Fréttablaðið - 24.10.2013, Blaðsíða 24

24. október 2013 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 24
Menningarfélagið GÆS þakkar
stuðning Reykjavíkurborgar við
kaffihúsið í sumar. Við metum
þann stuðning mikils.
Eins og kunnugt er var kaffi-
húsinu GÆS lokað vegna þess
að borgin sá sér ekki fært að
lána húsnæði í Tjarnarbíói leng-
ur né styðja við rekstur kaffi-
hússins. Til þess að GÆS geti
haldið áfram kaffihúsarekstri
vantar stuðning við verk-
efnið. Í þessu bréfi óskum við
því eftir skriflegum svörum
frá borgarráði um hvers konar
stuðning borgin getur veitt.
Eina tilboðið sem virðist nú
standa til boða er það sem fram
kom í viðtali við Önnu Krist-
insdóttur, mannréttindastýru
Reykjavíkur, um að borgin sé til-
búin til að ráða verkefnastjóra
sem hefði það hlutverk að þróa
verkefnið og atvinnumál fatlaðs
fólks í borginni almennt. Ekki
hefur verið skilgreint frekar
hvernig sú staða er hugsuð né
hvenær. Í þessu samhengi viljum
við benda á að oft er það þannig
að aðrir telja að þeir viti betur en
við hvað okkur er fyrir bestu. Við
teljum aftur á móti að við höfum
sýnt fram á það í sumar að við
erum fullfær um að meta það
sjálf. Slagorð Alþjóðlegra sam-
taka fólks með þroskahömlun
eiga vel við í þessu samhengi en
þau hljóða svo: Ekkert um okkur
án okkar.
Spurningar til borgarráðs
1. Við fengum vilyrði fyrir hús-
næðinu í Tjarnarbíói til áramóta
eða að borgin myndi útvega
annað húsnæði. Hefur borgin
möguleika á að standa við þetta
og útvega annað húsnæði?
2. Hugmyndafræði GÆSar gengur
meðal annars út á það að vinna
eftir samningi Sameinuðu þjóð-
anna um réttindi fatlaðs fólks
en þar segir að fatlað fólk eigi
rétt á að vinna á almennum
vinnumarkaði til jafns við aðra.
Við viljum halda áfram á þeirri
braut sem farin var í sumar. Það
má margt læra af sumrinu og
erum við ánægð með hvernig
til tókst. Við vorum frjáls og
óháð yfirráðum annarra og
gátum gert hlutina eftir okkar
höfði. Þess vegna hræðumst við
það tilboð mannréttindaskrif-
stofu borgarinnar sem snýst um
að borgin ráði verkefnisstjóra
fyrir okkur. Við óskum frekar
eftir því að fá beinan styrk frá
borginni til þess að við getum
sjálf ráðið starfsmann okkur til
aðstoðar við áframhaldið. Við
óskum eftir svari við því hvers
vegna það er ekki hægt en vænt-
anlega er um svipaða peninga-
upphæð að ræða sem borgin léti
til verkefnisins og ef styrkur
yrði veittur beint til GÆSar.
3. Verkefni eins og GÆS getur
haft áhrif á þróun atvinnumála
fatlaðs fólks almennt. Við teljum
að mikilvægast sé að breyta
því kerfi sem fyrir hendi er.
Við teljum eðlilega kröfu að við
fáum greitt fyrir okkar vinnu
líkt og aðrir og við viljum ekki
að Tryggingastofnun greiði með
okkur. Það er ekki í takt við jafn-
rétti á almennum vinnumarkaði.
Það getur verið flókið að ætla að
breyta heilu kerfi, en við viljum
gjarnan láta á það reyna. Við
höfum beðið eftir vettvangi til
þess að hitta fulltrúa frá Trygg-
ingastofnun, Vinnumálastofnun
og velferðarráðuneyti á stórum
fundi sem fulltrúar borgarinn-
ar skipuleggja til þess að ræða
þessi mál. Þeim fundi hefur
verið frestað í tvígang yfir nær
tveggja mánaða tímabil. Okkar
spurning til borgarráðs er: Stend-
ur enn til að halda fundinn og ef
svo er, er komin dagsetning?
Að lokum vekjum við athygli á
áhrifamætti GÆSar, en GÆS hefur
ekki bara breytt lífi okkar og gefið
okkur tækifæri heldur hafa líka ótal
listamenn fengið tækifæri til að
sýna list sína á GÆS í sumar. GÆS
hefur verið góð fyrirmynd, ekki síst
fyrir annað ungt fatlað fólk sem veit
í dag að með réttum stuðningi eru
því allir vegir færir.
Með von um góðar undirtektir.
