Skessuhorn - 10.09.2014, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2014
Hugur löngum heyrir þá - hófasöngva þína
Vísnahorn
Eitt af því sem ég reyni alltaf að forðast við
vísnaþáttaskrif er að láta mín eigin áhugasvið
hafa of mikil áhrif á efnisvalið. Stundum getur
þetta endað með því að þau málefni gjalda fyr-
ir að ég skuli hafa ánægju af þeim sem er nátt-
úrlega ekki gott svona líkt og það er slæmt ef
tryggir flokksmenn verða að gjalda þess að vera í
sama stjórnmálaflokki og ráðherrarnir. Mér var
bent á það á dögunum að hestavísur hefðu orð-
ið skammarlega útundan hjá mér og þar sem nú
nálgast sá árstími sem hestar eru hvað mest not-
aðir, allavega utan þéttbýlis, þá er kannski rétt
að fjalla örlítið um hesta og fjallferðir, saman eða
sitt í hvoru lagi eftir því sem verkast vill. Austur
í Laugardal var aldraður maður lítilsháttar fatl-
aður sem átti gæðingshest bleikan og bað Hjör-
mund Guðmundsson að yrkja um sig og reið-
hestinn. Hjörmundur kvað:
Bleikur skeiðar yfir aur,
urðir hraun og gjótur.
Á honum situr gamall gaur
gasalega ljótur.
Ekki mun sá gamli hafa beðið um meira úr
þeirri smiðju en ég held að um sama settið séu
þessar vísur Páls á Hjálmsstöðum, bróður Hjör-
mundar:
Einn ég reika stað úr stað
störfin veik mér létti.
Læt ég bleikan gjarðaglað
grípa feykispretti.
Ljæ ég sprundum hófahund
harða grund að stíga,
þær mér stundum létta lund
láta undan síga.
Fleira þarf þó að gera við góða hesta en bara
að hafa þá til að koma sér í mjúkinn hjá kven-
fólkinu. Stundum þarf að huga að því að týna
saman lærissneiðaefnið á haustin og getur orð-
ið dálítið starf líkt og segir í rímu af Gunnari
Bjarnasyni:
Sauðfjárbúið sýnist valt,
síst er gróði hollur
leitt er að verða út um allt
að elta hlauparollur.
Skepnuvitið skapar nú
skynvæðingu nýja,
okkar líf er andatrú
eða svínastía.
Ég hef reyndar enga trú á að það yrði
skemmtilegri smalamennska að smala svínum
eða öndum upp um öll fjöll en það er nú ekki
mikið að marka hvað mér finnst.
Svo sem fleiri góðir menn fór Hjörmundur á
Hjálmsstöðum oft í leitir en þá þarf stundum að
ríða ógætilega ef menn hafa eitthvað til að gera
það með. Jafnvel þarf þess stundum þó hvorki
reiðskjóti né landslag bjóði uppá slíkt. Um einn
gangnafélaga sinn kvað Hjörmundur:
Fé úr haga fram þá rann
fór ei bagalega.
Við Tindaskagahornið hann
hleypti agalega.
Síðar leit Hjörmundur til baka yfir ævina og
þetta þótti honum markverðast:
Ég hef smalað manna mest
mýrar dali og sundin
stundum alið ungan hest
og við hjalað sprundin.
Eg hef skárað engjastör
ekki sár í mundum
brúkað klár í fjallaför
og fengið tárið stundum.
Eyjólfur Jónasson í Sólheimum þurfti einnig
stundum á því að halda að beita hesti af nokk-
urri einurð:
Helvíti var holtið bratt
ég hélt´ann myndi dala.
Blesa er stundum illa att
ef ég þarf að smala.
Höskuldur Einarsson í Vatnshorni var sömu-
leiðis einn þeirra sem gátu lent í þeirri stöðu að
heppilegra var að reiðskjótinn væri ekki óhæfi-
lega vegvandur:
Mitt var happ og mín var fró
mest í kappi stóru
þessar klappir, þennan mó,
þínar lappir fóru.
