Skessuhorn - 10.09.2014, Blaðsíða 13

13MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2014
Svokallaðir hreyfiseðlar eru að ryðja
sér til rúms hér á landi. Hreyfiseðl-
ar eru ávísun á hreyfingu og virka í
raun eins og lyfseðlar að því leytinu
til að læknar ávísa þeim en í stað
þess að fara í apótekið eftir lækn-
isheimsóknina er pantaður tími hjá
hreyfistjóra. Að sögn Jóns Stein-
ars Jónssonar læknis sem sæti á í
verkefnisstjórn heilbrigðisráðherra
um hreyfiseðla í heilbrigðiskerf-
inu, hentar hreyfiseðillinn vel fyrir
þá skjólstæðinga sem eru með sjúk-
dóma þar sem hreyfing er gagnleg-
ur hluti af meðferð eða jafnvel eina
meðferðin. „Þarna er verið að færa
heilbrigðiskerfinu ákveðið verk-
færi sem hefur verið í þróun í átta
ár. Vitneskjan um gagnsemi hreyf-
ingar, sem meðferð við ýmsum
sjúkdómum, hefur leitt til þróunar
í ýmsum löndum á hreyfingu sem
meðferð innan heilbrigðiskerfisins.
Hér á landi var fyrsti vísirinn að
þessu árið 2006 á Heilsugæslunni í
Garðabæ. Á árunum 2010-2012 var
rekið tilraunaverkefni með hreyf-
iseðilinn á fimm heilsugæslustöðv-
um á höfuðborgarsvæðinu og það
verkefni var svo útvíkkað á síðasta
ári þegar öll heilsugæsla á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri fékk
aðgang að þessu meðferðarúrræði,“
segir Jón Steinar. Hreyfiseðill -
ávísun á hreyfingu, er nú kominn í
fjárlög og unnið er að innleiðingu
hans á allri landsbyggðinni.
Bara einn smellur
Í dag eru til rannsóknir á áhrifum
hreyfingar sem meðferð við mörg-
um sjúkdómum. Algengustu ástæð-
ur hreyfiseðils hérlendis hingað
til eru fullorðinssykursýki, offita,
hár blóðþrýstingur, þunglyndi og
kvíði ásamt ýmsum stoðkerfissjúk-
dómum enda getur hreyfing ver-
ið gagnleg sem meðferð við öllum
af framangreindum kvillum. „Seð-
illinn virkar þannig að læknar og/
eða hjúkrunarfræðingar hitta sjúk-
linga í viðtölum og reyna að vekja
áhugahvöt hjá þeim til að byrja að
hreyfa sig og gera þeim grein fyr-
ir gagnsemi hreyfingar sem hluta
af meðferðinni. Ef sjúklingurinn
hefur áhuga, þá fer hann í eitt við-
tal til hreyfistjóra,“ segir Jón Stein-
ar. Hreyfistjórarnir eru sjúkra-
þjálfarar sem hafa fengið þjálfun
í áhugahvetjandi samtali. Viðtalið
er klukkustundar langt og þar er
ástand sjúklingsins metið og hann
látinn gangast undir einfalt göngu-
próf til að fá hugmynd um hvar
hann er staddur. Einnig eru lagð-
ar fyrir hann virknispurningar. Í
framhaldi af því er lögð upp áætlun
í samráði við sjúklinginn um hreyf-
ingu. „Það er ekki tilviljanakennt
hvernig meðferðin er sett upp og
ekki er sama meðferð notuð fyrir
alla, heldur fær hver og einn sjúk-
lingur meðferð sem er sérsniðin að
hans þörfum, getu og sjúkdóms-
greiningu,“ útskýrir Jón Steinar.
Eftir að sjúklingur hefur hreyft sig
fer hann á heimasíðuna hreyfiseð-
ill.is og merkir við á ákveðinn hátt
sem gerir honum kleift að fylgjast
með frammistöðu sinni á mynd-
rænan hátt og gerir hreyfistjóran-
um einnig kleift að fylgjast með.
