Straumhvörf - 15.03.1943, Síða 30

60
STRAUMHVÖRF
góðir, hugleiðið í alvöru, hversu ræki-
lega við gleymum oft manninum
sjálfum í þrasinu um fánýt dægurmál
og kröfur um efnaleg (materiell)
„lífsþægindi“, mun skelfingin ljósta
ykkur. Fátækt okkar að mannvirð-
ingu og mannúð kemur ekki annars
staðar greinilegar í ljós en í félags-
kjörum þeim, er við ætlum ungum og
öldnum að þroskast og lifa við. Og
fylgikona munaðarins er oft og tíðum
tortíming lífrænna félagsstofnana, en
einföld bjartsýni og trú á gerðar og
skipaðar stofnanir nærir þessa tor-
tímingu á blóðlausu brjósti.
Við getum beint augum að félags-
gildi heimilis, sem er sæmilegum efn-
um búið og nýtur allra „lífsþæginda".
Fyrir nokkru síðan létu fulltrúar
kvenna þess getið í vel vegnum er-
indum, er flutt voru á vegum Búnað-
arfélags íslands í útvarpið, að kjör
húsmæðra væru miður en skyldi. Þá
minnist ég þess einnig, að mætur
maður lét þau orð falla á fjölmenn-
um fundi, að húsmæðurnar væru hin
„kúgaða stétt“. Konur munu þessum
hnútum kunnugastar, og læt ég þeim
eftir að gera þeim skil, en vil þó
minna á nokkur atriði.
Er ég gat þess, að einkamálin væru
mikilvægustu félagsmálin, munu
ýmsir hafa gert ráð fyrir því, að ég
ætlaðist til frekari afskipta ríkis-
valdsins af þeim. Það viðhorf mun
skýrast smátt og smátt, en þörf er
að gera sér þess fulla grein, að þau
afskipti eru næsta mikil. En mest er
undir hinu komið, hvernig þau af-
skipti eru. Er gott að minnast þess,
að „opinber" afskipti geta bæði
tryggt og tortímt friðhelgi heimilis-
ins. Með „opinberum" afskiptum á
ég bæði við bein fyrirmæli ríkisvalds-
ins sem siði og venjur. Er þá auðséð,
að einstaklingarnir ráða nauða litlu
um það, hvernig tíma þeirra er deilt.
Starfstími, matartími og hvíldartími
manna er ákvarðaður með venjum,
víðtækum samningum og beinum til-
skipunum. Án þess að menn hafi gert
sér þess nokkra grein, hefir þetta
orðið til þess að spilla æskilegum og,
félagslega skoðað, nauðsynlegum
samvistum fjölmargra heimilis-
manna. Á sama heimili, þar sem
heimilisfaðir er verkamaður t. d., eitt
barn í skóla og annað á opinberri
skrifstofu, þarf húsmóðirin að sinna
morgunhressingu tvær til þrjár
stundir samfleytt, vegna þess að einn
heimilismanna byrjar vinnu klukkan
7—8 og annar ekki fyrr en kl. 10. Þó
að húsmóðurinni sé misþyrmt með
þessu, er ekki öll sagan sögð. Þess er
ekki að vænta, að allir gangi jafn-
snemma til rekkju, þar sem svo er
komið málum. Af því hlýtur að leiða,
að „kvöldvaka" þessara heimila er
gjörsamlega rofin af ástæðum, sem
einstaklingarnir ráði litlu eða engu
um. Af illri nauðsyn verða þeir, er
síðar hefja vinnu, að leita út fyrir
vébönd heimilisins, ef þeir una ekki
þögulli einveru og vilja ekki heldur
raska svefnfriði og nauðsynlegum
hvíldartíma annarra heimilismanna.
Við þetta bætist síðan, að tök okkar
á því að eyða tómstundum kvöldsins
utan heimilisins á sæmilegan hátt eru
næsta fátækleg. Hér eru af hálfu rík-
isvalds og illrar venju framin misl:-