Ekki man ég betur en þessi sé líka eftir Hösk-
uld og væntanlega eftirmæli um einhvern reið-
hesta hans:
Þeir sem hresstu þreyttan gest
þetta flestir greina.
Þú varst bestur þegar mest
þurfti á hest að reyna.
Og í Gránavísum segir Páll á Hjálmsstöðum:
Þegar njóta einir yls
aðrir hljóta að vinna.
Í nauðahótum norðanbyls
naut eg fóta þinna.
Margir þeir hestar sem dugðu best við erfiðar
aðstæður voru ekki endilega auðtamdir eða fús-
ir á að beygja sig undir vald mannsins. Um einn
slíkan kvað Höskuldur Einarsson frá Vatns-
horni:
Eðli þjónar fantur fast,
frekt sig kóninn hristir.
Að ausa, prjóna og andskotast
eru dónans listir.
Það er ýmislegt sem liggur í ættum bæði hjá
mönnum og skepnum. Sumt endist marga ætt-
liði en annað þynnist og úrkynjast eins og geng-
ur. Forfeður mínir á Mýrunum voru taldir
myndarmenn þó sá eiginleiki hafi ekki erfst til
mín frekar en aðrir góðir eiginleikar. Um einn
forföður minn kvað Finnbogi Kristófersson í
Galtarholti:
Hleypti á fjallið fjörugur,
fáknum allvel hröðum,
gerðar-kallinn Guðmundur,
gamli á Jallángsstöðum.
Það var semsagt langalangafi minn Guð-
mundur Erlendsson sem bjó á Jarðlangsstöðum
sem fékk þessa vísu hjá Finnboga en framburður
og málvenjur geta nú verið með ýmsum hætti.
Það mun hins vegar hafa verið Helgi Björns-
son á Staðarhöfða sem fékk lánaðan Skussa,
reiðhest Eggerts í Bráðræði og skilaði honum
með þessum orðum:
Mundu þeir sem fengu fjúk
fjörið meira en hinna,
aldrei leiruljósan búk
lét ég keyri finna.
Þessi umfjöllun um hesta og smalamennskur
gæti svo endað á lokavísunni úr eftirmælum
Sokka eftir Pál Jónsson á Skeggjastöðum í Fell-
um:
Lífs á göngu er gerast fá
gleðiföng og dvína
hugur löngum heyrir þá
hófasöngva þína.
Þar sem ekki eru nú allir lesendur mín-
ir bændur eða hestamenn eða allavega leyfi ég
mér að vona að svo sé væri kannski rétt að launa
þeim sem nennt hafa að lesa þrátt fyrir áhuga-
leysi með haustvísu eftir Jón Ingvar Jónsson:
Haustið rænir okkur yl,
öllu fúst að granda.
Úti maður berst í byl,
bleytu og skúrafjanda.
Sumarið er svifið til
sólar- fokking landa.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
-segir Wioletta Maszota veðurathugunarmaður í Stykkishólmi
„Góð og skemmtileg vinna sem hentar mér mjög vel“
Í Stykkishólmi er elsta veðurstöð
landsins, hefur verið starfrækt óslit-
ið frá 1845 þegar Árni Thorlacius
kaupmaður hóf þar veðurathuganir.
Árni var mikill áhugamaður um veð-
ur og skrifaði m.a. kennslubók fyr-
ir sjómenn sem hann hugði til leið-
beiningar fyrir þá til að varast aftaka-
veður. Sú kennslubók kom reynd-
ar aldrei út en er engu að síður talin
hafa verið hvatinn að því að Árni hóf
reglubundnar veðurathuganir. Veð-
urathugunarmenn hafa verið nokkr-
ir í Hólminum um tíðina þótt marg-
ir hafi enst lengi í því starfi. Síðustu
sjö árin hefur gegnt starfinu kona af
pólsku bergi brotin, Wioletta Mas-
zota eiginkona Þrastar Auðunsson-
ar sjómanns. Hún var einmitt að gá
á mælana og taka veðrið við heim-
ili sitt á Lágholti 1 í Stykkishólmi
þegar blaðamaður Skessuhorns var
staddur í Stykkishólmi um hádegis-
bil síðastliðinn fimmtudag.
