Skessuhorn - 01.09.2010, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER
Ekki verð ur ann að sagt en sveit­
ir lands ins hafi skart að sínu feg­
ursta nú á þessu sumri, sem senn er
á enda og er í minn um elstu manna
það besta sem kom ið hef ur á Vest­
ur landi. Ragn ar Halls son bóndi
í Hall kels staða hlíð seg ist aldrei
hafa lif að ann að eins sum ar. Mikl­
ir þurrk ar og hlý inda skeið síð ustu
árin hafa þó orð ið til þess að vatns­
borð Hlíð ar vatns, forða búrs Haf­
fjarð ar ár hef ur aldrei ver ið jafn lágt
og í sum ar. Lík indi eru til að nú
hafi hæð ar mun ur vatns borðs þess
far ið yfir þá sjö metra sem áður var
talið að mestu gæti mun að. Þar sem
blaða mað ur Skessu horns ekur út af
Snæ fells nes vegi inn á Hnappa dals­
veg blasa við hraun mynd an ir bæði
frá Eld borg og Gull borg. Við erum
kom in inn í gamla Kol beins staða­
hrepp, sem án efa er með fal leg ustu
sveit um lands ins. Odda staða vatn
kem ur í ljós á hægri hönd og síð­
an af leggj ari til vinstri í Hall kels­
staða hlíð. Ætl un in er að heim sækja
Ragn ar bónda og systk ini hans á
bæn um, en þar er reynd ar yngra
fólk ið tek ið við bú skapn um.
Hall kels staða hlíð er innsti bær­
inn í byggð í gamla Kols bein staða­
hreppi og sá eini í fal leg um dal,
sem blas ir við þeg ar kom ið er upp
á svo kall að an Múlenda und ir hlíð­
inni það an sem út sýni er mjög fal­
legt. Allt var á fullu í Hall kels staða­
hlíð þenn an dag. Svein björn bróð­
ir Ragn ars að enda við að raka sam­
an hánni af tún inu, en yngra fólk­
ið sem tek ið er við bús for ræð um,
syst ur dótt ir þeirra bræðra og henn­
ar mað ur, eru að snú ast í kring um
hest ana, en þau reka um bú skap
sinn hesta fyr ir tæk ið Hall kels staða­
hlíð ar hross in.
Sam hent systk ini
Systk in in frá Hall kels staða hlíð
voru tólf að tölu. Þrír bræðr anna
tóku við bú skap á jörð inni upp úr
1960 og byrj uðu að byggja þar upp
árið 1964. Þetta voru þeir Ein ar,
Ragn ar og Svein björn. Ein ar, sem
var þeirra elst ur, lést fyr ir nokkrum
árum. Ragn ar er orð inn 77 ára og
Svein björn stend ur á sjö tugu. Þá er
ó tal in Anna Júl ía syst ir þeirra sem
hef ur um langt skeið séð um heim­
il is hald ið og ger ir það enn í dag
þótt orð in sé átt ræð. Ekk ert þeirra
systk ina fjög urra hef ur gifst en þau
hafa búið sam an og unn ið að bú inu
í Hall kels staða hlíð.
För um ekki með
pen ing ana í gröf ina
Ragn ar staul ast við hækj ur þar
sem hann tek ur á móti blaða manni
á tröpp un um en hann hef ur átt við
mein í baki að stríða síð asta árið.
Hryggj ar bein vex inn að mæn unni
og veld ur doða og mátt leysi í fót­
um. Ragn ar fékk bót á þessu síð asta
vet ur en svo sótti í sama far ið.
„Síð an var ég svo hepp inn að
í ein um af mörg um göngu hóp­
um sem komu hérna við í sum­
ar voru tveir bækl un ar lækn ar. Þeir
vildu endi lega drífa mig aft ur í að­
gerð og ég á að fara á sjúkra hús í
næstu viku. Það er ó mögu legt að
vera svona, geta ekk ert hjálp að til
á bæn um. Mér líð ur eig in lega best
þeg ar ég sit í bíl,“ seg ir Ragn ar.
