Fréttablaðið - 24.10.2013, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 24. október 2013 | SKOÐUN | 23
Samkvæmt fjárlagafrumvarpi því
sem nú liggur fyrir Alþingi er stefnt
að um 30-40% niðurskurði á nýjum
framlögum til Rannsóknasjóðs
Rannís verði frumvarpið samþykkt
óbreytt. Þetta eru alvarleg tíðindi
fyrir íslenskt samfélag og þá sér-
staklega fyrir unga vísindamenn,
en sjóðurinn stendur að miklu leyti
undir launakostnaði þeirra.
Um 80% af því fjármagni sem
veitt er úr Rannsóknasjóði árlega,
fer í laun til ungra vísindamanna
sem eru í framhaldsnámi við
íslenska háskóla, eru nýdoktorar
eða jafnvel með enn meiri reynslu
en gegna tímabundnum störfum.
Atvinnuöryggi ungra vísindamanna
er nánast ekkert og reiða þeir sig
mjög á styrki frá Rannís til fjár-
mögnunar launa sinna. Þessi niður-
skurður sem nú er efnt til í fjárlaga-
frumvarpi fyrir árið 2014 jafngildir
því að um 30-40 ungum vísinda-
mönnum verði sagt upp störfum
með áframhaldandi uppsögnum
næstu tvö árin.
Afleiðingar þessa eru óumdeil-
anlegar. Íslenskt samfélag hefur
tjaldað miklu til við þjálfun ungs
íslensks vísindafólks sem nú mun
ekki lengur eiga kost á að stunda
nýsköpun sem leiðir til þjóðhags-
legs ávinnings þegar til lengri
tíma er litið. Vísindafólkið okkar
mun snúa sér að öðru og að öllum
líkindum hverfa til annarra landa
þar sem því standa til boða störf
og nám við hæfi. Mannauðsfjár-
festing í menntun mun því ekki
skila sér til baka til samfélagsins
þegar grunnstoðir nýsköpunar eru
brostnar með harkalegum niður-
skurði til samkeppnissjóða Rann-
ís. Þetta eru ekki aðeins alvarleg
tíðindi fyrir íslenska vísindamenn
heldur þjóðina alla. Hún stendur
nú frammi fyrir þeirri spurningu
hvort æskilegt sé að fjármagna
framhaldsmenntun á sviði nýsköp-
unar, og stuðla þannig að fjöl-
breytni í íslensku atvinnulífi með
spennandi störfum sem mörg hver
yrðu ómetan leg og myndu tvímæla-
laust leiða til aukinnar verðmæta-
sköpunar.
Ein verðmætasta auðlindin
Það þarf ekki að leita lengra en til
Nýsköpunarmiðstöðvar atvinnu-
lífsins, sem nú styður við bakið á
tólf sprotafyrirtækjum sem runnin
eru beint úr íslensku rannsóknaum-
hverfi og munu gefa af sér útflutn-
ingsafurðir á næstu árum. Það er
eflaust orðin gömul tugga að minn-
ast á fyrirtæki eins og Marel, Össur,
Actavis og Íslenska erfðagrein-
ingu, en öll þessi fyrirtæki hafa
dafnað í íslensku nýsköpunarum-
hverfi og reiða sig að miklu leyti á
þá uppsprettu sem felst í mannauði
íslenskra vísinda.
Það er viðurkennd staðreynd að
fjárfesting í grunnrannsóknum sé
ein besta leið samfélagsins til þess
að hvetja til langvarandi hagvaxtar.
