Fréttablaðið - 12.07.2014, Blaðsíða 10

12. júlí 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Þegar rigndi sem mest í byrj-un mánaðarins voru sagðar fréttir af viðræðum við-skiptaráðherra við banda-
ríska verslanakeðju um margvís-
legar tilhliðranir á íslenskri löggjöf
gagnvart fyrirtækinu gegn því að
það seldi íslenskan fisk í verslunum
sínum erlendis.
Af þessu tilefni hafa ýmsir bent
á að þjóðin rétt náði að setja sér
nýja fullveldisstjórnarskrá áður en
Spánverjar knúðu hana til að veita
undanþágu frá vínbanninu sem
ákveðið var með þjóðaratkvæði. Í
kjölfarið var leyfð sala á spænsk-
um vínum til að opna markað fyrir
saltfisk á Spáni.
Svo mikið var
haft við að í
samninganefnd-
inni við Spán-
verja voru bæði
oddvitar saltfisk-
framleiðenda og
góðtemplara.
Af blöðum
sögunnar má ráða að margir hafi
upplifað þvingun Spánverja sem
ögrun við nýfengið fullveldi. Í dag
finnst flestum að afstaða Íslend-
inga hafi byggst á forpokuðum
hugmyndum og að Spánverjar hafi
í raun kennt okkur góða lexíu um
mikilvægi gagnkvæmni í samskipt-
um ríkja og jafnvel opnað annað
auga sumra fyrir gildi viðskipta-
frelsis sem við vorum þá að þrengja
og þurftum síðan að bíða í marga
áratugi til að endurheimta.
Bandaríska verslanakeðjan
hefur ekki þvingunaraðstöðu eins
og Spánverjar á sínum tíma. En
hún gæti eigi að síður opnað augu
einhverra fyrir margvíslegum
pólitískum hindrunum á frjálsum
viðskiptum sem enn halda lífs-
kjörunum rýrari en vera þyrfti. Í
því ljósi var boðskapur viðskipta-
ráðherrans jafngildi sólargeisla í
rigningatíð.
Sólargeisli í rigningartíð
Talsmenn verslunarinnar hafa lengi talað fyrir viðskipta-frelsi með landbúnaðarvör-
ur og afnámi tollverndar. Samtök
atvinnulífsins hafa nýlega óskað
eftir að undanþágur frá sam-
keppnislögunum sem hluti land-
búnaðarframleiðslunnar nýtur
verði afnumdar. Öllum þessum
óskum hefur ríkisstjórnin hafnað.
Sömu daga og viðskiptaráð-
herra sagði ríkisstjórnina tilbúna
til að ræða tilhliðranir við banda-
ríska fyrirtækið um innflutning á
kjöti frá Bandaríkjunum, verslun
með lyf og áfengi og sameiginlega
Evrópulöggjöf um vörumerkingar
vegna neytendaverndar andmælti
ríkisstjórnin fyrir dómi kröfum
íslensks fyrirtækis um rýmri rétt
til kjötinnflutnings á grundvelli
gildandi laga.
Ríkisstjórnin þarf að skýra
afstöðu sína betur í þessum efnum.
Mörgum kemur til að mynda
spánskt fyrir sjónir að fríverslun
með landbúnaðarafurðir og virk
samkeppni á því sviði skuli vera til
umræðu við bandarísk fyrirtæki
en ekki íslensk? Þá þarf að skýra
hvers vegna samtöl af þessu tagi
fara fram við einstök bandarísk
fyrirtæki en ekki við ríkisstjórn
Bandaríkjanna til að tryggja
gagnkvæmni varðandi mögulegan
útflutning á íslenskum landbúnað-
arafurðum.
Evrópureglur um vörumerk-
ingar eru fyrst og fremst neyt-
endavernd. Ekki er þó loku fyrir
það skotið að í einhverjum tilvik-
um geti þær jafnframt verið þátt-
ur í viðskiptahindrunum. Ríkis-
stjórnin vill ekki vera aðili með
öðrum Evrópuþjóðum að viðræð-
um við Bandaríkin um víðtækan
fríverslunarsamning sem meðal
annars er ætlað að ryðja úr vegi
tæknilegum viðskiptahindrunum.
Hvers vegna má ræða slík mál við
einstakt bandarískt fyrirtæki en
ekki almennt í samstarfi með þeim
þjóðum sem við eigum mest við-
skipti við?
Viðskiptastefna landsins þarf að
byggja á miklu skýrari og heild-
stæðari hugmyndafræði en fram
hefur komið. En yfirlýsingarnar
vekja þó vonir um að ræða megi
breytingar hleypidómalaust.
Rótlaus hugmyndafræði
Einhverjir kunna að halda að yfirlýsingar viðskiptaráð-herra beri öll merki gáleysis
og þar af leiðandi megi ekki taka
þær alvarlega. Þegar málflutning-
ur ráðherrans til lengri tíma er
skoðaður er full ástæða til að ætla
annað og að þar búi að baki raun-
verulegur vilji til kerfisbreytinga
í landbúnaði.
Nefna má að viðskiptaráðherra
og fleiri þingmenn, þar á meðal
einn áhrifamesti núverandi þing-
maður Framsóknarflokksins sem
jafnframt er orðinn aðstoðar-
maður forsætisráðherra, fluttu
á síðasta kjörtímabili tillögu til
þingsályktunar um fríverslun við
Bandaríkin. Framkvæmd hennar
hefði til að mynda leitt til fríversl-
unar með landbúnaðarvörur. Til-
lagan fól með öðrum orðum í sér
grundvallarbreytingar á ríkjandi
landbúnaðarstefnu.