„Ef engin tölvukunnátta er til stað-
ar, má auðveldlega fara framhjá
því. Flestir nota þó vefinn enda
þarf ekki að gera annað en að fara
inn á heimasíðuna og smella einu
sinni á einn hnapp, flóknara er það
ekki. Þó geta sjúklingar notað síma
ef þeir kjósa það frekar en þá missa
þeir sjónrænu hvatninguna sem
felst í því að gera þetta á vefnum,“
segir Jón Steinar. Nái sjúklingur-
inn ekki markmiðum sínum hefur
hreyfistjórinn samband við hann,
hvetur hann áfram og leitar nýrra
leiða ef þörf krefur. „Ef hreyfingin
fer niður fyrir 70% þá hefur forrit-
ið samband við hreyfistjórann sem
getur þá haft samband við sjúk-
linginn. Hreyfistjórinn fylgist þó
vel með og hefur einnig samband
til að gefa jákvæða endurgjöf og
hvatningu.“ Að sögn Jóns Stein-
ars gildir seðillinn í eitt ár en flestir
útskrifast eftir fjóra til fimm mán-
uði ef vel gengur. Sjúklingurinn er
að auki áfram í eftirliti hjá sínum
lækni á meðan og eftir að meðferð-
inni lýkur.
20% starfshlutfall
á Vesturlandi
Líkt og fyrr segir er hreyfiseðillinn
nú inni í fjárlögum og gerð hefur
verið þriggja ára áætlun um innleið-
ingu hans. „Áætlunin gerir ráð fyrir
lágmarksmönnun hreyfistjóra. Eftir-
spurnin er lítil í byrjun og við byrj-
um smátt, ekki nema með 3,5 stöðu-
gildi hreyfistjóra á öllu landinu. Það
er ein staða á hverja hundrað þúsund
íbúa, sem er svo dreift á stofnanir
landsins. Við vonumst svo til að geta
ráðið fleiri hreyfistjóra í framtíð-
inni en það þarf ekki stórt hlutfall til
að byrja með,“ útskýrir Jón Steinar.
Hér á Vesturlandi er Ingibjörg Ósk-
arsdóttir hreyfistjóri en hún starf-
ar sem sjúkraþjálfari á Heilbrigð-
isstofnun Vesturlands á Akranesi.
Í skýrslu Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar (WHO) kemur fram að
endurhæfing sé góð fjárfesting því
hún byggi upp mannauð. Vönduð
sjúkraþjálfun er þess vegna gríðar-
lega góð fjárfesting fyrir samfélagið
því hún eflir mannauð þess og ger-
ir fólki kleift að njóta
sín til fulls.
Hinn 8. septem-
ber ár hvert fagna
sjúkraþjálfarar um
allan heim alþjóðleg-
um degi sjúkraþjálf-
unar og nota hann til
að draga athygli að
framlagi sjúkraþjálf-
ara til heilsu og vellíðunar einstak-
linga og þjóða undir yfirskriftinni:
„Hreyfing fyrir heilsuna.“ Skila-
boð Alþjóðasambands sjúkraþjálf-
ara þetta árið er að einstaklingar
með fötlun, langvinna sjúkdóma og
ekki síst fólk sem nýlega hefur dott-
ið út af vinnumarkaði vegna veik-
inda eigi rétt á að taka fullan þátt
í samfélaginu. Sjúkraþjálfarar eru
mikilvægur hlekkur fagteyma sem
vinna með fólki til að gera því kleift
að standa undir slagorðinu: „Virkni
til þátttöku“.
Sjúkraþjálfarar eru sérhæfðir í
hreyfigreiningu og þjálfun. Þeir
greina hreyfi-
vanda sem og
annan vanda sem
aftrar fólki frá því
að vera eins virkt
og sjálfstætt og
mögulegt er og
finna út frá því
leiðir til aukinn-
ar þátttöku með
meðferð, endurhæfingu, þjálfun,
hreyfingu við hæfi og hvatningu.
