Fréttablaðið - 01.04.2015, Blaðsíða 28

1. apríl 2015 MIÐVIKUDAGUR| SKOÐUN | 28
Apríl er alþjóðlegur mán-
uður gegn ofbeldi á börn-
um. Þennan mánuð og alla
aðra mánuði ársins hvet-
ur Blátt áfram einstak-
linga og félagasamtök til
að taka þátt í að gera Ísland
að betri stað fyrir börn og
fjölskyldur þeirra. Það er
hægt að gera með því að
tryggja að foreldrar hafi
þá þekkingu, hæfileika og
bjargir sem þeir þurfa til
að vernda börn sín. Í sam-
einingu getum við stuðlað
að góðri félagslegri og til-
finningalegri líðan barna
og komið í veg fyrir van-
rækslu innan fjölskyldna
og samfélagsins.
Blátt áfram er forvarnar-
verkefni gegn kynferðis-
legu ofbeldi á börnum og
vill með auglýsingum því
tengdum vekja athygli á
málaflokknum. Auglýsingar
verða áberandi í fjölmiðlum, á net-
miðlum og í strætisvögnum Strætó
bs. í boði þeirra allan aprílmánuð.
Samtökin bjóða einnig upp á
kynningar á fræðsluefni félagsins
fyrir foreldra og aðra uppalendur.
Það efni sem samtökin hafa upp á
að bjóða er t.d. nýútkomin foreldra-
handbók og einnig annað efni sem
auðveldar þeim að ræða við börn
sín.Rannsóknir sýna að þegar for-
eldrar hafa sex varnarþætti til stað-
ar, minnkar hættan á vanrækslu og
misnotkun og stuðningur
við börn, unglinga og fjöl-
skyldu eykst. Þessir sex
þættir eru:
● Uppeldi og tengsl
● Þekking foreldra á upp-
eldi og þroska barna
● Seigla foreldra
● Félagslegt tengslanet
● Stuðningur fyrir foreldra
● Félags- og tilfinningalegt
þroskaferli barna
Með auglýsingum félags-
ins í vögnum Strætó bs., í
boði þeirra og á vef félags-
ins í apríl viljum við minna
á hversu erfitt það getur
verið fyrir einstakling að
stíga fram og segja frá
ofbeldi.
Þegar einstaklingur segir
frá er hann oft búinn að
vera að velta því fyrir sér
í langan tíma. Því miður
þurfa börn, unglingar og
fullorðnir einstaklingar
ósjaldan að segja frá í fleiri en eitt
skipti áður en þeim er trúað. Sam-
félagið sem við búum í vill og er að
taka harðar á kynferðisbrotamál-
um, en á sama tíma eigum við erfitt
með að trúa einstaklingi sem stígur
fram og segir frá. Með það í huga
þurfum við að endurskoða viðhorf
okkar til einstaklinga sem leita sér
hjálpar og er ekki trúað.
Hvað ætlar þú að gera þegar
barn, unglingur eða fullorðinn ein-
staklingur segir þér frá?
OFBELDI
Sigríður
Björnsdóttir
framkvæmdastjóri
Blátt áfram
Guðrún Helga
Bjarnadóttir
starfsmaður Blátt
áfram
Ef þú getur svarað þess-
ari spurningu ertu í hópi
þeirra heppnu Íslendinga
sem hafa skráðan heim-
ilislækni eða ert í nægi-
lega góðu sambandi við
sérfræðilækninn þinn
til að geta kallað hann
til ábyrgðar þegar á
bjátar. Það er nefnilega
tvöfalt heilbrigðiskerfi
hér á landi, þeirra sem
hafa sinn lækni og þeirra
sem hafa engan. Seinni
hópurinn er stór og fer
stækkandi. Hvers vegna?
Vegna þess að heilsugæslan á
Íslandi er vanrækt.