Hann seg ir að það geti varla talist
að þeir bræð ur séu leng ur bænd ur
í Hall kels staða hlíð, þar sem þeir
eru bún ir að láta jörð ina og búið í
hend urn ar á syst ur dótt ur sinni Sig­
rúnu Ó lafs dótt ur og manni henn­
ar Skúla Lárusi Skúla syni. „Það var
löngu á kveð ið að Sig rún tæki hér
við. Hún var strax sem lít il stelpa
svo á huga söm við hross in og lík­
leg til að geta orð ið góð ur bóndi.
Þau byrj uðu að byggja hér veg legt
hús fyr ir um 20 árum og tóku að
tals verðu leyti við bú inu fyr ir tólf
árum. Við höf um ver ið að hjálpa til
hérna fram á þenn an dag og Svein­
björn sér t.d. um all an rakst ur á
tún inu. Það er bara þannig að mað­
ur fer ekki með pen ing ana í gröf­
ina. Þess vegna kom ekk ert ann­
að til greina en að koma hlut un um
þannig fyr ir að yngra fólk ið gæti
tek ið við jörð inni. Í dag er það al­
veg von laust mál að ungt fólk geti
keypt jarð ir með full um bú rekstri
án þess að fá til þess að stoð.“
Stóð ein uppi
með 12 börn
Ragn ar er fimmti elsti systk in­
anna tólf, börn Hrafn hild ar Ein­
ars dótt ur og Halls Magn ús son ar í
Hall kels stað hlíð. Hall ur veikt ist af
krabba meini og lést langt fyr ir ald­
ur fram að eins 46 ára gam all. Það
var árið 1945 og stóð þá Hrafn hild­
ur ein uppi með börn in sín tólf, það
elsta 17 ára og yngsta tveggja ára.
Blaða mað ur seg ir við Ragn ar að
það hljóti að hafa ver ið hálf ó trú­
legt að þetta skyldi takast hjá henni
að halda fjöl skyld unni sam an og
standa und ir bú rekstr in um.
„Já, það þætti það á reið an lega í
dag. En við vor um dug leg systk in­
in. Ég var far inn að vinna eins og
full orð inn mað ur tíu eða ell efu ára
gam all og þetta gekk bara á gæt lega
hjá okk ur. Það kom aldrei ann að til
greina hjá okk ur bræðr un um þrem­
ur en að taka við bú inu og sá fjórði,
Magn ús smið ur, hjálp aði okk ur við
að byggja upp á jörð inni, en það má
segja að hún hafi ver ið hálf húsa laus
þeg ar við tók um við,“ seg ir Ragn­
ar. Hann rifj ar það reynd ar upp til
gam ans að í Hall kels staða hlíð hafi
ver ið eitt af tveim ur fyrstu timb ur­
hús um sem byggð voru í Kol beins­
staða hreppi. Í sjö ár hafi ver ið tví­
býlt á bæn um þeg ar Gunn laug ur
bróð ir Hrafn hild ar hús freyju bjó
þar á samt sinni fjöl skyldu. Þá voru
í timb ur hús inu í Hall kels staða hlíð
alls 21, þar af ell efu börn öll und­
ir sjö ára aldri.
Kaup fé lag ið helsta
lána stofn un in
Bræð urn ir byggðu í búð ar hús ið
með þeim að ferð um sem þá tíðk uð­
ust, steyp an var hrærð í lít illi hræri­
vél og sett í mót in úr hjól bör um.
Byrj að var að byggja í búð ar hús ið
árið 1964 og flutt í það fyrsta dag
góu 1966. Ný fjár hús fyr ir 500 fjár
voru byggð 1975 og nokkrum árum
seinna flat gryfja og hest hús.
