Fréttablaðið - 20.06.2013, Blaðsíða 22

20. júní 2013 FIMMTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Sigríður Björg Tómasdóttir, sigridur@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Flóttamenn eiga rétt á aðstoð!
FLÓTTAMENN
Hermann
Ottósson
framkvæmdastjóri
Rauða krossins
Allir eiga rétt á því að sækja um og njóta
verndar gegn ofsóknum og alvarlegum
mannréttindabrotum. Því miður eru dæmi
þess að stjórnvöld í Evrópu reyni að koma
í veg fyrir að fólk nýti sér þennan rétt en
það getur haft í för með sér að hælisleit-
endur lenda í mikilli hættu og verði jafn-
vel fórnarlömb mansals og ofbeldis.
Þvert á það sem margir halda þá leita
fæstir flóttamenn skjóls í Evrópu. Lang-
flestir flóttamenn leita skjóls í nágranna-
ríkjum sínum sem oft eru fátæk og þar
ríkir oft spenna eða jafnvel átök. Þannig
hýsa t.d. Íran, Pakistan og Sýrland lang-
flesta flóttamenn í heiminum.
Þótt Ísland sé eyland í eiginlegum skiln-
ingi þess orðs er svo ekki í raunveruleik-
anum. Við erum hluti af umheiminum.
Ríkisstjórnir hafa stutt vopnuð átök í
fjarlægum ríkjum og hingað leita ein-
staklingar sem hafa orðið fyrir barðinu á
hörmungum stríðsátaka.
En íslensk stjórnvöld hafa einnig axlað
ábyrgð og tekið á móti flóttamönnum í
samvinnu við Flóttamannastofnun SÞ og
veitt hluta þeirra sem sækja hér um hæli
vernd. Það þarf hins vegar að gera betur í
þeim efnum.
Í dag, á alþjóðadegi flóttamanna, vill
Rauði krossinn ítreka þá áherslu sína að
stjórnvöld tryggi skjótari afgreiðslu á
umsóknum hælisleitenda til að koma í veg
fyrir þá óvissu og jafnvel örvæntingu sem
fólk finnur fyrir ef biðtíminn er of langur.
Það er erfitt og mannskemmandi að bíða
milli vonar og ótta – jafnvel árum saman.
Á meðan getur fólk hvorki tekið virkan
þátt í íslensku þjóðfélagi né skipulagt
framtíð sína.
Við þurfum að hætta að fangelsa flótta-
menn fyrir það eitt að framvísa fölsuðum
skilríkjum enda brýtur slíkt líklega í
bága við alþjóðlegar skuldbindingar
stjórnvalda.
Við Íslendingar þurfum einnig að taka
á móti fleiri „kvóta“-flóttamönnum í sam-
vinnu við Flóttamannastofnun SÞ. Árið
2007 gerðu ráðherrar utanríkis- og vel-
ferðarmála með sér samkomulag um að
taka árlega á móti hópi flóttamanna. Rauði
krossinn vonar að hægt verði að standa
við það samkomulag þannig að árlega fái
25-30 flóttamenn öruggt skjól á Íslandi.
➜Við þurfum að hætta að fangelsa
fl óttamenn fyrir það eitt að fram-
vísa fölsuðum skilríkjum enda
brýtur slíkt líklega í bága við
alþjóðlegar skuldbindingar stjórn-
valda.
U
ndirskriftalisti, þar sem skorað er á forseta Íslands að
synja væntanlegum lögum um lækkun veiðigjaldsins
staðfestingar og leyfa þjóðinni að greiða atkvæði um
málið, hefur náð miklu flugi undanfarna sólarhringa.
Enda er málið heitt og umdeilt.
Hætt er við að tugir þúsunda undirskrifta setji forsetann í dálítið
snúna stöðu. Hann hefur tvisvar áður vísað til „þjóðarvilja“ sem
meðal annars kom fram í slíkum undirskriftasöfnunum þegar
hann synjaði lögum staðfestingar; fyrst í fjölmiðlamálinu 2004 og
síðar í Icesave-málinu snemma árs 2010. Í seinna skiptið var haldin
þjóðaratkvæðagreiðsla, sú fyrsta á lýðveldistímanum.