Opið bréf til borgarráðs
Um langa hríð hefur
það verið eitt helsta við-
fangsefni stjórnmála að
byggja upp og viðhalda
sanngjörnu og réttlátu
samfélagi. Góð heil-
brigðisþjónusta hefur
verið talin einn af horn-
steinum hvers velferðar-
þjóðfélags. Sátt hefur ríkt
um að fyrir meginþætti
heilbrigðisþjónustunnar
skuli greitt með sköttum
og að borgararnir gætu
treyst því að þeim væri
veitt viðeigandi þjónusta þegar
þeir þyrftu á rannsóknum, með-
ferð eða endurhæfingu að halda.
Um þetta hefur ríkt eins konar
sáttmáli í áratugi. Það hefur
því vakið nokkra undrun hversu
mikið fólk greiðir nú orðið úr
eigin vasa fyrir þjónustu heil-
brigðiskerfisins.
Á síðustu áratugum liðinnar
aldar var oft rætt um að endur-
skoða þyrfti almannatrygginga-
kerfið og breyta greiðsluþátt-
tökukerfinu og aðlaga það betur
að þörfum þeirra sem veikastir
væru og þurfa mest á heilbrigð-
isþjónustu að halda. Það var þó
ekki fyrr en árið 2007 sem þáver-
andi heilbrigðisráðherra, Guð-
laugur Þór Þórðarson, setti á
laggirnar nefnd sem ætlað var
að koma á nýju greiðsluþátttöku-
kerfi fyrir lyf og aðra heilbrigð-
isþjónustu. Nefndin, sem kennd
var við formann hennar, Pétur
Blöndal alþingismann, safnaði
miklum upplýsingum og fram-
kvæmdi um leið umfangsmikla
greiningu á almannatryggingun-
um og greiðslum fólks fyrir heil-
brigðisþjónustu.
Pétursnefndin varð ekki lang-
líf því arftaki Guðlaugs Þórs,
Ögmundur Jónasson, fylgdi ekki
sömu forgangsröðun og fyrir-
rennari hans. Nefndarstarfinu
var því sjálfhætt þegar ekki var
veitt fé til verkefnisins á fjár-
lögum ársins 2009. Í framhald-
inu var samt sem áður komið á
fót vinnuhópi sem vann áfram
tillögu að greiðsluþátttökukerfi
fyrir lyf. Lög þess efnis
voru samþykkt á árinu
2012, en kerfið var síðan
tekið í notkun 4. maí 2013.
Háar upphæðir
Fljótlega kom í ljós
óánægja með nýja lyfja-
greiðsluþátttökukerfið og
sneri hún einkum að því
að tilteknir sjúklingahóp-
ar töldu erfitt að standa
undir þeim greiðslum
sem lagðar eru á þá sam-
kvæmt hinu nýja kerfi.
Krabbameinsfélag Íslands benti
til dæmis á að margir krabba-
meinssjúklingar yrðu nú að
greiða háar upphæðir fyrir lyf
sem þeir fengu áður ókeypis
eða verulega niðurgreidd. Við
útfærslu hins nýja greiðsluþátt-
tökukerfis hefði ekki verið gætt
nægjanlega að því að verja alvar-
lega veikt fólk fyrir háum og vax-
andi heilbrigðiskostnaði.
Í lok ágúst 2013 skipaði nýr
heilbrigðisráðherra, Kristján Þór
Júlíusson, nefnd til að kanna for-
sendur fyrir því að fella saman
margvíslega heilbrigðisþjón-
ustu undir eitt niðurgreiðslu-
og afsláttarfyrirkomulag. For-
maður nefndarinnar er nú sem
fyrr þingmaðurinn Pétur Blön-
dal. Nú þegar hafa verið boð-
aðar breytingar á lyfjagreiðslu-
þátttökukerfinu sem fela í sér að
sjúkratryggingar greiða sjálf-
krafa lyfjakostnað þegar árleg-
um hámarkskostnaði er náð.
Það var því forvitnilegt að
heyra viðtal við Pétur Blöndal á
einni af síðdegisrásunum fyrir
nokkru. Á öldum ljósvakans var
Pétur að gæla við þá hugmynd
að fólk myndi borga allt að 120
þúsund krónur á ári, hvert og
eitt, fyrir heilbrigðisþjónustu
áður en greiðsluþaki er náð. Enn
fremur taldi hann nauðsynlegt
að fólk greiddi alltaf eitthvað
fyrir heilbrigðisþjónustu því
annars mynduðust alltof lang-
ir biðlistar, fyrir því væri löng
reynsla í útlöndum. Hvaðan sú
vitneskja er fengin er ekki vitað,
en í Danmörku, þar sem almennt
tíðkast hvorki gjaldtaka í heilsu-
gæslunni né á sjúkrahúsum, er
ekkert sem styður þessar full-
yrðingar formannsins.