Þessi hugsun er því ekki ný af
nálinni af hálfu viðskiptaráð-
herra. Ábyrgðin sem fylgir setu í
ríkisstjórn sýnist ekki hafa breytt
henni. Það er að vísu brotalöm í
þeirri hugsun að ræða megi við-
skiptafrelsi með landbúnaðar-
afurðir við Bandaríkin en ekki
Evrópu.
En virða ber að rökrétt ályktun
af yfirlýsingu viðskiptaráðherra
er sú að ríkisstjórnin getur ekki
haldið landbúnaðarhagsmunun-
um lengur fram sem málefnalegri
röksemd gegn Evrópusambands-
umsókninni. Þótt yfirlýsingin leiði
ekki til annars hefur hún verið til
góðs.
Dýpri hugsun
S
vo vanhugsaðar voru reglur um samskipti skóla og
svonefndra lífsskoðunarfélaga að upphaflega stóð til
að banna jólaföndur í grunnskólum Reykjavíkurborgar
ásamt öllu öðru er gæti tengst trúaráróðri. Bann við
jólaföndri gekk reyndar ekki eftir en árið 2011 sam-
þykkti borgarráð tillögur mannréttindasviðs Reykjavíkurborg-
ar um samskipti leik- og grunnskóla við trúar- og lífsskoðunar-
félög. Við þekkjum öll umræðuna sem spratt upp í tengslum
við þessar reglur. Gídeonfélagið má ekki lengur gefa tíu ára
börnum Nýja testamentið og í sumum skólum mega krakkar
jú alveg fara í kirkju og syngja sálma en þau mega ekki biðja
bænir. En þau mega samt fá frí til að fara í fermingarfræðslu
og prestar hafa leyfi til að sinna
áfallahjálp í skólum.
Ekki er öll vitleysan eins og
sitt sýnist hverjum en þessar
reglur snerta ekki eingöngu
samskipti trúfélaga og skóla
heldur einnig íþróttafélaga.
Já, íþróttafélög mega ekki
lengur kynna starfsemi sína í skólum og hefur þetta bann
komið verulega niður á starfi íþróttafélaga eins og kemur fram
hjá Hauki Þór Haraldssyni, framkvæmdastjóra Íþróttafélags
Reykjavíkur, ÍR, í Fréttablaðinu í dag:
„Bann við kynningu á starfsemi íþróttafélaga í skólum er
mjög bagalegt, sérstaklega í hverfishlutum þar sem hátt hlut-
fall foreldra er ekki með íslensku sem móðurmál. Margir for-
eldrar hafa ekki yfirsýn yfir það sem er í boði,“ segir Haukur
Þór en tilefni ummæla hans er að íbúar í Fella- og Hólahverfi
nýta frístundakort í mun minna mæli en gert er í öðrum
hverfum. Tekið hefur verið á það ráð að bjóða upp á ókeypis
íþróttaæfingar fyrir börn og unglinga síðdegis á þriðjudögum
og fimmtudögum við Fellaskóla. Til að kynna fyrir krökkunum
í hverfinu alla þá möguleika sem í boði eru.
Eva Dögg Guðmundsdóttir stýrir verkefninu en hún segir
að nýting á frístundakorti í póstnúmerinu 111 sé í kringum 60
prósent sem er lítið en í sumum hverfum er nýtingin allt að 90
prósent. Til að auglýsa íþróttaæfingarnar var dreift plakötum
á fjórum tungumálum í um 130 stigaganga og segir Eva Dögg
fyrrnefndar reglur „sem banna kynningu á frístundastarfi í
skólum ekki hafa greitt götu þessa verkefnis“.
Áður en þessi gallaða reglugerð tók gildi var gott samstarf
milli íþróttafélaga og skóla í Reykjavík. Það samstarf er auð-
vitað ekki svipur hjá sjón í dag. Það góða fólk sem sat í mann-
réttindaráði Reykjavíkurborgar á síðasta kjörtímabili og þeir
borgarfulltrúar sem samþykktu tillögurnar hafa líklega meint
vel. Hugmyndin að baki reglunum hefur væntanlega verið að
bola prestum Þjóðkirkjunnar og Gídeonfélaginu úr leik- og
grunnskólum. Að baki slíku liggur viljinn til að tryggja rétt
minnihlutans því þótt níu af hverjum tíu Íslendingum séu
kristnir þurfum við alltaf að virða rétt hinna sem eru það
ekki. En það er augljóst að þessar reglur eru vitlausar og illa
ígrundaðar og í ljósi reynslunnar þarf að endurskoða þær hið
snarasta, ef ekki henda þeim.
Samskipti grunnskóla og íþróttafélaga:
Áróður íþrótta-
félaga bannaður
Mikael
Torfason
mikael@frettabladid.is
fyrir börn í Suður-Súdan
Neyðarákall
Hundruð þúsunda barna búa við
sára neyð og hungur í Suður-Súdan.
Þau þurfa hjálp – núna!
Súdan
Eþíópía
Mið-Afríku-
lýðveldið
Suður-Súdan
Sendu sms-ið
BARN í númerið 1900
og gefðu 1.900 krónur