Yfirleitt besta veðrið í
Hólminum
Wioletta segir að yfirleitt sé besta
veðrið í Stykkishólmi. Hún hafi
séð það vel á dögunum þegar
hún komst aðeins frá og skrapp
til Reykjavíkur og einnig fór hún
um það leyti í aðra ferð til tann-
læknis í Ólafsvík. „Það var gott
veður hérna í bæði skiptin, en fór
svo að þykkna upp og rigna þeg-
ar ég kom bæði til borgarinnar og
Ólafsvíkur. Reyndar hefur verið
ansi lítil sól hérna í sumar,“ seg-
ir Wioletta. Hún segir að í næsta
mánuði verði 19 ár liðin frá því
hún kom til landsins og lengst af
hefur hún búið í Stykkishólmi.
„Stykkishólmur er minn staður.
Ég vildi ekki búa annars staðar,“
segir Wioletta.
Skemmtilegt en
mjög bindandi
Þegar Wioletta er spurð hvernig það
hafi orsakast að hún tók við starfi
veðurathugunarmanns í Stykkis-
hólmi, segist hún hafa séð starfið
auglýst. „Þetta er ofsalega góð og
skemmtileg vinna en reyndar mjög
bindandi. Þetta hentar mér ágæt-
lega, ekki síst var það þannig þeg-
ar ég byrjaði fyrir sjö árum, því þá
var ég hvort eð er bundin heima yfir
börnunum. Þröstur maðurinn minn
hefur komið á móti mér í þessu þeg-
ar hann hefur verið heima í fríum
en ég sá hann nú lítið í sumar þeg-
ar hann var á sínum báti á makríln-
um,“ segir Wioletta. Veðurathug-
unum er sinnt átta sinnum á sólar-
hring, á þriggja tíma fresti. „Þetta er
ansi töff hjá mér á skólatímanum hjá
krökkunum, þegar ég tek veðrið um
miðnættið og síðan klukkan þrjú um
nóttina og sex um morguninn. Síð-
an þarf ég að vakna með krökkunum
í skólann klukkan hálf átta.“
Oft litabrigði í skýjunum
Veðurathugunarmaðurinn þarf auk
þess að lesa á mæla með úrkomu
og vindstyrk og meta skýjafar og
skyggni. Wioletta segir að það sé
ekki stórmál að meta hvort skýj-
að er eða hálfskýjað. Verra væri að
meta skyggnið svo sem lengd þess í
hundruðum metra eins og oft heyr-
ist í veðurskeytum. „Það er sér-
staklega á nóttunni sem það getur
reynst erfitt. Maður reynir að miða
skyggni við fjöllin hérna í nágrenn-
inu en í hríðarkófi yfir veturinn er
ekki gott að gefa upp tölur um það,“
segir Wioletta. Hún segist stund-
um gefa sér góðan tíma til að taka
veðrið þegar himinn sé fallegur og
litabrigði í skýjunum. Tunglið geti
líka verið mjög fallegt ekki síst þeg-
ar svokallaður halohringur er kring-
um tunglið, einskonar geislabaugur.
„Svo eru norðurljósin líka oft gríðar-
lega falleg, þannig að oft er ég ekk-
ert að flýta mér inn ef nógur tími er
til að senda upplýsingarnar til Veð-
urstofunnar,“ segir Wioletta.
þá
Wioletta Maszota sem starfar á elstu veðurathugunarstöð landsins í Stykkishólmi.