Fréttablaðið - 13.06.2014, Blaðsíða 10

13. júní 2014 FÖSTUDAGUR| FRÉTTIR | 10
Stórstígar breytingar innan íslensks
sjávarútvegs hafa orðið til þess að
hið minnsta átta öflug skip hverfa
úr frystiskipaflota Íslendinga, sem
ýmist verða seld úr landi eða breytt
í ísfisktogara. Samanlagður landað-
ur afli þessara átta skipa var um 50
þúsund tonn árið 2013, sem undir-
strikar að breytingarnar eru næsta
byltingarkenndar. Sú mynd er enn
skýrari við þá staðreynd að um alda-
mótin síðustu voru 90 íslensk skip
með leyfi til vinnslu um borð og þar
af 35 flakafrystitogarar. Þeir eru
fimmtán í dag.
En hvað er það í umhverfi útgerð-
arinnar sem knýr þessar breyting-
ar áfram og hvaða afleiðingar munu
þær hafa, spyr Bjarki Vigfússon,
hagfræðingur hjá Íslenska sjávar-
klasanum, í nýrri greiningu á þess-
ari þróun.
Birtingarmynd stærri breytinga
„Við teljum þessa fækkun frystitog-
aranna vera hluta af stærri breyt-
ingum í veiðum og vinnslu bolfisks
á Íslandi, aðstæðurnar á síðasta ári
og núna það sem af er þessu, þar
sem afkoma greinarinnar dregst
nokkuð skarpt saman, hafi gefið
útgerðinni spark til að hrinda þessu
í framkvæmd á skömmum tíma,“
segir Bjarki. Hann segir að ástæða
breytinganna felist í aukinni áherslu
á landvinnslu bolfisks, einkum
þorsks, því þar liggi samkeppnis-
forskot Íslands.
„Þetta hefur talsverða þýðingu.
Við teljum að útgerðin sé að færa
sig yfir í landvinnslu, meðal ann-
ars stóraukinn útflutning á fersk-
um þorski, því þar er forskotið á til
dæmis Norðmenn. Samkeppnisfor-
skot Íslands liggur í landvinnslu og
ferskum fiski og ef við getum svo
nýtt okkur enn betur tækifæri í full-
vinnslu aukaafurða, þar sem við
stöndum nú þegar framarlega, þá
er ljóst að þetta samkeppnisforskot
í landvinnslunni getur reynst okkur
afar verðmætt,“ segir Bjarki.
Tvöfalt hærra verð
Útflutningur á ferskum fiski frá
Íslandi hefur vaxið jafnt og þétt
undanfarin ár.
Frá 2008 til 2012
voru aflaheimild-
ir í þorski aukn-
ar úr 150.000
tonnum í 200.000
tonn. Á þessu
fjögurra ára
tímabili má sjá
sókn landvinnsl-
unnar í útflutn-
ingi á ferskum
þorskafurðum flugleiðina, eða úr
16.000 í 34.000 tonn. Á sama tíma
varð lítil sem engin breyting í sjó-
frystingu á þorski, en frysting í
landi jókst einnig umtalsvert. Þann-
ig var það landfrysting og fersk-
fiskvinnslan sem hefur styrkst
með auknum heimildum til veiða,
en síðast í gær tilkynnti Hafrann-
sóknastofnun ráðgjöf um aflaheim-
ildir í þorski upp á 218.000 tonn, og
250.000 tonn hafa verið nefnd sem
aflaheimildir í náinni framtíð. Hafa
skal hugfast hér að tvöfalt hærra
verð fæst fyrir ferskar þorskafurð-
ir á mörkuðum en fyrir frystar.
Íslendingar koma ferskum afurð-
um á markað 40 klukkustundum
eftir að fiskur er dreginn úr sjó.
Við þetta geta Rússar og Norðmenn
ekki keppt. Á sama tíma hafa þessar
þjóðir stóraukið sjófrystingu í skjóli
stóraukinna aflaheimilda í Barents-
hafi, sem skýra verðlækkanir síð-
ustu missera.
Annað forskot Íslendinga í að
höndla með ferskan fisk liggur í að
geta afhent ferskan fisk allt árið um
kring, sem Norðmenn, aftur, keppa
ekki við þar sem þeir veiða sinn
þorsk mestallan á fyrstu fjórum
mánuðum ársins.
Aldrei meiri munur
Í greiningunni segir að launahlutfall
frystiskipanna sé hátt, og augljós
hagræðing að sækja aflaheimildir á
ísfiskara, en um borð eru mun færri
sjómenn. Ljóst er að launahlutfall
frystitogaranna er hátt hér á landi
sem gerir samkeppnisstöðu sjó-
vinnslu bága og gefur landvinnslu
samkeppnisforskot.