Nýliðun í stétt heimilislækna
er langt undir því sem telst eðli-
legt. Á sama tíma sýna kannan-
ir sem gerðar hafa verið meðal
læknanema að áhugi þeirra á
heimilislækningum er lítill.
Það er vandamál. Það er líka
vandamál að heilu byggðarlög-
in á landsbyggðinni séu mönn-
uð af farandlæknum. Læknum
sem búa ekki í byggðarlaginu
og þekkja ekki íbúana. Þau eru
fleiri, vandamálin í heilbrigðis-
kerfinu. Mörg þeirra eru orðin
vel þekkt eftir erfiða kjara-
baráttu lækna sem stóð í marga
mánuði í vetur til að reyna að
rétta af kúrsinn. Hvort það mun
takast á eftir að koma í ljós. Þó
samningar hafi tekist er svo
margt fleira sem þarf að laga í
vinnufyrirkomulagi lækna til að
tryggja endurnýjun mannaflans
og fullnægjandi þjónustu fyrir
sjúklinga.
Heilbrigðisráðherra hefur
sett á laggirnar verkefnastjórn
til þess að vinna að breytingum
á íslenska heilbrigðiskerfinu í
samráði við lækna. Viljayfir-
lýsing hefur verið undirrituð um
sameiginleg markmið og er það
vel. Þegar þessi vinna er að hefj-
ast er sérstaklega mikilvægt að
allir tali sama tungumálið. Að
læknar, almenningur og stjórn-
málamenn skilji hvert annað og
rugli ekki saman hugtökum um
ólík rekstrarform í heilbrigðis-
þjónustunni.
Einn liður í sameigin-
legri yfirlýsingu stjórn-
valda og lækna hljómar
svo: „Opna þarf mögu-
leika á fjölbreyttum
rekstrarformum sem
byggja á virkri þjón-
ustu- og verkefnastýr-
ingu, skýrum gæðakröf-
um samhliða jafnræði í
greiðslum óháð rekstrar-
formi.“ Þarna er opnað
á þann möguleika að
heimilislæknar geti rekið
læknastofur sínar sjálfir
líkt og sérfræðingar í
öðrum sérgreinum læknisfræð-
innar, t.d. lyflæknar, geðlækn-
ar og skurðlæknar. Dæmi um
slíkar einkareknar heimilis-
læknastöðvar eru t.d Salastöðin
í Kópavogi og Heilsugæslan í
Lágmúla. Þróun sem þessi hefur
orðið í öllum löndunum í kring-
um okkur, Noregi, Svíþjóð og
Danmörku.
Einkarekstur
Einkarekstur samhliða opin-
berum rekstri hefur tíðkast ára-
tugum saman hér á landi á afar
farsælan hátt. Nefna má mýmörg
dæmi, ég læt hér duga að benda
á Röntgen Domus, Orkuhús-
ið, Læknasetrið og Augnlækna
Reykjavíkur. Einfaldari aðgerð-
ir eru gerðar á einkareknum
starfsstofum lækna með minni
yfirbyggingu en á LSH. Sjúk-
lingum er ekki mismunað eftir
efnum. Þeir greiða sjúklinga-
hlutann, sjúkratryggingar greiða
afganginn. Þessar starfsstofur
lækna hafa ekki grafið undan
þjónustu LSH heldur veitt spítal-
anum heilbrigða samkeppni.
Á síðasta ári sinntu sjálfstætt
starfandi læknar um 460.000
komum. Það er umtalsverður
hluti heilbrigðisþjónustunnar á
Íslandi. Læknar sem starfa sjálf-
stætt reka sjálfir starfsstofur
sínar. Þeir eru ekki starfsmenn
þriðja aðila sem fjárfest hefur
í heilbrigðisrekstri. Það hefur
ekki orðið nein stefnubreyting
hjá Læknafélagi Reykjavíkur
hvað þetta varðar. Þar er ekki
áhugi fyrir einkavæðingu heil-
brigðisþjónustunnar þar sem
fjárfestar kaupa læknastofur og
krefjast af þeim arðsemi. Það
er ekki heldur áhugi fyrir því
að sjúklingar þurfi að kaupa sér
viðbótartryggingar af einka-
reknum tryggingafélögum sem
skráð eru á markað til að geta
greitt fyrir heilbrigðisþjónustu.