„Við vor um heppn ir með að
byggja bæði í búð ar hús ið og fjár­
hús ið og hlöð una fyr ir vísi tölu bind­
ingu, en lent um svo í henni með
flat gryfj una og hest hús ið. Það kost­
aði 1200 þús und að byggja í búð ar­
hús ið. Við feng um að eins 100 þús­
und króna lán frá Hús næð is mála­
stofn un og þurft um því mik ið að
treysta á út tekt á efni í Kaup fé lagi
Borg firð inga. Ég hef alltaf séð um
fjár mál in fyr ir búið og ræddi við
Þórð Pálma son kaup fé lags stjóra.
Hann sagði að ef við næð um að
fjölga fénu upp í 300 þá yrði þetta
í besta lagi. Við gerð um það og á
næstu árum fór svo fénu fjölg andi
hjá okk ur. Við vor um með hluta
af bú stofn in um í hús um á eyði­
býl inu hérna fyr ir fram an, Haf­
urs stöð um, auk gam alla fjár húsa
hérna heima og bragga sem byggð­
ur var 1955. Sá braggi fauk reynd­
ar ofan af fénu í há vaða veðri hérna
1992. Fjár stofn inn var kom inn á
sjö unda hund rað þeg ar við byggð­
um fjár hús in 1975 og fór fljót lega
eft ir það í sjö hund ruð. Við vor um
lengi vel með stærsta fjár bú ið hérna
í Kol beins staða hreppi en núna eru
tvö orð in stærri, í Ystu­Görð um og
Kross holti.“
Kynnt ist öll um
hey skap ar að ferð um
Ragn ar seg ist al veg frá blautu
barns beini hafa ver ið bóndi í sér.
„Það er ekk ert hægt að hugsa
sér skemmti legra en að stúss ast í
kring um féð og þessi jörð er gósen­
land til sauð fjár rækt ar. Við erum
hér með mjög víð og góð heima­
lönd. Fénu er bara hleypt hérna út
úr girð ing unni og fram úr á vor in.
Það tek ur okk ur ekki nema um sex
tíma að smala á haustin. Okk ar að­
al al rétt er hérna heima við, en fé af
öðr um bæj um för um við með nið ur
í Mýr dals rétt.“
Að spurð ur seg ist Ragn ar hafa
ver ið mjög fjár glögg ur og fyr ir ör­
fá um árum hafi hann enn þá þekkt
all ar kind urn ar 700 með nöfn um.
„Mað ur gat ekki ver ið þekkt ur fyr­
ir ann að,“ seg ir Ragn ar og hlær.
Auð veld aði bú skap inn að þekkja
all ar kind urnar með nafni
Spjall að við Ragn ar Halls son bónda í Hall kels staða hlíð
Ragn ar Halls son í Hall kels staða hlíð.
Systk in in tólf á samt móð ur sinni Hrafn hildi Ein ars dótt ur á 60 ára af mæli
henn ar. Neðst frá vinstri: El ísa bet, Anna Júl ía, móð ir in Hrafn hild ur, Sig­
ríð ur og Guð rún. Ofar frá vinstri: Magn ús, Mar grét Erla, Svein björn, Sig­
fríð ur Erna, Ein ar, Hall dís, Ragn ar og Svan dís.
Ragn ar á samt Trine, ungri vinnu stúlku frá Dan mörku, en marg ar tamn inga stúlk­
ur hafa ver ið í Hall kels staða hlíð um tíð ina.
Ragn ar tek ur við
verð laun um fyr ir
rækt un ar­ og fé­
lags starf inn an
Snæ fell ings á
inn an fé lags móti.
Það er þá ver andi
for mað ur fé lags­
ins Lár us Ást mar
Hann es son sem
stend ur hjá Ragn­
ari sem er á reið­
hesti sín um Blika.
Ragn ar á
frjáls í þrótta­
vor inu á
Ís landi, með
kringlu í hönd
heim við bæ
í Hall kels­
staða hlíð en
eng inn var
í þrótta völl ur­
inn í daln um.