Vönduð sjúkraþjálfun er samfé-
laginu okkar afar dýrmæt og skap-
ar verðmæti langt umfram það sem
talið verður í krónum og aurum.
Anna Sólveig Smáradóttir,
sjúkraþjálfari.
Pennagrein
Hreyfðu þig fyrir heilsuna -
vertu virkur – taktu þátt!
Hreyfiseðill í stað lyfseðils
„Væntanlega verður annar hreyf-
istjóri skipaður í Stykkishólmi von
bráðar. Þeir munu þá skipta með sér
stöðugildinu, sem er 20% fyrir Vest-
urland,“ bætir Jón Steinar við. Hann
segir meginmarkhóp hreyfiseðilsins
vera sá hópur fólks sem hreyfir sig
ekki neitt. „Við viljum helst ná þeim
inn, því þar er heilsufarslegur ávinn-
ingur mestur. Þetta er í mörgum til-
fellum fólk með króníska sjúkdóma
sem hitta lækna oft og hreyfingin
bætir heilsu þeirra og lífslíkur.“
Sveitarfélögin geta lagt
sitt af mörkum
Jón Steinar segir að í einhverjum
tilfellum vanti úrræði fyrir þann
hóp sem mest þarf á hreyfingunni
að halda. „Langflestir sem tilheyra
þessum hópi passa ekki inn í hefð-
bundna hlaupahópa eða slíkt og því
er lítið af úrræðum fyrir þá. Það eru
ekki til margir gönguhópar fyrir þá
sem hafa stundað litla hreyfingu og
eru að stíga sín allra fyrstu skref í
hreyfingu í langan tíma. Það vant-
ar því úrræði þar sem álagið er lít-
ið, því þar byrjum við.“ Sveitarfélög
landsins geta þó lagt mikið af mörk-
um. Þau geta séð til þess að það séu
til staðar göngustígar, hjólastíg-
ar eða aðstaða til að stunda einfalda
hreyfingu. Það er einnig hægt að
gera með því að tryggja að göngu-
stígar séu lýstir, hugað sé að hálku-
vörnum og fleiru sem snertir sam-
félagið. „Sveitarstjórnir á landinu
eru því mikilvægir aðilar sem þurfa
að átta sig á að búa til aðstæður sem
henta til einfaldrar hreyfingar,“ seg-
ir hann.
Kerfið hér í fararbroddi
Að sögn Jóns Steinars er mikilvægt
að átta sig á hvað hreyfingarleysi er
óhollt og mikill áhættuþáttur. Hann
segir það því mikilvægt að koma
hreyfingiseðli inn í heilbrigðiskerf-
ið, að færa kerfinu þetta verkfæri
sem hreyfiseðillinn er. „Sambæri-
legt kerfi er í raun til á öllum Norð-
urlöndunum og eru Svíar leiðandi í
slíkri meðferð. En við lítum svo á að
kerfið hér sé jafnvel betra en annars
staðar. Við höfum þróað þetta tölvu-
forrit og erum í vissum skilningi í
fararbroddi í þessari meðferð. Það
hefur verið sýnt fram á að hreyfing
er áhrifarík og virk meðferð og nú er
búið að koma henni inn í heilbrigð-
iskerfið.“
Jón Steinar tekur það fram að það
taki þó tíma fyrir slíkar nýjungar að
festa sig í sessi en meðferðarheldn-
in sé góð, því 60 - 70% þeirra sem fá
ávísun á hreyfiseðil fylgja áætluninni
eftir. „Innleiðing meðferðarinnar er
ódýr, með fáar aukaverkanir og geta
skjólstæðingar nú lagt sjálfir mikil-
vægt lóð á vogarskálina til að bæta
heilsu sína og meðhöndla þá sjúk-
dóma sem þeir glíma við. Til þess að
hreyfiseðillinn nái fótfestu er mikil-
vægt að læknar og annað heilbrigð-
isstarfsfólk og þeirra skjólstæðingar
nýti úrræðið vel,“ segir Jón Steinar
Jónsson að endingu. grþ
Nú geta læknar skrifað upp á hreyfiseðla í stað lyfseðla.