Læknafélag Íslands telur að heil-
brigðisþjónusta eigi að greið-
ast af sjúklingagjöldum annars
vegar og Sjúkratryggingum
Íslands hins vegar.
Vegna kostnaðar við heil-
brigðis þjónustu er æskilegt að
hún sé veitt sem mest án inn-
lagnar á sjúkrahús og að hún sé
samfelld og persónuleg. Frá árinu
1936 hafa Læknafélag Reykja-
víkur og Tryggingastofnun ríkis-
ins (nú Sjúkratryggingar Íslands)
samið um þjónustu sérfræði-
lækna við sjúkratryggða. Þessi
samningur hefur tryggt lands-
mönnum greiðan aðgang að bestu
sérfræðiþjónustu sem völ er á hér
á landi og tryggt jöfnuð án til-
lits til efnahags. Um þetta fyrir-
komulag hefur verið pólitísk sátt.
Í allri umræðu um framtíðar-
rekstur heilbrigðiskerfisins er
hér með lagt til að þeir sem tjá
sig um einkareknar læknastof-
ur á Íslandi skilji á milli einka-
reksturs þar sem ríkið greiðir að
hluta fyrir þjónustu skv. fyrir-
fram ákveðnum samningi með
greiðsluhámarki í þágu sjúklings
og hins vegar einkavæðingar þar
sem gjaldskrá læknis er frjáls og
sjúklingur þarf að leita annarra
leiða til að greiða fyrir komu s.s.
með einkatryggingu sem ekki
hefur skapast hefð fyrir hér-
lendis.
Hver er læknirinn þinn?
Þakka þér skjót „svör“,
Hjálmar. Ábendingin var
að 1+1 akrein ber ekki
þá umferð, sem nú er á
Bústaðaveginum. Svar þitt
var rökstuðningur fyrir
mjókkun Grensásvegar,
sem ég kallaði skemmdar-
verk og skort á heilbrigðri
skynsemi. Þrenginguna
rökstyður þú með: 1) slysa-
hættu á vegfarendum, 2) of
lítil umferð á Grensásvegi fyrir 2+2
akreinar og 3) vilja íbúanna.
1 Ég minnist ekki slysa á þeim hluta, sem nú skal skemmdur.
Þau gætu frekar orðið á gatna-
mótum við Miklubraut. Ekki
minnkar sú hætta við breytingu
úr 2+2 í 1+1. Einfalt er að verja
fótgangandi vegfarendur með
girðingu eftir endilangri umferð-
areyju frá Miklubraut að Hæðar-
garði og merkja í leiðinni gang-
brautir yfir Grensásveg. Þannig
er öryggi fótgangandi best
tryggt. Sé þörf á að minnka hrað-
ann má gera það með hossum.
2 Umferð á Grensásvegi mun aukast við leiðréttingu
Bústaðavegar.
3 Hvernig var boðað til íbúa-fundarins og hvernig var
málið kynnt? Það að vísa nú
til íbúalýðræðis hljómar, sem
hræsni hjá þeim, sem hundsuðu
70 þúsund undirskriftir um flug-
völlinn.
Þú skrifar að í dag detti engum í
hug að kalla þrengingu Skeiðar vogs
skemmdarverk. Ég ætla að leyfa
mér að halda því fram að þrenging
hans sé skólabókardæmi um hvern-
ig ekki skuli standa að borgarskipu-
lagi. Skeiðarvogur átti að vera
tenging frá Reykjanesbraut yfir
Langholtsveg og Suðurlandsbraut
á Miklabraut og Bústaðaveg, sem
hefði dreift umferðinni. Tengingin
virkar ekki með þrengingu úr 2+2
í 1+1 frá Langholtsvegi að Gnoð-
arvogi. Umferðin finnur og velur
lengri hjáleið, sem er fljótkeyrðari
þar til hún annar ekki umferðinni.
