Fréttablaðið - 09.09.2014, Blaðsíða 10

9. september 2014 ÞRIÐJUDAGUR| FRÉTTIR | 10
Hann leiddist út í pókerspil á netinu sem varð til þess
að hann stóð frammi fyrir ákveðnu vandamáli, sem hefði
verið ósköp lítið mál að leysa, en hann ákvað að leysa það
á sinn hátt.
Benedikt Þór Guðmundsson
TEKUR EINN DAG Í EINU Benedikt Þór Guðmundsson missti son sinn fyrir átta
árum. Hann lifir með sorginni með því að reyna að eiga betri dag á morgun en í
dag. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
HEILBRIGÐISMÁL „Þöggunin er
hættulegust, við verðum að rjúfa
þagnarmúrinn, efla forvarnir og
stuðning við eftirlifendur,“ segir
Benedikt Þór Guðmundsson, en
sonur hans Pétur svipti sig lífi
fyrir átta árum, aðeins 21 árs
gamall.
Sjálfsvígstíðni á Íslandi er
með þeirri hæstu í Evrópu en um
33-37 Íslendingar fremja sjálfs-
víg á ári hverju. Talið er að um
90 prósent þeirra eigi við lang-
vinnt þunglyndi eða aðra geð-
sjúkdóma að stríða. En hluti
hópsins er óútreiknanlegur og
fyrirfer sér í meiri hvatvísi og án
sögu um geðrænan vanda. Flestir
í þeim hópi eru ungir karlmenn
og þannig bar dauða Péturs að.
Leiddist út í pókerspil á netinu
„Pétur var ósköp venjulegur
drengur, vinmargur og ábyrgur
ungur maður. Hann leiddist út í
pókerspil á netinu sem varð til
þess að hann stóð frammi fyrir
ákveðnu vandamáli, sem hefði
verið ósköp lítið mál að leysa, en
hann ákvað að leysa það á sinn
hátt. Þetta gerðist mjög hratt.“
Benedikt segir að efla þurfi
forvarnir og koma þeim skila-
boðum til ungs fólks að það sé í
lagi að mistakast. Einnig að leita
til einhvers í vanlíðan því ekkert
vandamál sé svo stórt að ekki sé
hægt að leysa það.
„Við lærum að ef það byrjar að
snjóa eða rigna þá hægjum við á
okkur í umferðinni. Eins þurfum
við að læra að ef okkur líður illa
eða einhverjum í kringum okkur
að gefa því gaum. Það kemur
okkur við og við þurfum að passa
betur upp á hvert annað.“
Bregðast við fyrsta hættumerki
Mun minna fé er veitt í forvarn-
ir gegn sjálfsvígum en í umferð-
armálum. Benedikt segir það
sýna hversu mikil þöggun sé
í samfélaginu varðandi sjálfs-
víg. „Mér verður alltaf hugsað
til þess þegar ég keyri Hellis-
heiðina og horfi á skiltið með
tölum um banaslys í umferðinni.
Fjórir látnir í umferðinni. En á
móti hafa kannski 20-30 stytt sér
aldur það sem af er ári,“ segir
Benedikt og bendir á að fyrsta
skrefið gegn þöggun sé að við-
urkenna hversu alvarlegir sjúk-
dómar þunglyndi, kvíði og fíkn
eru og það þurfi að bregðast við
strax við fyrsta hættumerki.
Ísland er talið vera tíu árum
eftir öðrum löndum í forvarnar-
starfi og einnig í úrræðum fyrir
eftirlifendur þeirra sem fremja
sjálfsvíg. Benedikt leitaði á net-
inu eftir úrræðum fyrir sig þar
til hann loksins fann samtökin
Nýja dögun, sem eru samtök um
sorg og sorgarviðbrögð. Þegar
hann kynntist öðrum eftirlifend-
um eftir sjálfsvíg áttaði hann
sig fyrst á því að hann væri ekki
klikkaður. „Þetta er svo sár sorg.
Manneskja sem þú elskar ákveð-
ur að velja ekki lífið sjálft. Sekt-
arkenndin, reiðin og allar spurn-
ingarnar sem koma í kjölfarið
geta gert mann brjálaðan.“
Bannað að hugsa ef og hefði
Benedikt segir eitt sjálfsvíg geta
skaðað mörg hundruð manns og
því sé svo mikilvægt að halda vel
utan um aðstandendur. „Maður
verður að læra að hugsa ekki
„ef og hefði“ því það er ekki til
mannlegur máttur sem getur
stöðvað einstakling sem hefur
tekið ákvörðunina um að enda
líf sitt. Ég velti þessu oft fyrir
mér og hversu auðvelt það hefði
verið að leysa úr vanda Péturs
og hversu tilgangslaust þetta allt
saman er. En maður verður að
læra að lifa með þessu, annars
bilast maður.“
Engin sérstök úrræði eru til á
Íslandi fyrir eftirlifendur þeirra
sem framið hafa sjálfsvíg. Sjálf-
boðaliðar í Nýrri dögun hafa
komið upp öflugri deild fyrir eft-
irlifendur sem hefur blómstrað
síðustu misserin. Deildin hefur
veitt Benedikt og fólk með svip-
aða reynslu ómetanleg hjálp. En
Benedikt segir þetta eingöngu
vera fyrstu skrefin í átt að öflugu
stuðningsneti. „Í ljósi þess fjölda
sem fremur sjálfsvíg og fjölda
einstaklinga sem það snertir í
samfélaginu þarf að að fjölga
úrræðum. Þannig rjúfum við
þöggunina og þar með vinnum
við á fordómum og þeirri skömm
sem fylgir eftirlifendum eftir
sjálfsvíg.“
erlabjorg@frettabladid.is
Verðum að rjúfa þagnarmúrinn
Faðir ungs manns sem svipti sig lífi segir að efla þurfi fræðslu, sjálfsvígsforvarnir og stuðning við eftirlifendur. Hann segir samfélagið
þurfa að læra að gefa vanlíðan annarra gaum, taka ábyrgð og bregðast við. „Við verðum að passa betur upp á hvert annað,“ segir faðirinn.