Því má nefna að þjóðir eins og Bret-
ar sem eru í fararbroddi í nýsköp-
un á sviði grunnrannsókna tóku
þá ákvörðun að hlífa samkeppnis-
sjóðum sínum við niðurskurði eftir
fjármálahrunið árið 2008. Það mun
verða þungur róður að snúa stefn-
unni þó niðurskurður vari aðeins í
nokkur ár. Fyrir hvern vísindamann
sem tapast úr samfélaginu verður
meira tap en sem nemur vitneskju og
þjálfun þess eina starfsmanns vegna
eðlis og uppbyggingar nýsköpunar-
og rannsóknasamfélagsins. Fyrir
hvert ár sem skorið er niður mun
taka mörg ár að ná aftur að þeim
stað sem samfélagið var á þegar
niðurskurður hófst. Það er nefnilega
ekki bara hægt að ýta á „pásu“ þegar
kemur að uppbyggingu þekkingar-
iðnaðar og nýsköpunar. Á meðan
heltast vísindamenn og frumkvöðl-
ar úr lestinni og með þeim ein verð-
mætasta auðlind íslensks samfélags.
Fjöldauppsagnir
ríkisins á ungum
vísindamönnum
Mörður Árnason fer mik-
inn í svari við grein und-
irritaðs (sem hann segir
raunar vera Níelsson) þar
sem fjallað var um lítið
innihald í miklum sam-
ráðsferlum við samningu
nýrra laga um náttúru-
vernd. Hann segir Alþingi
hafa ýmist fallist á eða
komið verulega til móts við
fimm af sjö atriðum sem
Samorka hafi gert athuga-
semdir við í sinni umsögn.
Grein undirritaðs fjallaði
raunar aðallega um sam-
ráðsferlið langa á vegum
umhverfis- og auðlindaráðuneyt-
is, þar sem lítið tillit var tekið til
athugasemda, en gott og vel.
Til að nefna hér eitt af téðum
fimm atriðum þá var ákvæðum
frumvarpsins um nýja heimild
umhverfisráðherra til skyndifrið-
unar í allt að fimm ár breytt á þann
veg, að bannið gildir einungis í þrjá
mánuði til að byrja með en þarfn-
ast síðan ítrekunar ráðherrans (og
gildir þá í allt að fimm ár).
Þetta flokkast tæplega sem
mikil breyting og Samorka
mun áfram mótmæla því
að ráðherra geti á þennan hátt upp
á sitt einsdæmi bannað tilteknar
framkvæmdir í allt að fimm ár, án
þess að auglýsing um friðun eða
friðlýsingu hafi verið birt.
Hér verður annars ekki fjallað
efnislega um umsögn Samorku um
þingmálið, sem Mörður reifar á
býsna stílfærðan hátt í sinni grein,
en allir geta nálgast umsögnina á
vef Alþingis.
Skyndifriðun
til fi mm ára
VÍSINDI
Erna Magnúsdóttir
Guðrún Valdimarsdóttir
Margrét Helga Ögmundsdóttir
Ólafur Andri Stefánsson
Pétur Henry Petersen
Sigríður Klara Böðvarsdóttir
Sigríður Rut Franzdóttir
Stefán Sigurðsson
vísindamenn við Læknadeild Háskóla Íslands
NÁTTÚRU-
VERND
Gústaf Adolf
Skúlason
framkvæmdastjóri
Samorku, samtaka
orku- og veitufyrir-
tækja
➜ Grein undirritaðs
fjallaði raunar
aðallega um sam-
ráðsferlið langa á
vegum umhverfi s- og
auðlindaráðuneytis,
þar sem lítið tillit
var tekið til athuga-
semda, en gott og vel.
www.saft.is
KENNDU BARNINU ÞÍNU AÐ
SKOÐA EFNI Á NETINU MEÐ
GAGNRÝNUM HÆTTI
➜ Íslenskt samfélag hefur
tjaldað miklu til við þjálfun
ungs íslensks vísindafólks
sem nú mun ekki lengur
eiga kost á að stunda ný-
sköpun sem leiðir til þjóð-
hagslegs ávinnings þegar til
lengri tíma er litið. Vísinda-
fólkið okkar mun snúa sér
að öðru og að öllum líkind-
um hverfa til annarra landa
þar sem því standa til boða
störf og nám við hæfi .