Þá leitar umferðin aftur á
Skeiðarvoginn, sem fljótt
verður of þröngur.
Háa leit isbraut va r
skemmd á sama hátt með
þeim árangri að hluti
umferðar fór af henni á
íbúðagötuna Safamýri.
Langahlíð tengir frá
Borgartúni yfir Suður-
landsbraut (Laugaveg)
og Miklubraut á veg til
Hafnarfjarðar. Ég velti fyrir mér,
hvort næsta verkefni hjá borginni
verði að breyta Lönguhlíð í 1+1 frá
Háteigsvegi að Miklubraut?
Mikil ábyrgð
Það er eins með umferðaræðar og
æðarnar í mannslíkamanum. Stífl-
ist ein þá verður meira álag á aðrar.
Þannig orsaka þrengingar Bústaða-
vegar, Skeiðarvogs og nú Grensás-
vegar meira álag á Miklubrautina.
Stíflist Miklabraut leitast umferð-
in við að lækna sig sjálf með hjá-
leiðum. Þeir sem eru seinir og mest
stressaðir fara þær og freistast til
að aka á meiri hraða en 30 km/klst.
í íbúðargötum. Þeir eru stórhættu-
legir í umferðinni. Í mestri hættu
eru hjólandi vegfarendur og börn
í leik.
Svo ég svari sjálfur spurningu
í lok greinar minnar, þá virðist
stefna ykkar vera sú að skilgreina
allar tengibrautir sem íbúðargötur
og endurhanna þær með hámarks-
hraða 30 km/klst. Markmiðið er að
sem flestir fari allra sinna ferða
hjólandi, fótgangandi eða noti
strætisvagna. Gallinn er að ekki er
alltaf hægt að hjóla og fyrir marga,
sem ekki geta hjólað, er of langt til
og frá stoppistöð strætó.
Mikil ábyrgð felst í að tefja
umferðina markvisst með skemmd-
um á gatnakerfinu. Fólk er alltaf út
um allt að fá hjartaáföll og verður
að komast fljótt undir læknishend-
ur. Í sambandi við kransæðastífl-
ur geta mínúturnar skipt lífi eða
dauða þurfi að komast strax í hjá-
veituaðgerð.
Hjálmar, þú svaraðir
ekki ábendingunni
Apríl – alþjóðlegur
mánuður gegn
ofbeldi á börnum Vissir þú, að árlega
missa mörg börn tengslin
við annað foreldrið sitt
vegna þess að lög lands-
ins ná ekki að verja
réttindi þeirra til njóta
tengsla við báða foreldra
sína eftir skilnað? Vissir
þú að fjöldi foreldra á
Íslandi býr við fátækt, og
þeir eru þannig ófær-
ir um að bjóða börnum
sínum upp á góð heimili
vegna kerfislægs galla í lögum
þar sem kerfið mismunar for-
eldrum eftir skilnað, eftir því
hjá hvoru foreldri barnið hefur
lögheimili?
Þann 12. maí 2014 var þings-
ályktunartillaga samþykkt á
Alþingi um að stofnuð skyldi
nefnd til að skoða hvernig jafna
mætti stöðu foreldra, sem hafa
sameiginlega forsjá. Því miður
dróst það í rúma átta mánuði að
skipa þessa mikilvægu nefnd og
er það ámælisvert. Var það ekki
fyrr en nýr ráðherra var skip-
aður að skriður komst á málið og
nefndin var skipuð. En hér vil ég
spyrja þig, kæri lesandi, hvort
þú teljir eftirfarandi annmarka
vera ásættanlega, út frá hags-
munum barnanna okkar.
Er það ásættanlegt að upphaf-
leg nefnd var eingöngu skipuð
lögmönnum?