Verkefnisstjórar hreyfiseðilsins ásamt fulltrúum frá HVE á Akranesi. Frá vinstri: Héðinn Jónsson sjúkraþjálfari, Þórir
Bergmundsson læknir, Ingibjörg Óskarsdóttir sjúkraþjálfari og Jón Steinar Jónsson læknir.
Gistinætur fleiri
á hótelum
LANDIÐ: Gistinætur á hót-
elum í júlí voru 299.300 sem
er 5% aukning miðað við júlí
2013. Gistinætur erlendra
gesta voru 91% af heildar-
fjölda gistinátta í mánuðinum
en þeim fjölgaði um 6% frá
sama tíma í fyrra á meðan
gistinóttum Íslendinga fækk-
aði um 2%. Flestar gistinætur
voru á höfuðborgarsvæðinu,
eða um 164.100 sem er 2%
aukning miðað við júlí 2013.
Næst flestar eru gistinætur
á Suðurlandi eða um 50.600
og er aukningin þar um 16%
á gistinóttum milli ára fyr-
ir júlímánuð. Á samanlögðu
svæði Vesturlands og Vest-
fjarða voru gistinætur á hótel-
um í júlí 19.528 og fjölgaði um
11% frá sama mánuði í fyrra.
Á síðustu tólf mánuðum fjölg-
aði gistináttum í landhlutan-
um um 17%, einungis á Suð-
urlandi var meiri fjölgun eða
22%. Þau þjóðerni sem gistu
flestar nætur í júlí eru Þjóð-
verjar, tæplega 60.000 gisti-
nætur, Bandaríkjamenn um
43.400 gistinætur og Bretar
25.400 gistinætur.
–mm
Svæðisskipulag
nú í auglýsinga-
ferli
SNÆFELLSNES: Svæðis-
skipulagsnefnd sveitarfélag-
anna á Snæfellsnesi er nú með
í auglýsingaferli tillögu að
svæðisskipulagi fyrir Snæfells-
nes 2014-2026. Í tillögunni er
sett fram stefna um byggða- og
atvinnuþróun á Snæfellsnesi
sem miðar að því að atvinnu-
lífið, þekkingargeirinn og
samfélagið nýti sér í auknum
mæli þau verðmæti sem felast
í náttúru- og menningarauði
Snæfellsness og að skipulag og
mótun byggðar og umhverf-
is taki mið af honum. Þannig
styrki áætlunin staðaranda og
ímynd Snæfellsness og efli at-
vinnulíf og byggð á svæðinu.
Svæðisskipulagstillagan liggur
frammi til sýnis á skrifstofum
sveitarfélaganna fimm sem
um ræðir og hjá Skipulags-
stofnun til og með mánudags-
ins 20. október 2014. Tillagan
er einnig til sýnis á vefsíðum
sveitarfélaganna og á vefnum
svaedisgardur.is
–mm
Vestlendingar í
stjórn FRÍ
VESTURLAND: Ný stjórn
Frjálsíþróttasambands Íslands
var kjörin á þingi sambandsins
á Akureyri um helgina. Einar
Vilhjálmsson var kjörinn for-
maður og aðrir í aðalstjórn
eru Jónas Egilsson, Lóa Björk
Hallsdóttir, Jón Steingríms-
son og Stefán Skafti Stein-
ólfsson félagi úr Skipaskaga
á Akranesi. Annar Vestlend-
ingur var kosinn í varastjórn,
Björg Ágústsdóttir í Grundar-
firði, en auk hennar eru í vara-
stjórninni, Fríða Rún Þórðar-
dóttir, Aðalbjörg Hafsteins-
dóttir, Ingvar Hlynsson og
Lovísa Hreinsdóttir. –þá