Viðvörunarljós
Hér er greinilega ástæða til að
staldra við, því í langan tíma
hefur verið samstaða um grunn-
reglur samfélagins á sviði heil-
brigðismála. Þegar almenning-
ur er farinn að greiða það mikið
fyrir heilbrigðisþjónustu úr eigin
vasa að margir fresta því að fara
til læknis eða jafnvel neita sér
alveg um læknisþjónustu eru það
viðvörunarljós sem taka verður
alvarlega. Einfaldlega vegna
þess að í velferðarsamfélagi
sem stendur undir nafni mega
bein útgjöld einstaklinga aldrei
vera það mikil að þau komi í veg
fyrir að fólk leiti sér nauðsyn-
legrar heilbrigðisþjónustu.
Borgarar þessa lands hafa
talið að með greiðslu skatta
þyrftu þeir almennt ekki að hafa
áhyggjur af því að hið opinbera
stæði ekki undir meginhluta þess
kostnaðar sem til félli vegna
heilsubrests, sjúkdóma, með-
ferðar eða umönnunar. Kannanir
hafa sömuleiðis sýnt að almenn-
ingur er tilbúinn til að greiða
hærri skatta sé tryggt að fjár-
magninu verði veitt inn í starf-
semi heilbrigðisþjónustunnar.
Hið nýja greiðsluþátttökukerfi
fyrir lyf og hugmyndir um eitt
samræmt niðurgreiðslukerfi
fyrir heilbrigðisþjónustu fela
aftur á móti í sér að bein útgjöld
fólks munu leggjast þyngra á
hina efnaminni í þjóðfélaginu.
Það var sennilega aldrei ætlun-
in hjá þeim sem lögðu af stað í
þessa vegferð.
Sanngjarnt og réttlátt þjóðfélag
SAMFÉLAG
Gísli Björnsson
Lára Steinarsdóttir
María Hreiðarsdóttir
Steinunn Ása Þorvaldsdóttir
Unnur Jónsdóttir
Menningarfélaginu GÆS
➜ Verkefni eins og GÆS
getur haft áhrif á þróun
atvinnumála fatlaðs fólks
almennt. Við teljum að
mikilvægast sé að breyta því
kerfi sem fyrir hendi er. Við
teljum eðlilega kröfu að við
fáum greitt fyrir okkar vinnu
líkt og aðrir og við viljum
ekki að Tryggingastofnun
greiði með okkur.
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Ingimar
Einarsson
félags- og stjórn-
málafræðingur
➜ Hér er greinilega ástæða
til að staldra við, því í
langan tíma hefur verið
samstaða um grunnreglur
samfélagsins á sviði heil-
brigðismála.
Er kirkjuráð
með réttu ráði?
Nú er búið að ákveða
að byggja skuli upp-
diktaða eftirlíkingu
Skálholtskirkju (Brynj-
ólfskirkju) sem engar
teikningar eru til af.
Nokkrar útlitsmynd-
ir eru til sem erlendir
ferðamenn hafa teikn-
að og engar tvær líta
eins út. Það er hreinn
skáldskapur að hún
hafi verið stærst allra mið-
aldatimburkirkna í Evrópu. Í
Brynjólfssögu biskups segir að
á undan hafi verið mun stærri
kirkjur (Gíslakirkja, Ögmund-
arkirkja og Árnakirkja).
Pétur Pétursson, forseti guð-
fræðideildar HÍ, ritaði gein í
Mbl. í júlí 2013 og sagði m.a.:
„Þetta ber að harma.
Þótt vel tækist til að
reisa þessa byggingu yrði hún
aldrei annað en risavaxinn
skúr sem óvíst er að nokkur
nennti að halda við til lengd-
ar.“
Er hér ekki enn ein „Hörpu-
veizlan“ á ferðinni?
Almennir skattborgarar
borga svo „tíundina“ eða hvað?
➜ Það er hreinn
skáldskapur að
þetta hafi verið
stærst allra miðalda-
timburkirkna
í Evrópu.
SKIPULAG
Örnólfur Hall
arkitekt
Lengri útgáfu má sjá á Vísi.
visir.is
Hollvinasamtök líknarþjónustu
STJÓRNIN
Aðalfundur Hollvinasamtaka líkarþjónustu
verður haldinn í Neskirkju þriðjudag
29. október 2013 og hefst hann klukkan 20:00.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Fyrir kubbasmiði
á öllum aldri
Virkjaðu
ímyndunaraflið
og lærðu betur
á LEGO®
Notaðu kubbana
sem þú átt til að
búa til eitthvað
nýtt og spennandi
á nýjan hátt!
GÍRAFFI EÐA
GEIMVERA?
Byggjum úr LEGO ® geymir fjársjóð
hugmynda að alls konar hlutum og
fígúrum sem hægt er að búa til úr
LEGO kubbum