Þá hefur olíuverð farið hækk-
andi undanfarna áratugi, og hefur
innflutt olía hækkað í verði í kjöl-
far veikingar krónunnar frá hruni.
Þannig hefur munurinn á orku-
kostnaði í landi og á sjó líklega
aldrei verið meiri, enda notar land-
vinnslan innlent rafmagn.
50 þúsund tonn færast upp á land
Greining Sjávarklasans á breytingum í togaraútgerð dregur fram að drifkraftur breytinganna sé sérstaða sjávarútvegsins á mörkuðum.
Samkeppnisþjóðir keppa ekki við ferskfiskútflutning með flugi. Mismunur orkukostnaðar á sjó og í landi hefur sennilega aldrei verið meiri.
BJARKI
VIGFÚSSON
Minnkandi veiðiheimildir hafa kallað á hagræðingu og samþjöppun
aflaheimilda á færri skip, og bendir Bjarki á að það eigi ekki síst við eftir
að sérstaka veiðigjaldið var lagt á fyrir fáum árum.
Þá hefur álagningu veiðigjalds hingað til verið skipt niður á ólíkar
tegundir með svokölluðum þorskígildisstuðlum, þótt horfið verði frá þeirri
aðferðafræði við útreikninga gjaldsins á næsta fiskveiðiári. Þær fisk-
tegundir sem eru frystar úti á sjó hafa haft mjög háan þorskígildisstuðul.
Veiðigjaldið lagðist því af mjög miklum þunga á aflaverðmæti frysti-
togara í bolfiskvinnslu sem hafði talsverð áhrif á rekstrargrundvöll þeirra,
enda viðurkennt að við útreikninga þorskígildisstuðlanna væri ekki tekið
mið af mismunandi tilkostnaði veiða einstakra tegunda.
Breytingar á útreikningum veiðigjaldsins hafa orðið til þess að
Guðmundur Kristjánsson, framkvæmdastjóri Brims hf., hefur endurráðið
alla áhöfn flaggskips félagsins, Brimness RE 27, og mun beita skipinu til
veiða á Íslandsmiðum eins og verið hefur.
➜ Brimnesið mun stunda veiðar við Ísland
FRÉTTASKÝRING
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
Breytingar á íslenskri togaraútgerð
BRIMNES RE
Mun stunda veiðar
á heimamiðum og
40 manna áhöfn
hefur verið endur-
ráðin.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Sætar franskar
frá McCain
Sætu kartöflurnar frá McCain eru ómótstæðilega
bragðgóðar. Þú skellir þeim í ofninn og áður en þú
veist af hefurðu töfrað fram girnilegt og gómsætt
meðlæti. Prófaðu núna!
Vinsælar hjá Íslendingum í mörg ár
Um er að ræða rótgróið framleiðslufyrirtæki
sem framleiðir á innanlands og erlenda markaði.
Ef þú býrð yfir framúrskarandi hæfileikum
í mannlegum samskiptum og reynslu af verkstjórn
í matvælafyrirtæki þá ert þú hugsanlega rétt
maðurinn/konan í starfið.
Æskilegt er að viðkomandi hafi menntun sem nýtist
í starfi, svo sem matvælaverkfræði, matvælafræði
eða önnur menntun sem nýtist.
Umsóknir sendast á starf123@gmail.com
Umsóknarfrestur er til 16. Júní 2014
Matvælafyrirtæki
á höfuðborgarsvæðinu
óskar eftir að ráða verkstjóra
LUNDÚNIR Samkvæmt nýrri reglu-
gerð Sameinuðu þjóðanna verður
það á ábyrgð ríkisstjórna heims-
ins að binda enda á kynferðisof-
beldi á stríðshrjáðum svæðum.
Þetta sagði bandaríska leikkonan
Angelina Jolie í samtali við frétta-
stofu BBC í gær. Jolie, sem er góð-
gerðarsendiherra Sameinuðu þjóð-
anna, stendur um þessar mundir
fyrir ráðstefnu í Lundúnum um
kynferðisofbeldi á átakasvæðum
ásamt William Hague, utanríkis-
ráðherra Bretlands. - bá
Ríkisstjórnir á stríðssvæðum beri meiri ábyrgð:
Fundað í Lundúnum
um kynferðisofbeldi
UNNIÐ GEGN
OFBELDI Angelina
Jolie og William
Hague takast í hendur
á þriðja degi alþjóða-
ráðstefnunnar í gær.
FRÉTTABLAÐIÐ/AFP