Forsetinn hefur líka gefið yfirlýsingar um að einmitt þetta
mál sé til þess fallið að þjóðin
geri út um það. Hann sagði í
útvarpsþættinum Sprengisandi á
Bylgjunni í kosningabaráttunni
í fyrra: „Þar er um að ræða ráð-
stöfun á sameign þjóðarinnar.
Þar er um að ræða hvað þjóðin,
eigandi auðlindarinnar, fær í
sinn hlut. Það er erfitt að hugsa
sér stærra mál en það, sem myndi vera eðlilegt að setja í þjóðar-
atkvæðagreiðslu, ef einhver hluti þjóðarinnar telur það mikilvægt.“
Í sama þætti sagði forsetinn: „Þannig að ég hlýt að hugleiða það
mjög alvarlega, ef upp kemur sú staða, af því að ég tel að fá mál
liggi jafnvel fyrir til þess að láta þjóðina sjálfa ákveða það.“
Almennur áhugi á beinu lýðræði fer vaxandi. Í raun er þver-
pólitísk samstaða um að almenningur eigi að fá að segja sitt álit á
ýmsum málum milliliðalaust í þjóðaratkvæðagreiðslum.
Vandinn er hins vegar sá að engar skýrar reglur gilda um það
hvernig tiltekinn hluti þjóðarinnar geti farið fram á atkvæða-
greiðslu um einstök mál. Eina leiðin sem fólk á er að skora á
forsetann að synja tilteknum lögum staðfestingar. Það eitt og sér
útilokar að mörg brýn mál séu útkljáð í þjóðaratkvæðagreiðslu, því
að lagafrumvarp liggur ekki alltaf fyrir.
Þegar þessi leið er farin, eins og núna, vita áskorendurnir heldur
ekkert um það við hvað forsetinn miðar þegar hann ákveður að
beita synjunarvaldinu. Rök hans í áðurnefndum tveimur málum
voru mismunandi. Enginn veit hvað „einhver hluti þjóðarinnar“
þarf að vera stór svo forsetinn ákveði að taka fram fyrir hendurnar
á Alþingi. Rúmlega 30.000 manns skoruðu á hann í fjölmiðlamálinu
og yfir 50.000 í Icesave-málinu. Haustið 2009 skoruðu hins vegar
um 10.000 á hann að synja fyrsta Icesave-samningnum staðfest-
ingar. Hann tók ekki mark á því. Hvar liggja mörkin?
Fleira getur spilað inn í. Forsetinn gæti hikað við að valda
frekara uppnámi í einni helztu útflutningsgrein landsmanna, jafn-
vel þótt hann fengi tugi þúsunda áskorana. Hann gæti líka hikað
við að efna strax til ófriðar við nýja ríkisstjórn, sem hann hefur
fylgt föðurlega úr hlaði. Hann ræður þessu alveg sjálfur.
Það er brýnt að setja almennar reglur í lög og stjórnarskrá um
það hversu stór hluti atkvæðisbærra manna geti krafizt þjóðar-
atkvæðagreiðslu um mál. Vegna þess hversu auðvelt er orðið að
safna undirskriftum á netinu ætti líklega að setja þröskuldinn
fremur hærra en lægra. Áður en slíkar reglur hafa verið settar, er
hins vegar ekki tímabært að taka ákvarðanir um slíkar atkvæða-
greiðslur, því að þær verða eðli málsins alltaf geðþóttaákvarðanir
eins manns. Og það á lítið skylt við beint lýðræði.
Þúsundir krefjast þjóðaratkvæðis um veiðigjald:
Geðþóttaákvörðun
í vændum?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Dr. Arlene Taylor hefur víða
fengið góðar undirtektir við
efnisflutning sinn. Sérgrein
hennar er starfsemi heilans.
Hún segir m.a.: „Þinn heili
er óumræðilega mikilvægur.
