Fréttablaðið - 25.09.2013, Blaðsíða 8

25. september 2013 MIÐVIKUDAGUR| FRÉTTIR |
Höf heimsins hafa tekið til sín 30%
af því koldíoxíði (koltvísýringi)
sem losað hefur verið síðast liðin
250 ár, eða frá því að iðnbylt ingin
hófst. Loftslagsbreytingar eru
þekktar af völdum bruna jarðefna-
eldsneytis og eru á allra vitorði.
Minna hefur hins vegar farið fyrir
umræðunni um hliðar afurðina;
súrnun hafsins sem ekkert síður
en loftslagsbreytingar mun hafa
áhrif á vistkerfið og lífsskilyrði á
jörðinni allri.
Þetta var meðal þess sem kom
fram í fyrirlestri dr. Richards
Feely, hafefnafræðings frá Haf-
og veðurfræðistofnun Bandaríkj-
anna, á ársfundi Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins (ICES) sem haldinn
er þessa dagana í Reykjavík.
Af fyrirlestri dr. Feely mátti
ráða að súrnun hafsins ætti ekkert
síður að vera áhyggjuefni jarðar-
búa en hlýnun jarðar. Svo er hins
vegar ekki, og má því segja að
súrnun hafsins sé lúmskur óvinur.
„Rannsóknir á súrnun hafsins hafa
staðið yfir í um fimmtíu ár en það
var aðeins fyrir um tíu til fimm-
tán árum sem vísindin voru komin
það langt að menn gerðu sér grein
fyrir vandanum,“ sagði dr. Feely
og bætti við að miðað við óbreytta
losun myndi ástand sjávar breyt-
ast hratt til hins verra. „Súrnun
hafsins í dag er tífalt hraðari en
nokkuð sem þekkt er í jarðsög-
unni. Af rannsóknagögnum höfum
við áður séð sömu breytingar sem
tóku milljónir ára. Breyt ingarnar
sem nú eru að verða hafa tekið
nokkur hundruð ár, og aðallega á
síðustu áratugum.“
Hvað er að gerast?
En hvað er að gerast í hafinu? Dr.
Feely útskýrði að súrnun sjávar er
þegar styrkur koldíoxíðs eykst og
sýrustigið (pH-gildið) lækkar. Við
þetta lækkar kalkmettun sjávar,
sem hefur víðtæk áhrif og kvíð-
vænleg áhrif.
Í þessu samhengi fjallaði hann
sérstaklega um áhrif súrnunar á
kalkmettandi lífverur; lífverur
sem mynda stoðvef úr kalki. Má
þar nefna skeldýr ýmiss konar,
svo ekki sé minnst á kóralrif
heimsins. Þetta tvennt, þótt með
ólíkum hætti sé, gegnir ómissandi
hlutverki í vistkerfum sjávar og í
fæðukeðjunni. Hnignun þessara
lífvera mun hafa dómínóáhrif á
vist kerfið í heild, sagði dr. Feely,
enda eru atburðir í jarðsögunni
þekktir. Vísaði hann til þess að
fyrir 250 milljónum ára er talið að
allt að 95% allra sjávarlífvera hafi
dáið út eftir að koldíoxíð snarjókst
í andrúmslofti og í hafinu.
Í stærra samhengi
Dr. Feely sagði að vísindin hefðu
ekki svör við veigamiklum spurn-
ingum á þessum tímapunkti. Munu
lífverur aðlagast – hafa þær getu
til þess í ljósi þess hversu breyt-
ingarnar eru hraðar? Ekkert
bendir til sérstakrar bjartsýni
hvað þetta varðar, sagði dr. Feely.
Þegar horft er til áhrifanna í
stærra samhengi nefndi hann fjöl-
mörg atriði. Hér kemur til álita
almenn geta sjávardýra til að lifa
af, hugsanlega hrekjast einstakar
lífverur frá búsvæðum sínum og
aðrar koma í þeirra stað, súrnun
sjávar hefur líka áhrif á ratvísi líf-
vera í hafinu. Nýjustu rannsóknir
sýna samband á milli sýrustigs í
blóði og getu dýra til að verja sig;
að forða sér frá rándýrum.
Engar fréttir?
Við Ísland eru þessar rann sóknir
engin nýlunda. Jón Ólafsson,
haffræðingur og prófessor við
Háskóla Íslands, og hans fólk hafa
viðað að sér gögnum um hafið við
Ísland allt frá árinu 1984. Fram
hefur komið að gögnin sýna með
afgerandi hætti við hvað er að
eiga og hvernig það snertir Ísland,
eins háð og það er gjöfum hafsins.
Súrnun hafsins norðan við landið
er nefnilega hraðari en víða á suð-
lægari slóðum.
Þegar dr. Feely ræðir um lausn
vandans má í raun gera hann upp
í fáum orðum og þar eru engin ný
tíðindi. Draga verður verulega úr
losun koldíoxíðs út í andrúms loftið
en aðrar lausnir til mótvægis eru
í raun aðeins kenningar á borðum
vísindamanna.
ASKÝRING | 8
LOFTSLAGSMÁL
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
Hlýnun
sjávar
Hlýnun
jarðar
Aukning
gróðurhúsa-
loft tegunda
Upptaka
sjávar á CO2
minnkar
Útdauði
sjávarlíf-
vera
Fæðu-
skortur
Metan-
strókar
Súrnun
sjávar
Súrnun hafsins er lúmskur óvinur
Á sama tíma og hnattræn hlýnun er á allra vitorði fer minna fyrir umfjöllun um súrnun hafsins. Einn virtasti sérfræðingur heims í haf-
fræði segir að breytingar í hafinu muni hafa mikil áhrif á sjávarlífverur og vistkerfið allt. Súrnun hafsins er tífalt hraðari en áður er þekkt.
VANDINN KRUFINN Dr. Richard Feely er einn virtasti vísindamaður á sínu sviði í
heiminum. Hann dró upp ófagra mynd í fyrirlestri á ársfundi Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins (ICES) í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
HEIMILD: LOFTSLAG.IS
"
BL Sævarhöfða 2, sími 525 8000
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
5
8
6
4
6