Er það ásættanlegt að við
nýskipan ráðherra, þá hafi
aðeins einum sálfræðingi verið
bætt við, en ekki reynt að skipa
þverfaglega nefnd með
aðkomu félagsráðgjafa og
fleiri fagaðila sem hafa
helgað sig þessu málefni
sérstaklega? Hvað með
að leita til mannréttinda-
hópa eins og Félags um
foreldrajafnrétti?
Er það ásættanlegt
að nefndin hafi aðeins
einn mánuð til starfsins?
Eigum við ekki sem íbúar
þessa lands að óska eftir
því að þessi málaflokkur verði
tekinn til víðtækrar endurskoð-
unar, með aðkomu allra fagaðila
og mannréttindahópa og í hann
séu settir þeir fjármunir sem
þarf til að ná að bæta réttindi
barna og koma í veg fyrir ónauð-
synlegar deilur foreldra.
Er það ásættanlegt að nefnd-
in eigi einungis að skoða stöðu
foreldra sem hafa sameiginlega
forsjá? Hvað með stöðu forsjár-
lausa foreldra sem einnig sinna
umgengni án þess að fá nokkurn
fjárhagslegan stuðning?
Eykur lífsgæði barna
Á meðan staðan er eins slæm í
dag og hún birtist okkur í Félagi
um foreldrajafnrétti er nauð-
synlegt að bregðast skjótt við.
Fjöldi barna á á hættu að þurfa
að glíma við andlega erfiðleika
seinna á lífsleiðinni vegna skorts
á samveru og öruggum tengslum
við báða foreldra. Því miður
falla enn þann dag í dag dómar
um aðskilnað og minni umgengni
jafnvel þótt báðir foreldrar séu
jafn hæfir til að sinna barni sínu.
Það er margbúið að sýna
fram á hjá nágrönnum okkar á
Norður löndum, að mikil sam-
vera með báðum foreldrum
eykur lífsgæði barna, andlega
heilsu og árangur í skóla. Það
er margbúið að sýna fram á að
jöfn samvera er til þess fallin að
auka möguleika kvenna til að ná
starfsframa og hærri launum.
Það er margbúið að sýna fram á
að jöfn ábyrgð beggja foreldra
og skilaboð frá yfirvöldum þess
efnis, muni fækka deilum og þar
með minnka líkur á erfiðleikum
barna í kjölfar skilnaðar
Það er mikil þörf á að aðlaga
lögin breyttum tíðaranda til þess
að skapa betra og farsælla sam-
félag. Ert þú tilbúinn að leggja
þitt af mörkum? Félag um for-
eldrajafnrétti er félag sem berst
fyrir rétti barna til beggja for-
eldra sinna.
Hugleiðing –
Eiga börnin þetta skilið ?
SAMFÉLAG
Birgir Grímsson
formaður Félags
um foreldrajafnrétti
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Arna
Guðmundsdóttir
lyfl æknir og for-
maður Læknafélags
Reykjavíkur
SAMGÖNGUR
Sigurður Oddsson
verkfræðingur
➜ Á meðan staðan er eins
slæm í dag og hún birtist
okkur í Félagi um foreldra-
jafnrétti er nauðsynlegt að
bregðast skjótt við. Fjöldi
barna á á hættu að þurfa
að glíma við andlega erfi ð-
leika seinna á lífsleiðinni
vegna skorts á samveru og
öruggum tengslum við báða
foreldra.
➜ Nýliðun í stétt heimilis-
lækna er langt undir því sem
telst eðlilegt. Á sama tíma
sýna kannanir sem gerðar
hafa verið meðal lækna-
nema að áhugi þeirra á
heimilislækningum er lítill.
3
1
-0
3
-2
0
1
5

2
2
:2
6
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
4
5
9
-C
B
A
0
1
4
5
9
-C
A
6
4
1
4
5
9
-C
9
2
8
1
4
5
9
-C
7
E
C
2
8
0
X
4
0
0
8
B

F
B
0
8
0
s
C
M
Y
K