Hvað veistu um starfsemi
heilans almennt og þinn
heila sérstaklega? Þú gætir
fræðst um það hvernig
nýta má upplýsingar um
heilavirkni til að ná meiri
árangri persónulega og
í starfi.“ Efni hennar er
spennandi, gagnlegt og öllum
aðgengilegt.
Spennandi námskeið
í Suðurhlíðarskóla
21/6 föstudagur – kl. 20:00
Líffræðileg starfsemi fyrirgefningarinnar:
Hefurðu efni á því að fyrirgefa ekki?
22/6 laugardagur – kl. 12:00
* ATH Aðventkirkjunni í Rvk
Eining og fjölbreytileiki
(gjafir andans og ríkjandi hlutar heilans)
22/6 laugardagur – kl. 15:00-18:00
Eining og fjölbreytileiki, úthverfa og innhverfa
23/6 sunnudagur – kl. 11:00
Hvað gerist þegar tæknin og heilinn rekast á?
23/6 sunnudagur – kl. 13:00
Frumuminni
23/6 sunnudagur – kl. 14:00-16:00
Kynjamunur og vinnustaðurinn (eða heimilið)
24/6 mánudagur – kl. 20:00
Að skipta niður í lægri gír
25/6 þriðjudagur – kl. 20:00
Viljastyrkur og fyrirbærið hvíti björninn
21.-25. JÚNÍ
sudurhlidarskoli.is
Suðurhlíð 36 105 Reykjavík
adventistar.is
Dr. Arlene Taylor
aðgangur ókeypis
Að opna umræðuna
Eygló Harðardóttir félagsmálaráð-
herra veltir nú fyrir sér hvort breyta
þurfi lögum um lögheimili í ljósi máls
Dorritar Moussaieff forsetafrúar, sem
færði sitt lögheimili úr landi í fyrra.
„Kannski, eftir nokkur ár, munum við
geta horft til baka og þakkað Dorrit
og hennar háöldruðu foreldrum fyrir
að opna umræðuna,“ segir Eygló
við Fréttablaðið í gær. Þetta
er misskilningur hjá ráðherr-
anum. Það voru fjölmiðlar sem
opnuðu umræðuna, ekki Dorrit
og foreldrar hennar. Áður en
Fréttablaðið greindi frá
lögheimilisflutningnum
hafði hann legið í þagnar-
gildi í hálft ár og allt eins
víst að hann hefði gert
það áfram.
Allt annað
Ríkisstjórnin boðaði strax og hún
tók við að hækkun virðisaukaskatts
á gistingu úr 7 prósentum í 14 yrði
afturkölluð hið snarasta. Um helgina
boðaði Ragnheiður Elín Árnadóttir
iðnaðarráðherra síðan að sem allra
fyrst þyrfti að hefja gjaldtöku á
fjölförnum ferðamannastöðum. Sem
sagt: Í stað þess að ríkið hafi
tekjur af ferðamönnum í
gegnum skatt á gistingu,
sem væntanlega var
hugmyndin að aðilar í
ferðaþjónustu mundu
velta út í verðlagið,
ætlum við að hafa
tekjur af þeim
í gegnum
gjaldtöku á
ferðamanna-
stöðum. Það sér hver maður að það
er miklu sniðugri leið. Eða hvað?
Færði sig sjálfur
Á þessum stað var fyrr í vikunni full-
yrt að samflokksmenn Brynjars Níels-
sonar á þingi hefðu skúbbað honum
út úr efnahags- og viðskiptanefnd
til að koma konu að. Bent var á að
Brynjar hefði áður talið sjónarmið
um jafnréttislagabrot við skipan í
þingnefndir hið mesta þrugl og
því hefði komið vel á vondan
þegar hann var látinn víkja.
Brynjar vill hins vegar koma því
á framfæri að honum hafi alls
ekki verið vikið úr nefndinni
heldur hafi hann fært sig
fyrir konu að eigin frum-
kvæði. Öðruvísi mönnum
áður brá. stigur@frettabladid.is