlægan úr þjóðlífinu, en
ala í þess stað upp hagsýna, fram-
sýna og ábyrga menn.
Menn hafa sjálfsagt litla trú á að
þetta muni takast, eins og við höfum
litla trú á flestu. En það væri sann-
arlega þess vert að reyna það.
Hið opinbera, sem verður að fram-
fleyta öllum þurfalingum, gerir mér
vitanlega ekkert til að innræta ungu
fólki hagsýni og dugnað á kerfisbund-
inn hátt. Sú vörn þess væri að sínu
leyti hliðstæð heilsuverndarstefnunni,
sama hugsunin, að byrgja brunninn,
áður en barnið er dottið ofan í.
Mörgum þætti eflaust tímabærara
af ríkisvaldinu, að tryggja öllum
vinnu, áður en farið væri að hlutast
til um, hvernig menn ráðstöfuðu arði
vinnu sinnar.
Ég er einnig þessarar skoðunar.
Atvinnuleysi er hræðilegt böl, það
verður að útiloka í þjóðfélagi okkar,
og það er hægt að gera það.
Stríðið, sem kostar mannkynið
fleiri miljónir hverja klukkustund,
hefir afhjúpað eina mestu risablekk-
ingu nútímans. Það getur nú hver
maður sagt sér sjálfur, að þegar á er
hert, er til meira en nóg fjármagn og
framleiðsla í heiminum, til þess að
allir geti verið tryggir með atvinnu
og brauð. Þjóðirnar hafa verið blekkt-
ar með því gagnstæða.
Um leið og öllum væri tryggð at-
vinna í þjóðfélaginu, væri mesti sig-
urinn í félagsþróun okkar unninn. Þá
sæist, hverjir ekki nenntu að vinna,
og þeir eiga ekki mat af fá, ef for-
sjónin hefir gefið þeim heilsu og
krafta.
Þá, og jafnvel nú þegar, væri til-
valið tækifæri til að skapa nýja
hreyfingu í landinu, hreyfingu til
hagsbóta hverjum vinnandi manni,
hreyfingu, sem okkur íslendinga
vantar tilfinnanlega inn í þjóðlífið.
Ég vildi kalla hana varðveizlu
verðmætanna, eða eitthvað þess hátt-
ar. Þá væri ekki aðeins komið svo
langt í þjóðfélagsþróun okkar, að all-
ir hefðu vinnu og allir væru látnir
vinna, sem gætu, en séð fyrir ör-
yrkjum með sóma, heldur væri hafin
víðtæk starfsemi af hálfu hins opin-
bera til að kenna mönnum beinlínis
að hagnýta arð vinnunnar sem bezt.
Það mætti hugsa sér þetta á marg-
an hátt. T. d. mætti lögleiða skyldu-
sparnað, a. m. k. á meðan almenn-
ingur væri að láta sér skiljast gildi
sparseminnar.
Þá mætti hugsa sér sérstaka
neyzluskatta, sem væru látnir hvíla
þungt á þeim hluta teknanna, sem